Skírnir - 01.09.2002, Page 11

SKÍRNIR
AÐ HUGSA í MYNDUM
233
II
Snorra Edda skiptist í þrjá hluta auk Prologus: Gylfaginningu,
Skáldskaparmál og Háttatal. Líklega ætlaði Snorri Sturluson allri
bókinni að vera kennslubók fyrir ungskáld en hann ávarpar þau
aðeins í fyrsta hluta Skáldskaparmála.3 Sá kafli Snorra Eddu
hverfist um lýsingu á kenningasmíð og heitum í skáldskap. Þar er
Snorri að skrifa eins konar teiknibók skáldsins, þar sem hann rað-
ar minnum upp á skipulegan hátt og bregður um leið upp lýsandi
dæmum, nokkurs konar skyggnimyndasýningu, úr skáldskap
norrænna höfuðskálda. Snorri er íhaldssamur í dæmasafni sínu,
horfir um öxl og vitnar aldrei í vísur úr samtíma sínum. Hann
hefur dálæti á vísum höfuðskáldanna, sem hann kallar svo, þeirra
skálda sem voru óumdeilanlega meistarar í skáldskaparlistinni.
Röð myndanna er mjög ólík í handritum verksins og er því hönn-
uð ný sýning í hvert sinn.4 Að þessu leyti má skoða varðveislu
Skáldskaparmála í ljósi Teiknibókarinnar, hinnar þekktu for-
skriftarbókar, sem kenndi hvernig teikna skyldi heilaga menn og
ýmis fyrirbæri sem algeng voru í helgimyndalist miðalda. Sú bók
var í sífelldri endurskoðun og varðveitir handritið sjálft margar
gerðir verksins.5 Margbreytileiki Skáldskaparmála í handritum
sýnir vinsældir þeirra og áhuga manna á því að laga verkið að nýj-
um yrkisefnum. Af þessum sökum er mikilvægt að lesa hvert
handrit Snorra Eddu sem sjálfstætt verk, og í samhengi við annað
efni í hverju handriti, til þess að meta hvers konar breytingar rit-
stjórar handritanna gera á upphaflegu verki Snorra. Lesútgáfur
Snorra Eddu slétta yfir ólíkar gerðir handritanna, jafnvel þó að
fjallað sé um hvað skilji gerðirnar að í inngangi og neðanmáli.
Munur gerðanna kemur ekki í ljós nema hvert handrit sé lesið
fyrir sig.6
3 Skáldskaparmái.5.
4 Sjá nákvæma töflu um kaflana í miðaldahandritunum sex í áðurnefndri bók
minni (Guðrún Nordal 2001a:214-220).
5 Sjá útgáfu Björns Th. Björnssonar á Teiknibókinni (1954).
6 Um gerðir Snorra Eddu í handritum er nánar fjallað í 2. kafla Tools of Literacy
(Guðrún Nordal 2001a:41-72).