Morgunblaðið - 01.09.2018, Side 10

10 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. SEPTEMBER 2018
Á
nægjulegt er að sjá ný skip
koma inn í íslenska fiski-
skipaflotann og fá að fylgj-
ast með þeirri uppbygg-
ingu sem nú á sér stað í
landvinnslu, eins og á Dalvík og
Grundarfirði. Á sama tíma er erfitt
að horfa upp á ónýttar aflaheimildir í
tegundum á borð við blálöngu, keilu
og gulllax, sér í lagi þegar því valda
einna helst há veiðigjöld stjórnvalda.
Þetta segir Heiðrún Lind Mar-
teinsdóttir, framkvæmdastjóri Sam-
taka fyrirtækja í sjávarútvegi, í sam-
tali við 200 mílur.
„Það er hughreystandi að sjá
tæknifyrirtæki í sjávarútvegi í stöð-
ugum vexti, og sífellt vaxandi út-
flutningur á íslensku hugviti sem
skapast hefur í atvinnugreininni er
mikið ánægjuefni.“
Fjárfestinga þörf í skipum
„Endurnýjun hefur auðvitað verið
mikil á undanförnum árum en þó ef
til vill ekki nægileg. Skipaflotinn er
ennþá tiltölulega gamall þegar á
heildina er litið og vonandi verður
því áfram hagstætt árferði til fjár-
festinga. Þegar við horfum til að
mynda yfir botnfiskflotann þá má
segja að endurnýjun þar sé brýn, og
fjárfestinga þörf í nýjum skipum.“
Heiðrún segir nýtingarstefnu
stjórnvalda, með aflareglu í þorsk-
veiðum, hafa skilað miklum árangri
á undangengnum árum. Leyfilegur
hámarksafli hafi þannig aukist úr
130 þúsund tonnum í rúmlega 260
þúsund tonn á einum áratug, og
hrygningarstofn þorsks vaxið úr 125
þúsund tonnum í 650 þúsund tonn á
aldarfjórðungi.
„Með hóflegri sókn samkvæmt
aflareglu hafa fiskarnir náð að lifa og
vaxa lengur og framlag á hvern ný-
liða til bæði afla og hrygningarstofns
er því mun meira en áður var,“ segir
hún. „Kostnaður við veiðar er mun
minni þegar veitt er úr stórum stofni
en litlum og því er afkoma þorsk-
veiðanna mun betri en hún væri ef
stofninn væri lítill.“
Greinilega að gera rétta hluti
Mikilvægt sé að halda áfram á þess-
ari braut. Veruleg viðbótaraukning
ársafla samkvæmt aflareglu velti á
því að stór hrygningarstofn nái að
geta af sér mun stærri árganga í
framtíðinni.
„Það má kalla þetta sígandi lukku.
Við höfum séð litla en stöðuga aukn-
ingu, ár frá ári, að segja má frá árinu
2007. Vonandi heldur þetta áfram
því við erum greinilega að gera eitt-
hvað rétt í fiskveiðistjórnuninni, sér
í lagi hvað varðar þorskinn.“
Nýr samningur um loðnuveiðar,
undirritaður af stjórnvöldum Ís-
lands, Grænlands og Noregs, er afar
mikilvægur, að sögn Heiðrúnar.
Hann tryggi hagsmuni Íslands í
veiðunum næstu árin og áframhald-
andi ábyrga nýtingu loðnustofnsins,
sem hafi mikla þýðingu bæði fyrir
loðnuveiðar og einnig vegna mik-
ilvægis loðnunnar sem fæðu fyrir
aðra stofna nytjafiska á Íslands-
miðum, svo sem þorsks, ýsu, ufsa og
kola.
„Það er komin nokkur reynsla á
nýja aflareglu við loðnuveiðar frá
árinu 2015, sem lögð er til grundvall-
ar í þessum samningi. Í aflareglunni
er tekið fullt tillit til óvissu í mæl-
ingum og öðrum þáttum með beinum
hætti, eins og nú er almennt orðið í
þessum efnum,“ segir Heiðrún.
„Nauðsynlegt er að leggja mat á
þessa reynslu og skoða leiðir til að fá
betra mat á óvissuna.“
Ekki hægt að útiloka veiðibann
Humarvertíðin í ár hefur ekki geng-
ið sem skyldi og spurð um komandi
fiskveiðiár segir Heiðrún að ástand
stofnsins valdi sér áhyggjum og mik-
il óvissa sé um framhaldið. Framfar-
ir séu þó í stofnmælingum, svo sem
með neðansjávarmyndavélum í stað
toga, og myndin geti skýrst með því.
„Þessi þróun er okkur auðvitað
mikið áhyggjuefni. Við þurfum ein-
faldlega að gera mun betur í rann-
sóknum, enda eru sífelldar breyt-
ingar í hafinu sem hafa svo áhrif á
fiskgengd. Við eigum að passa upp á
það að sinna rannsóknum svo að
sómi sé að.“
Munum við jafnvel horfa fram á
bann við veiðum á humri ef fram
heldur sem horfir?
„Maður vonar að sjálfsögðu ekki.
En miðað við stöðuna er því miður
ekki hægt að útiloka bann.“
Ótrúlega gjöful fiskimið
Kolmunnaveiðar segir Heiðrún hafa
gengið ágætlega og vonandi sé mak-
rílveiðin að glæðast, sem byrjað hafi
hálf-brösuglega.
„Menn hafa náð að stemma sig af
eftir verkfall í helstu tegundum en
enn vantar mikið upp á að aflaheim-
ildir verði fullnýttar í tegundum eins
og til dæmis blálöngu, keilu og gull-
laxi. Það er mikið áhyggjuefni, sér í
lagi þegar stór þáttur í því er hátt
veiðigjald. Þegar gjaldið er orðið
þannig að það borgar sig ekki að
sækja og gera virði úr eintökum teg-
undum, þá hefur augljóslega verið
gengið of langt,“ segir Heiðrún.
„Við höfum hér ótrúlega gjöful
fiskimið og við eigum að nýta og
gera verðmæti úr öllum þeim teg-
undum sem hér eru. Raunin er hins
vegar orðin sú að með háu veiði-
gjaldi, auk styrkingar krónunnar og
mikilla launahækkana, borgar sig
ekki lengur að sækja í þessar teg-
undir. Þar af leiðandi verður ríkið,
og þjóðin, af miklum verðmætum.“
„Þegar komið er á þennan stað þá
hljótum við að þurfa að doka við og
endurskoða þær ákvarðanir sem
hafa verið teknar um gjaldtöku í at-
vinnugreininni. Þegar veiðigjaldið er
orðið næststærsti kostnaðarliðurinn
í útgerð, á eftir launakostnaði, þá
krefst sú staða auðsýnilega endur-
skoðunar. Ríkissjóður verður ein-
faldlega af fjármunum, séu þessar
tegundir ekki nýttar.“ sh@mbl.is
Hljótum að þurfa að doka við
Nýtingarstefna stjórn-
valda hefur tvöfaldað
leyfilegan hámarksafla á
aðeins áratug. Veiði-
gjöldin setja hins vegar
stórt strik í reikninginn.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sjávarútvegur „Þegar veiðigjaldið er orðið næststærsti kostnaðarliðurinn í útgerð, á eftir launakostnaði, þá krefst sú staða
auðsýnilega endurskoðunar, segir Heiðrún Lind Marteinsdóttir framkvæmdastjóri Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi.
Ljósmynd/Þröstur Njálsson
Sjómenn Mikil endurnýjun hefur verið í fiskiskipaflotanum á undanförnum misserum. Togararnir eyða í dag
minna, sem er mikilvægt sakir þess hve eldsneytiskostnaður er stór póstur í kostnaði útgerðarinnar.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Makríll Hefur skilað miklu í íslenskt þjóðarbú á undanförnum árum. Nú stefnir þess stofn
hins vegar að Noregsströndum og sannast með því máltækið að svipull er sjávarafli.
ÁRAMÓT Í SJÁVARÚTVEGI