Saga - 2007, Qupperneq 196

Fró› leg ur er kafl inn um ís lenska lækn is list á mi› öld um og vi› upp haf
n‡ ald ar. Jón Ólaf ur s‡n ir a› sög urn ar um lækn inn Hrafn Svein bjarn ar son
hafa ekki a› eins ver i› sann ar held ur hafi Hrafn not a› bestu lækn is a› fer› ir
sem flekkt ust í Evr ópu á fleim tíma (13. öld). fiannig skar Hrafn burt n‡rna -
steina úr manni nokkrum (bls. 44). Jón Ólaf ur fjall ar nokk u› um jurta lækn -
ing ar á Ís landi á mi› öld um (bls. 47). Ekki er ljóst a› hve miklu leyti hér er
um lær› ar lækn ing ar er lend is frá a› ræ›a e›a svo nefnd ar al fl‡›u lækn ing -
ar. Sér stak lega nyt sam ar og flarf ar upp l‡s ing ar eru um lækn is störf nokk -
urra ein stak linga hér á landi á 17. og 18. öld, en eng inn fleirra var lækn ir a›
at vinnu. Tveir fylgdu galen osískri hef›, fleir fior kell Arn gríms son (Vídalín)
prest ur í Gör› um (1629–1677), en hann var son ur Arn gríms Jóns son ar
lær›a og fa› ir Jóns bisk ups Vídalíns, og fiór› ur bisk up fior láks son
(1637–1697). Ma› ur n‡rra tíma var Jón Magn ús son (1662–1738) prest ur og
s‡slu ma› ur, bró› ir fræ›i manns ins mikla, Árna Magn ús son ar.
Nokkra smá galla ver› ur a› nefna í rit inu. Jón Ólaf ur rugl ar sam an
fleim Thom asi Bart hol in (1616–1680) og Niels Steen son (1638–1684). Hann
tel ur Thom as hafa ver i› hrak inn burt frá heima landi sínu, Dan mörku (bls.
57). En Thom as var ævi langt trún a› ar lækn ir kon unga og hrakti yngri og
efni legri menn í út leg›. Frægast ur fleirra er Niels Steen son. Sagt er frá um -
ræ› um um heil brig› is mál á Al flingi 1875 og or› um Bergs Thor bergs í fleim
og hann flar nefnd ur lands höf› ingi (bls. 97). Berg ur var lands höf› ingi
1882–1886. Á bls. 60 er stillt upp and stæ› um, ann ars veg ar kamer al isma og
hins veg ar nytja hyggju og bú au›g is stefnu. fietta stenst illa. Ein kenni
kamer al ism ans var a› inn lima í kerfi sitt all ar hugs an leg ar nyt sam leg ar
hug mynd ir, fl.á m. bæ›i bú au›g is stefnu og nytja hyggju.
Af rek Schleisn ers lækn is í Vest manna eyj um skömmu fyr ir 1850 vi› a›
út r‡ma ginklof an um svo til al veg ver›a aldrei of oft tí und u› og ey› ir Jón
Ólaf ur nær flrem ur bla› sí› um (bls. 74–76) í frá sögn af flví. At hygl is vert er
a› Schleisn er vissi aldrei ástæ› urn ar fyr ir flví a› hon um tókst verk sitt
svona vel flví a› bakt er í ur höf›u flá ekki enn ver i› upp götv a› ar.
Mjög gó›a sam an tekt á sjúk dóm um á Ís landi fram til 1900 er a› finna í
ramma grein (bls. 139) sem og sam an tekt á stór merkri sjúk dómstaln ingu
Schleisn ers á Ís lend ing um 1827–1837 (ramma grein bls. 146). Minnst er á
or› Schleisn ers um a› all ir Ís lend ing ar sem séu komn ir yfir mi›j an ald ur
væru fljá› ir af gigt. Jón Ólaf ur rek ur fletta til sk‡r ing ar Hor re bows um
mi›ja 18. öld um mik i› erf i›i Ís lend inga vi› lík am lega vinnu (bls. 140).
fiessi sk‡r ing er hæp in. Al menn ing ur er lend is strit a›i engu minna en Ís -
lend ing ar ví› ast hvar. Hugs an legt er a› gigt in hafi ver i› áunn in me› al
fljó›a sem lif›u vi› kulda og vos bú› í fjöl marg ar kyn sló› ir á nor› ur sló› -
um.
Jón Ólaf ur tel ur a› fæ›a lands manna hafi stu›l a› a› maga sjúk dóm um
um fram fla› sem flá ger› ist al mennt í heim in um (bls. 162). Mat væli voru
flá yf ir leitt etin á Ís landi súr su›, flurrk u› e›a reykt, en fló eink um súr su›.
ritdómar196
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:58 PM Page 196