Skírnir - 01.09.2002, Page 215

SKÍRNIR
KYNNISFERÐ UM KRÓKAI.EIÐIR ...
437
rit eins og í Frakklandi og á Ítalíu og víðar, fyrir utan Early Icelandic
Script (Reykavík 1965) í útgáfu Hreins Benediktssonar sem aðeins nær
yfir 12. og 13. öld. Þar byggja tímasetningar þó flestar á innri rökum staf-
setningar og stafagerðar en ekki á fullvissu um ártal eins og gert er að skil-
yrði í erlendum ritröðum.13 En kannski rnunar ekki miklu um öruggan
grundvöll aldursgreiningar á íslenskum handritum og á þeim vettvangi
hefur Stefán unnið þrekvirki sem aðrir geta notað. Afrakstur vinnu hans
birtist meðal annars í því að í skrá orðabókar Arnanefndar í Kaupmanna-
höfn yfir íslensk og norsk handrit frá því fyrir miðja 16. öld er vísað til
ritsmíða eftir hann nærri tvö hundruð sinnum um aldur handrita en
ákvörðun höfð eftir „Stefán Karlsson pers.“ hvorki meira né minna en
rétt rúmlega hundrað sinnum. Rétt innan við 1000 handrit eru nefnd til
sögunnar og kernst enginn annar fræðimaður í hálfkvisti við Stefán.14
Stafkrókar Stefáns Karlssonar spái ég að verði til þess að ekki fari fyrir
fornskriftarfræði og stafkrókavísindum hér á landi á þann veg sem ítalski
fræðimaðurinn Ezio Ornato gaf til kynna fyrir fáeinum árum að hann
óttaðist að yrðu örlög slíkra rannsókna á meginlandi Evrópu, þegar hann
minntist þess að árið 1979 mættust menntaskólanemar og allmargir aldr-
aðir fræðimenn úr hinni virðulegu Comité International de Paléographie
á brautarpalli í Genf. Heill lestarvagn var frátekinn fyrir nefndina og ung-
lingarnir undruðust mikilvægi þessa hóps og spurðu undrandi: „C’est ^a
des paléographes?“ sem útleggst: „Líta fornskriftarfræðingar svonaút?“15
Stafkrókar sýna svo að ekki verður um villst að fræðigreinin er fjarri því
að vera þurr og leiðinleg, heldur æsispennandi. Nóg er líka að gera og
málið einfaldlega að sýna að handritarannsóknir séu hin besta skemmtun
og sérlega nærandi fyrir andann. Hressa þarf ímyndina og auka kynþokk-
ann - kannski mætti fá góð ráð hjá fornleifafræðingum sem einatt finna
hluti sem þeir varla vita hvað eru en komast samt í sjónvarpið og fá fjölda
manns í göngutúra um uppgraftarsvæði, nú eða heilla góðan rithöfund
svo mjög að hann skrifi skemmtilega skáldsögu urn textasjúka fræðimenn.
Mætti þá taka mið af fornleifafræðingasögunni Lúin bein eftir Helga Ing-
ólfsson sem kom út í sumar. Þar segir meðal annars: „Svo fremi sem ekki
hafi verið hróflað við hellunni stöndum við hugsanlega frantmi fyrir ein-
um merkasta fornleifafundi Islandssögunnar ... A hinn bóginn getur
13 Hcr má helstar nefna nýjustu bækur af þessu tagi um ítölsk handritasöfn, sjá I
manoscritti datati della provincia di Trento. Ritstjóri Maria Antonietta Casa-
grande Mazzoli o.fl. Flórens 1996; I manoscritti datati della Bibliotcca Riccar-
diana diFirenze. Tvö bindi. Ritstjórar Teresa Dc Robertis og Rosanna Miriello.
Flórens 1997-1999.
14 Ordbog ovcr det norrone prosasprog. Registre. Kaupmannahöfn 1989, bls.
432-94.
15 Ezio Ornato, La face cachée du livre tnédiéval. Róm 1997, bls. 678-79.