Saga - 2007, Side 218

or› in au› veld ari en á›ur og flví var hægt a› ná til fólks me› skáld skapn -
um, bæ›i ljó› um og leik rit um. Á flenn an hátt ögra›i hann ríkj andi mennta-
og valda stétt.
En au› vit a› er Matth í as ekki heil ag ur ma› ur. Eft ir a› hafa barn a› Gu› -
rúnu Run ólfs dótt ur án fless a› hafa á henni sér stak an áhuga sting ur hann
af úr landi. Me› an hann n‡t ur fless sem Ed in borg, Lund ún ir og Kaup -
manna höfn hafa upp á a› bjó›a sit ur Gu› rún uppi me› skömm ina heima á
Ís landi. fiarna sjá um vi› vel mun inn á a› stö›u kvenna og karla á fless um
tíma. Karl ar höf›u frels i› og hreyf an leik ann; kon um voru sett ar flrengri
skor› ur. fiór unn hlíf ir Matth í asi ekki í frá sögn sinni af sam skipt um fleirra
Gu› rún ar en hún hef ur líka sam ú› me› hon um. Matth í as veit a› hann hef -
ur kom i› illa fram og a› hon um ber skylda til fless a› sjá konu og barni far -
bor›a. Sem hann ger ir a› lok um og úr ver› ur far sælt hjóna band, eft ir flví
sem best ver› ur sé›, og barna lán.
Matth í as er einn fleirra karla sem létu sig kven frelsi var›a á sí› ari hluta
nítj ándu ald ar og í upp hafi fleirr ar tutt ug ustu. Hann hrós ar Brí eti Bjarn hé› -
ins dótt ur fyr ir fyr ir lest ur henn ar „Um hagi og rétt indi kvenna“ sem hún
flutti ári› 1887 og sum ar af heldri kon um Reykja vík ur fundu flest til for áttu
jafn framt flví a› telja of gó› an til a› geta ver i› eft ir konu! Matth í as tal ar um
kven rétt indi yfir kvenna skóla stúlk um á Lauga landi, er um hug a› um a›
dæt ur hans sigli og for framist í út lönd um og samdi kröft ugt ljó› um alda -
langa kúg un kvenna í til efni kosn inga rétt ar kvenna ári› 1915:
Hva› seg i› flér karl ar, er kve› i› svo a›
a› kon um gef i› flér? Vit i› flér — hva›:
eg veit enga amb átt um ver ald ar geim,
sem ekki var bor in me› rétt ind um fleim.
fieim rétt ar ins lög um a› rá›a sér sjálf,
og rá›a til fulls og a› vera ekki hálf!
Hva› flold ir flú, pínd ist flú, mó› ur ætt mín?
Ó mann heim ur, karl heim ur, blyg›astu flín!
(Kvenna bla› i› 31/8 1915)
Hva› an kom Matth í asi flessi jafn rétt is hug sjón? fiór unn læt ur les end um eft -
ir a› leggja mat á fla› en hún dreg ur fram flau skipti flar sem Matth í as
komst í kynni vi› tals menn jafn rétt is og flar sem greina má óvenju frjáls leg
vi› horf hans í gar› kvenna. Og ekki fer á milli mála a› kon urn ar í lífi
Matth í as ar eru ör laga vald ar. Gáfu kon ur sem ekki gátu full n‡tt hæfi leika
sína vegna kyn fer› is síns. fióra mó› ir hans og kon urn ar í Flat ey koma upp
í hug ann. fiur í› ur Kúld, flessi magn a›a kona sem sög› var mikl um gáf um
gædd en jafn framt van stillt og stór lát, svo not u› séu or› Matth í as ar sjálfs
(bls. 74). Merki legt hva› gáf u› um kon um, sem án efa hafa fund i› vel fyr ir
fleim skor› um sem fleim voru sett ar, eru oft gefn ar slík ar ein kunn ir! Og
ritdómar218
Saga vor 2007_Saga haust 2004 - NOTA 1/28/12 7:58 PM Page 218