Skírnir - 01.09.2002, Síða 174

396
SIGURÐUR GYLFI MAGNÚSSON
SKÍRNIR
tengslin við stórsögurnar sem yfirgnæfa rannsóknarferli sagn-
fræðinga, og öfugt við kenningarnar, hafa gjarnan ómeðvituð áhrif
á rannsóknir þeirra.
Eins og áður sagði tekst Lofti Guttormssyni að skilja (eða mis-
skilja) orðræðu mína þannig að hann sér ástæðu til að slá saman
stórsögum og kenningum og telur greinilega að ég hugsi þær sem
eitt og sama fyrirbærið. Hann veltir aldrei fyrir sér hvort það geti
verið að ég hafi í huga að henda kenningum út úr rannsóknarferl-
inu.59 Það fer nefnilega ekkert á milli mála að ég styðst mikið við
kenningar í öllum mínum fyrri verkum. Ef umfjöllun mín um efn-
ið hefur gefið tilefni til þessa misskilnings þá hefði mátt ætla að
Loftur hefði til öryggis spurt sig hvernig þessu væri farið með aðra
fræðimenn sem hafa hafnað stórsögunum. Hafa femínistar á borð
við Joan W. Scott ekki beitt kenningum í sínum rannsóknum? Eg
held að það þurfi ekki einu sinni að svara þessari spurningu, svo
augljós er hún öllum sem þekkja til verka fræðimanna sem unnið
hafa á því sviði.
Eg endurtek að það er sama hvar borið er niður í umfjölluninni
um stórsögur og kenningar að þar er erfitt að koma auga á þá
fræðimenn sem láta sér detta í hug að steypa þessum tveimur gjör-
ólíku hugtökum í eitt.60 Loftur fjallar hins vegar í mjög löngu máli
59 Það skal tekið fram að Loftur notar í síðari hluta greinar sinnar hugtakaparið
„kenningarleg sjónarmið" en erfitt er að átta sig á í hvað hann er að vísa með
notkun þess. Loftur kemst svo að orði um fyrirbærið að þetta „... hugtak hef-
ur hér öllu víðari og almennari merkingu en fræðikenning (teori)...“ (bls. 465).
Hvort þetta á að vera einhvers konar millistig milli kenninga og stórsagna, sem
stundum er notað í fræðiumræðunni, skal ósagt látið.
60 Það myndi æra óstöðugan að ætla að vísa í rit þessu til staðfestingar. Ég ætla þó
að nefna nokkur greinasöfn. Sjá til dæmis: A New Philosophy of History. Rit-
stj. Frank Ankersmit og Hans Kellner (Chicago 1995). - Contesting the Mast-
er Narrative. Essays in Social History. Ritstj. Jeffrey Cox og Shelton
Stromquist (Iowa City 1998). í báðum ritunum er að finna fjölda greina sem
fjalla um stórsögurnar og hvers vegna fræðimenn hafa í síauknum mæli freist-
ast til að sníða þeim stakk eða beinlínis hafna ofurvaldi þeirra. Sjá einnig rit sem
fjallar um ákveðnar grundvallarhugmyndir í sagnfræði og hvernig fræðigreinin
er stunduð: M.C. Lemon, The Discipline of History and the History ofThought
(Lundúnum 1995). Loks má enn benda á Keith Jenkins, Re-thinking History,
bls. 59-70.