Saga - 2007, Síða 148

ast fyr ir flví a› líta á flær synd ir sem ját a› ar voru vi› skrifta fö› ur sem
„mein litl ar“.39 Einnig fla› a› fyr ir höf u› synd ir var ekki refs a› í hinu
ytra kerfi, held ur me› yf ir bót ar verk um sem fylgdu skrifta göng unni
og fólu í sér vök ur, föst ur, bæn ir og ölm usu gjaf ir sem voru bót fyrir
synd irn ar.40 Bann fyr ir höf u› synd var leyni legt og haf›i flví ekki
fé lags leg ar, póli tísk ar e›a fjár hags leg ar af lei› ing ar. Eng inn vafi
leik ur fló á flví a› hi› minna bann sem menn felldu á sig me› höf -
u› synd var jafn hættu legt kristn um manni og hi› meira bann, flví
af lei› ing ar fless komu fram í ei líf um kvöl um eft ir fletta líf, rétt eins
og fleg ar um hi› meira bann var a› ræ›a. Um minna bann seg ir í
skip an Páls erki bisk ups frá 1342:
Vér skul um og for› ast sjö höf u› synd ir … flví a› hver sem eina
hverja fleirra hef ir óskrift borna og ei yfir bætta eft ir lær›ra
manna rá›i, ef fleim læst frest og mátt ur til og deyr hann í flví,
flá fer hann til ei lífra hel vít is kvala.41
Um hi› meira bann seg ir: „Hverj um sem flér haf i› bann a› kirkju
fyri sanna sök, fleim mun og lukt vera og læst hur› him in rík is,
nema fleir ver›i leyst ir me› sannri yf ir bót.“42 Eins og hin leyni lega
synd fram kall a›i flrátt fyr ir allt bann fær ingu, var bann fær ing
aldrei ann a› en skrifta mál fleg ar allt kom til alls. Bjó›a skyldi bera
skrift fyr ir bera synd og leynda skrift fyr ir leynd an löst, seg ir í skip -
an Magn ús ar Giss ur ar son ar frá 13. öld.43 Skrift ir voru lag› ar a›
jöfnu á sí› mi› öld um, hvort sem flær voru ber ar e›a leynd ar.44 Á
sí› mi› öld um merk ir „ber skrift“ a› af lausn var tek in hjá bisk upi,
„leynd skrift“ átti vi› skrifta ferl i› fyr ir minna bann hjá sókn ar -
presti. fietta er mun ur inn á hinu meira og minna banni.
Í sam ræmi vi› 21. grein laga frá IV. La ter an fling inu 1215 skyld -
a›i ís lensk ur krist in rétt ur al menn ing til a› taka alt ar issakra menti á
pásk um en bann fær ast op in ber lega a› ö›r um kosti.45 Hringrás in í
skrifta- og banns mál um var flví me› fleim hætti a› í dag legu lífi
sínu framdi fólk höf u› synd ir og féll í hi› minna bann; ef fla› skrift -
a›i ekki fyr ir flær hjá presti bann fær› ist fla› op in ber lega og flurfti
lára magnúsardóttir148
39 Sjá t.d. Gunn ar F. Gu› munds son, Ís lenskt sam fé lag og Róma kirkja, bls. 286.
40 Ís lensk hóm il íu bók, bls. 87.
41 D.I. II, bls. 750.
42 D.I. II, bls. 216.
43 D.I. I, bls. 438; 440; 443; 447; 449; 453; 456; 459; 462 og 463.
44 Skrift ir voru alltaf op in ber ar í frum kirkj unni hver sem sök in var; sjá G.R.
Evans, Law and Theology in the Middle Ages, bls. 171.
45 Lbs.–Hbs. Krist in rétt ur Árna frá 1275, 38. kap.
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:58 PM Page 148