Saga - 2007, Síða 150

skipti máli og af taka var a› eins lög brot ef hún var jafn framt synd.
Til fless a› greina hvort í verk inu fælist synd skipti máli hvort fla›
var frami› vit andi af eft ir láts semi vi› lest ina e›a hvort fla› átti ann -
an upp runa. fiess vegna fór synd ar inn vand lega yfir fla› me›
skrifta fö› ur sín um hvern ig at bur› ir höf›u bor i› til: „fiá er ma› ur
geng ur til skrifta, flá skal vand virk lega a› grafa, me› hverj um hætti
e›a af hverj um at bur› hann hef ir frami› fla›, er hann tel ur sig gjört
hafa.“48 Ekki var hægt a› setja fyr ir yf ir bót ar verk fyrr en ljóst var
hvort synd hef›i ver i› fram in og greint hvers e›l is hún var.
Frá hug renn ingu til dóm stóla
Líta má nán ar á gildi skrifta bo›a me› sam an bur›i vi› a›r ar heim -
ild ir um sam bæri leg mál. Specul um peni t ent is er rit sem var› veist
hef ur í hand rit um á ís lensku frá 15. og 16. öld og geng ur und ir heit -
inu Skrifta speg ill inn.49 Hann grein ir mis mun andi ger› ir synd ar og
sam kvæmt hon um eru fyr ir gef an legu synd irn ar af sama kyni og
höf u› synd irn ar og flví sé a› eins stigs mun ur á fleim, sem fló má
greina á milli. fia› var ekki synd a› kennd kvikn a›i af lesti, en fla›
var fyr ir gef an leg synd ef kennd inni var lít il lega fylgt eft ir. Hún
var› a› höf u› synd, og flannig dau› leg, a› eins í fleim til vik um sem
ma› ur lét eft ir kennd inni og framdi verkn a› inn vit andi og vilj andi.
Ís lenska hóm il íu bók in geng ur út frá svip a›ri a› grein ingu synda
og Skrifta speg ill inn flví a› flær synd ir sem hann tel ur fólk flurfa a›
játa, svo hægt sé a› graf ast fyr ir um hvers kon ar synd er á fer› inni,
eru flær synd ir „er fremj ast í hug renn ingu e›a í máli e›a í verki“.50
Sam kvæmt Skrifta spegl in um er til dæm is rei›i höf u› synd í e›li
sínu, fla› er fleg ar ma› ur hef ur full an hug á flví a› ná fram hefnd -
um, jafn vel flótt hefnd in nái ekki fram a› ganga. fia› er „rei›i van -
stillt“, hat ur me› ö›r um or› um, sem er synd.51 Rei›i get ur fló ver -
i› fyr ir gef an leg ef vi› kom andi heft ir rei›i til finn ing una skjótt og
lára magnúsardóttir150
48 Ís lensk hóm il íu bók, bls. 87.
49 Text inn er prent a› ur í Op uscula VIII: „Specul um peni t ent is“. Texti Skrifta -
speg ils ins er a› mestu tek inn úr Compendi um Theolog icae, sem var sam inn á
ár un um 1260–1265. Hann er fló sam su›a úr fleiri text um frá 13. öld og einu
riti frá 14. öld. Ian McDoug all, „Lat in So urces of the Old Iceland ic Specul um
Peni t ent is “, Britta Ol rik Frederik sen og Finn Han sen sáu um út gáf una. Op -
uscula X (1996), bls. 136–185.
50 Ís lensk hóm il íu bók, bls. 87.
51 Sama heim ild, bls. 214.
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:58 PM Page 150