Skírnir - 01.09.2013, Page 65

SKÍRNIR
HVAÐ ER GÓÐUR HÁSKÓLI?
295
það hvernig náin fjárhagsleg hagsmunatengsl háskólanna við ýmiss
konar framleiðsluiðnað ógni heilbrigðri háskólastarfsemi á sama
hátt og kaupaukakerfi bankanna ógna heilbrigðri starfsemi þeirra
(sjá t.d. Washburn 2005). Aðrir hafa beint spjótum sínum að mæli-
stikunum sem háskólar almennt eru farnir að beita til að vega og
meta afköst sín og árangur og benda gjarnan á að þessar stikur segi
í rauninni lítið eða jafnvel ekkert um eiginlegt gildi þess sem gert
er.7 Hlutverk mælistikanna sé í sjálfu sér ekki að leggja rökstutt
mat á gildi þess sem gert er í háskólunum, heldur að kynda undir
afköstum og hraða við framleiðslu á prófgráðum og rannsókna-
niðurstöðum. Þessi stefna sé líkleg til að skaða eiginlega háskóla-
starfsemi sem er ekki fólgin í því að gera sem mest á sem skemmst-
um tíma, heldur í því að einbeita sér að því að vanda það sem gert
er og spyrja sig stöðugt um hvort bestu fræðilegu vinnubrögð séu
viðhöfð. Hugsunin er þá sú að það sé hið ómælanlega og ómetan-
lega sem mestu skipti í háskólastarfinu en ekki það sem tölum
verður komið yfir eins og þegar stefnt er að veraldlegum gróða.
Eru þessar áhyggjur ástæðulausar? Eru háskólarnir, sem allir
sem einn hafa lagt sig eða verið lagðir undir mælistikur af verald-
legum toga á síðustu áratugum, á réttri braut eða hafa þeir lent á
villigötum?8 Þetta er spurning sem ég tel að háskólafólk megi ekki
víkja sér undan að takast á við þótt ég geri mér ljósa grein fyrir því
að það er ekki auðvelt verk. Allavega er ljóst að hér er þörf á miklu
ítarlegri rannsóknum og rökræðum en hingað til hafa átt sér stað í
háskólunum sjálfum. En ég vil strax vara við tvenns konar við-
brögðum sem fólk kann ósjálfrátt að sýna andspænis þessu áhyggju-
efni.
7 Gagnrýni af þessum toga kom fram þegar í riti Roberts Pauls Wolff (1969), The
Ideal of the University; eitt dæmi sem hann ræðir er sú skoðun að brottfall nem-
enda á fyrsta ári sé til marks um að eitthvað sé í ólagi hjá háskólanum. Svo þarf þó
alls ekki að vera að mati Wolffs: nemendurnir séu að prófa hitt og þetta og læra
margt á því; þetta sé hins vegar vissulega óhagkvæmt rekstrarlega séð, til dæmis
þegar háskóli fær fjármagn eftir því hve margir ljúka prófi.
8 Dæmi um slíkar mælistikur eru bókfræðilegir mælikvarða (fjöldi birtinga í
ritrýndum tímaritum og fjöldi tilvitnana í þessar birtingar) og röðun háskóla sam-
kvæmt tilteknum árangursmælikvörðum.