Dagblaðið Vísir - DV - 19.10.2018, Blaðsíða 57

TÍMAVÉLIN 5719. október 2018
ÚTBURÐI ELÍNÁR JÓNSDÓTTUR BJARGAÐ ÚR SKAFLI
B
ók sem nefndist Félagi
Jesús olli miklum úlfaþyt
þegar hún kom út árið 1978.
Klerkar Þjóðkirkjunnar
sögðu hana guðlast og þingmað-
ur kallaði eftir því að útgefandinn
yrði dreginn fyrir dómstóla fyrir að
brjóta hegningarlög. DV ræddi við
rithöfundinn, Þórarin Eldjárn, sem
þýddi bókina.
Biskup sagði bókina ólyfjan
Félagi Jesús er sænsk bók skrifuð af
Sven Wernström árið 1971. Wern-
ström, sem lést 6. september síð-
astliðinn, var mikill sósíalisti og
skrifaði bókina um líf Jesú út frá
þeirri heimsmynd. Wernström
fylgdi ekki hinni hefðbundnu frá-
sögn heldur var Jesús túlkaður sem
byltingarleiðtogi.
Hugmyndin að bókinni var ekki
ný af nálinni að sögn Þórarins Eld-
járns þýðanda. Bendir hann á að
séra Gunnar Benediktsson hefði
árið 1930 skrifað bók þar sem
Kristur er túlkaður sem uppreisn-
arforingi.
„Félagi Jesús var skáldsaga fyrir
unglinga. Sagan var túlkuð þannig
að Jesús væri róttækur byltingar-
leiðtogi að berjast gegn kúgun og
erlendum yfirráðum valdastéttar-
innar.“
Af hverju fór þessi bók fyrir
brjóstið á sumum?
„Það var vegna þess að ein-
hverjir hjá Þjóðkirkjunni gerðu þau
mistök að vekja athygli á henni. Ef
enginn hefði sagt neitt, þá hefði
hún verið eins og hver önnur bók.
En einhverra hluta vegna kusu þeir
og alþingismenn að ræða þetta
fram og til baka, hvort þetta væri
guðlast eða ekki.“
Sigurbjörn Einarsson, biskup
Íslands, gaf út yfirlýsingu ásamt
leiðtogum aðventista og Fíladelf-
íusafnaðarins um að bókin væri
„afskræming á heimildum.“ Þar
segir:
„Vér viljum eindregið vara
grandalaust fólk við þeirri
óhollustu, sem þessi bók hef-
ur að geyma, og hvetja alla heil-
brigða menn, einkum foreldra og
kennara, til samstöðu um að verja
börnin fyrir þessari og annarri
ólyfjan, sem bókaútgefendur láta
sér sæma að bjóða heim.“
Þingmaður vildi draga Mál og
menningu fyrir dómstóla
Á Alþingi beitti Ragnhildur Helga-
dóttir, þingmaður Sjálfstæðis-
flokksins og síðar menntamála-
ráðherra, sér hvað harðast gegn
bókinni. Sagði hún að þessi barna-
bók væri óþolandi fyrir alla sem
vildu kenna börnum sínum kristi-
leg viðhorf. Einnig að sennilega
bryti útgáfan bæði gegn stjórnar-
skrárákvæði um vernd Þjóðkirkj-
unnar og grein almennra hegn-
ingarlaga um guðlast. Ætti því að
draga útgefandann, Mál og menn-
ingu, fyrir dómstóla.
Annar verðandi menntamála-
ráðherra, Vilmundur Gylfason
hjá Alþýðuflokknum, sagði aftur á
móti að umræðan ætti ekki heima
á Alþingi þar sem útgefandinn
gæti ekki varið sig.
Þórarinn segir að þetta mikla
umtal um bókina hefði ekki gert
neitt annað en að auglýsa hana.
Sjálfur var hann búsettur erlendis
og fann ekki fyrir neinum ónotum
vegna bókarinnar.
„Fólk sem aldrei hafði heyrt
minnst á þessa bók sá allt logandi í
deilum út af henni í blöðunum. Að
sjálfsögðu fer fólk þá að kynna sér
um hvað bókin fjallar.“
Olli bókin viðlíka deilum í Sví-
þjóð?
„Nei. Þetta var ekki frumleg
hugmynd, sams konar sögur um
Jesú hafa verið skrifaðar margoft
í gegnum tíðina í mismunandi
löndum. Það var ekkert guðlast í
henni og verið að segja eitthvað
ljótt um persónur og hugmynd-
ir sem mörgum eru heilagar. Það
var frekar verið að draga fram boð-
skapinn á annan hátt en venjan er.
Þegar það er gert var hægt að velta
því fyrir sér hvort maðurinn hafi
ekki verið sósíalisti. Einhverjum
kynni að finnast það vera guðlast.“
Þá fólk sem stendur fyrir borg-
araleg gildi?
„Já. Þá mætti einnig spyrja á
móti hvort einhverjum kynni að
þykja það guðlast þegar jólin eru
orðin að einni kaupmennskuhá-
tíð.“n
BARNABÓK SÖGÐ VERA GUÐLAST
„Þá mætti
einnig spyrja
á móti hvort ein-
hverjum kynni að
þykja það guðl-
ast þegar jólin eru
orðin að einni kaup-
mennskuhátíð“
nJesús Kristur túlkaður sem sósíalískur byltingarleiðtogi
STRÍÐSÁSTAND Á
GAMLÁRSKVÖLD
Í
slendingum er tamt að
sletta ærlega úr klaufunum
á gamlárskvöld en á þeim
degi árið 1947 var eins konar
stríðsástand í Reykjavík.
Lögregla hafði í nógu að snú-
ast þetta kvöld en eitt alvarleg-
asta atvikið var þegar sprengju
var kastað að skúr við olíuport
Shell þar sem sprengiefni og
olía var geymd. Eldur kom upp
í skúrnum en slökkvilið kom á
staðinn og náði að kæfa eldinn
fljótt.
Þá var sprengju varpað að
inngangi Hótel Borgar þar sem
dansleikur var og sprungu
margar rúður í veitingasalnum.
Var neglt fyrir gluggana og ball-
inu haldið áfram. Skríll truflaði
guðþjónustu í Dómkirkjunni og
sprengdi eina rúðuna þar.
Ófremdarástand var á göt-
um borgarinnar þar sem tunn-
um og rusli var komið fyrir.
Þá var nokkrum bílum velt á
hliðina. Þá kviknaði í einum bíl
eftir að sprengja var sprengd
undir honum.
Gerendurnir voru flestir pilt-
ar innan við tvítugt og þrír lög-
regluþjónar særðust í hama-
ganginum. Lögreglan taldi sig
hafa stjórn á ástandinu og ákvað
að beita ekki táragasi. Sigurjón
Sigurðsson lögreglustjóri sagð-
ist þó ætla að gera ráðstafan-
ir svo skrílslæti af þessum toga
myndu ekki endurtaka sig á
gamlárskvöld.n
„ Yfirleitt er
um að ræða
„shortara“ og þær
taka 5000 krónur
fyrir..“
Dómkirkjan Fálkinn 25. mars 1949.
Elíná var kærð fyrir útburðinn
og dæmd til fimm ára þrælkunar
í héraði þann 2. febrúar árið 1846.
Hæstiréttur þyngdi refsinguna í
dauðadóm í desember það ár og
sagt var að henni hefði ekki brugð-
ið. Hún var hins vegar send út til
Danmerkur vorið 1847 og náðuð
aðeins einu ári síðar.
Aftur sneri hún til Sveinsstaða
og aftur varð hún þunguð af Vig-
fúsi. Hann gekkst hins vegar við
því barni, dreng sem skírður var
Jósef. Elíná giftist öðrum manni
og átti fjögur börn til viðbótar.
Hún lést í sárri fátækt árið 1899.
Salómon ólst upp hjá Vigfúsi föð-
ur sínum, giftist síðar og eignað-
ist börn. Hann lést fimmtugur úr
holdsveiki. n
Dulsmál Algeng
örlög íslenskra
kvenna um aldir.
Þórarinn
Eldjárn Þýddi
unglingabók sem
olli úlfaþyt.
nætur.“
Maðurinn var pollrólegur við yf-
irheyrslur og neitaði sök í málinu.
Hann sagðist einungis hafa ver-
ið að stunda „hjúskaparmiðlun.“
Hann viðurkenndi þó að hafa leigt
út herbergi þar sem fólk gat farið
á stefnumót. Sá framburður kom
ekki heim og saman við nein önnur
gögn í málinu og ekki heldur fram-
burð stúlknanna sjálfra.
Tók 2.000 krónur
Um haustið var málið tekið fyr-
ir í Sakadómi Reykjavíkur og föstu-
daginn 13. október var maðurinn
sakfelldur fyrir að hafa haft milli-
göngu um samræði fólks gegn
greiðslu. Þennan dóm staðfesti
Hæstiréttur.
Fyrir hórmangið fékk hann sex
mánaða fangelsisdóm, þar af þrjá
mánuði skilorðsbundna til þriggja
ára. Hann hafði aldrei hlotið dóm
áður.
Talið var sannað að hann hefði
hagnast á vændisstarfsemi fimm
stúlkna, á aldrinum 20 til 35 ára. Í
sumum tilfellum hafði hann frum-
kvæðið en í öðrum báðu þær sjálf-
ar um að hann útvegaði stefnumót.
Þær fengu frá fimm hundruð krón-
um upp í tíu þúsund krónur fyrir
hvert skipti. Hann tók aftur á móti
tvö þúsund krónur fyrir skiptið og
leigði út herbergi fyrir þúsund krón-
ur á sólarhring ef þurfti.
Því ákvæði hegningarlaga sem
mangarinn var sakfelldur fyrir hafði
áður verið beitt. Til dæmis þrisvar
sinnum á sjötta áratugnum þar sem
einstaklingar höfðu leigt út herbergi
til vændisstarfsemi. Þeir dómar
voru hins vegar allir skilorðsbundn-
ir. n