Skírnir - 01.09.2002, Side 58

280
MARGRÉT EGGERTSDÓTTIR
SKÍRNIR
Ólafur Jónsson á Söndum í Dýrafirði (d. 1627) orti kvæði sem
nefnist Um hrörnan Islands, með viðlaginu:
Fyrnist ísland fríða,
fölnar foldar blóm.
Á leið til himins langar mig
því lifa þar guðs börn fróm.
Fyrnist ísland fríða.36
I kvæðinu er lýst köldum vetrum og kolsvartri nótt, kvartað
undan strjálum ferðum kaupmanna til landsins, hörðum árum, at-
vinnuleysi, ótímabærum dauða duglegs fólks og að margir hugsi
ekki um neitt annað en líkamlega/veraldlega afkomu. Eftir miklar
raunatölur er skipt um tón og dregið fram það sem prýðir sveitir
landsins en það eru þeir sem iðka og gróðursetja guðs orð og gott
fólk sem treystir Guði. Síðan er sjónarhornið víkkað og vísað til
þeirra sem hafa ferðast víða: Fólk sem hefur siglt um heimsins höf
hrósar ýmsum löndum úti í heimi. Skáldið bendir á að í staðinn
fyrir venjulegt sólskin hafi Islendingar heilaga sól sem skín í heiði
og er þar að sjálfsögðu átt við hinn nýja lútherska sið. Þá er vikið
að gárungum sem geri gys að íslandi og níði það. Hvetur skáldið
alla til að láta það sem vind um eyrun þjóta og segist að lokum ekki
hafa ort þetta íslandi til vanvirðingar; það eigi eftir að blómstra á
ný, nánar tiltekið þegar dómsdagur er um garð genginn.
Kvæði Ólafs á Söndum getur ekki talist til landlýsingakvæða
en þar er eins og í kvæði Einars fjallað um land og þjóð, landið
borið saman við önnur lönd og vikið að neikvæðu viðhorfi til ís-
lands heima og erlendis. Þótt svartsýni gæti í fyrirsögn og viðlagi
er boðskapur kvæðisins greinilega hvatning til landsmanna um að
sætta sig við aðstæður og þrauka í von um betra líf.
Heihm og velsœld
I kvæði Einars í Eydölum er Island borið saman við önnur lönd.
Bent er á að það kunni að teljast galli á landinu að þar sé hvorki
36 Kristján Karlsson (útg.): Islenzkt Ijóðasafn 1, Fornöld, miðaldir, siðskiptaöld.
Reykjavík 1976:343-346, hér 343.