Skírnir - 01.09.2013, Side 64

294
PÁLLSKÚLASON
SKÍRNIR
og rannsóknum sem háskólarnir telja sig greina í þjóðfélaginu. Þá
hafa verið hönnuð kerfi til að hvetja starfsfólk til aukinna afkasta
og einnig tæknilegar aðferðir til að mæla alla þætti háskólastarf-
seminnar í því skyni að varpa ljósi á umfang hennar og afköst og
sýna fram á hve vel tiltekinn háskóli standi sig í samanburði við aðra
skóla.6
Þótt margvísleg gagnrýni hafi dunið á háskólum bæði austan
hafs og vestan á síðustu áratugum og þeir hafi verið ásakaðir um að
vera þunglamalegar og gamaldags stofnanir sem hafi ekki sinnt
breyttum þörfum þjóðfélagsins sem skyldi, þá virðast flestir há-
skólar njóta mikils velvilja í þjóðfélaginu og ganga sífellt betur, að
því er virðist, að mæta væntingum og óskum „viðskiptavina" sinna.
Hættan er sú að þessi velgengni háskólanna stígi þeim til höfuðs og
að þeir telji sig svo merkilega að héðan í frá eigi heimurinn að hlaupa
á eftir þeirra þörfum: Þeir séu hjartað í þekkingarhagkerfi nútímans.
Sjálfur tel ég lítinn vafa leika á því að án háskólanna myndi hag-
kerfið hrynja. En það er ekki þar með sagt að þessi líking eða mynd-
hverfing segi alla söguna um eðli og ágæti háskólastarfsins. Það er
meira að segja hugsanlegt að þessi staðsetning háskólanna í hag-
kerfinu trufli starfsemi þeirra og valdi því að þeir taki upp vinnu-
brögð og viðmiðanir sem hæfi þeim ekki.
3. Áhyggjuefni
Satt að segja verð ég var við sívaxandi áhyggjur fólks vegna þess
sem kalla má „velgengnisvanda háskólanna" í veraldlegum efnum.
Áhyggjurnar eru í fæstum orðum þær að háskólarnir sinni ekki
lengur sínu eiginlega hlutverki, heldur séu þeir komnir á bólakaf í
veraldarvafstur og rekstrarmál og hugsi fyrst og fremst um það að
auka afköst sín og mælanlegan árangur án þess að skeyta um það
hvort þeir séu raunverulega að gera góða hluti, veita góða menntun
og stunda góðar rannsóknir. Sumir hafa jafnvel fjallað ítarlega um
6 Nærtækt dæmi um þetta er úttekt Ríkisendurskoðunar á Háskóla Islands 2004
sem sýndi að skólinn stendur sig einstaklega vel miðað við fjárframlög hvað varðar
afköst í kennslu og rannsóknum í samanburði við aðra hliðstæða skóla.