Morgunblaðið - 06.12.2018, Blaðsíða 20

20 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 2018
í Hallgrímskirkju laugardaginn 8. desember kl. 17.00
og sunnudaginn 9. desember kl. 17.00 og 20.00
Einsöngvari: Sigríður Ósk Kristjánsdóttir - Orgelleikari: Lenka Mátéová
Trompetleikarar: Eiríkur Örn Pálsson og Guðmundur Hafsteinsson - Pákuleikari: Eggert Pálsson
Stjórnandi: Friðrik S. Kristinsson
Miðaverð kr. 6.000,- Miðasala á tix.is og við innganginn
Aðventutónleikar Karlakórs Reykjavíkur 2018
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Góð þorskveiði norska línubátsins
Loran í norskri lögsögu við Jan Ma-
yen síðsumars og í haust hefur vak-
ið athygli og spurningar um hvað-
an þorskurinn komi. Í Noregi hafa
menn velt fyrir sér hvort hann
komi úr Barentshafi, frá Íslandi
eða Austur-Grænlandi eða hvort
þarna sé hugsanlega á ferðinni sér-
stakur Jan Mayen-stofn. Guð-
mundur Þórðarson, sviðsstjóri
botnsjávarlífríkis á Hafrannsókna-
stofnun, segir líklegast að þorskur-
inn hafi gengið frá Íslandi og þar
kunni breytingar á hitastigi sjávar
að eiga þátt.
Guðmundur segir það þekkt að
þorskur finnist á þessu svæði og þá
meðal annars frá Bjarna Sæmunds-
syni fyrir um einni öld. Fleiri dæmi
séu þekkt um að þorskur hafi veiðst
þarna, en aldrei í miklu magni. Við
Jan Mayen sé mikið dýpi og lítið
landgrunn þannig að ekki sé líklegt
að mikið sé þar af þorski.
Meðfram Kolbeinseyjarhrygg
„Mér finnst ólíklegt að um sér-
stakan stofn sé að ræða og ekki lík-
legt að þorskurinn sé ættaður úr
Barentshafi vegna þess hversu
langt er á milli svæðanna og mikið
dýpi á leiðinni. Þá er spurning um
Austur-Grænland og Ísland og mér
finnst líklegast að þessi fiskur sé
kominn frá Íslandi og hafi gengið
meðfram Kolbeinseyjarhryggnum
og yfir til Jan Mayen,“ segir Guð-
mundur.
Hann segir að Norska hafrann-
sóknastofnunin hafi haft samband
við systurstofnunina á Íslandi og
fengið erfðasýni til að bera saman
við erfðaefni úr Jan Mayen-
þorskinum, en einnig eru kvarnir
og fleiri sýni í rannsókn. Hvorki
Norðmenn né Íslendingar hafa ver-
ið með sérstaka stofnmælingar á
botnfiski við Jan Mayen. Norskir
línubátar hafa hins vegar sótt í grá-
lúðu þarna og það var í slíkum túr
sem skipverjar á Loran fengu
þennan óvænta þorskafla auk grá-
lúðu.
Morgunblaðið/RAX
Þorskur og þorskur Unnið er að
greiningu á Jan Mayen-þorskinum.
Jan Mayen-þorskur
líklega frá Íslandi
 Erfðaefni frá Íslandi til samanburðar
Þjóðhagslegur ábati af bættu vega-
kerfi vegna flutninga á ferskum
fiski næstu 30 árin er 73,3 millj-
arðar króna. Þar af er ábati vegna
flutninga eldisfisks 38,6 milljarðar.
Af þeirri upphæð eru 25,6 millj-
arðar vegna flutninga á Vestfjörð-
um og 13,9 milljarðar vegna flutn-
inga á Austfjörðum. Ef kostnaður
við að gera vegakerfið takmark-
analaust og viðhalda því á fyrr-
nefndu tímabili er lægri en þessi
upphæð er hægt að rökstyðja að
þjóðhagslega hagkvæmt væri að
fara út í slíkar framkvæmdir.
Flóknir flutningar á botnfiski
Þetta er meðal þess sem fram
kemur í skýrslu um þjóðhagslega
hagkvæmni flutninga á ferskum
fiski, sem Verkfræðistofan Efla
hefur gert fyrir Vegagerðina. Bor-
inn var saman ábati flutninganna
miðað við núverandi ástand vega-
kerfisins og miðað við takmark-
analaust vegakerfi, þ.e. að hægt sé
að keyra á hámarkshraða á vegum
landsins allan ársins hring án tak-
markana.
Fram kemur í skýrslunni að þar
sem flutningar á ferskum botnfiski
séu flóknir og viðamiklir hafi verið
einlínt á flutninga á eldisfiski í
mati á ábata og niðurstöður svo
heimfærðar á alla flutninga á
ferskum fiski. Ekki var farið í
verkfræðilega greiningu á kostnaði
við að bæta vegakerfið og breyta
rekstri þess og aðeins metinn ábati
framleiðenda á ferskum fiski en
ábati annarra látinn liggja á milli
hluta. Útvíkka mætti greininguna,
m.a. með því að skoða þann ábata
sem hlýst af betra vegakerfi á allan
annan hátt en sem snýr að flutn-
ingi á ferskum fiski.
Breytinga helst þörf á
sunnanverðum Vestfjörðum
Ýmsir fyrirvarar fylgja greining-
unni og mikið frávik er í niðurstöð-
um. Velt er upp þeirri spurningu
hvort raunhæft sé að gera vega-
kerfið takmarkanalaust allan árs-
ins hring á svæðum eins og Vest-
fjörðum og Mývatnsöræfum.
Í skýrslunni kemur fram að af
niðurstöðunum megi sjá að breyt-
inga sé helst þörf á sunnanverðum
Vestfjörðum. Þar sé mikil og vax-
andi framleiðsla eldisfisks, en
vegakerfið þar virðist þarfnast
mestra endurbóta af þeim svæðum
og leiðum sem voru til skoðunar.
Ein tillaga til úrbóta þar er að gera
veginn frá Bíldudal um suðurfirði
Arnarfjarðar til Flókalundar akst-
ursfæran allan ársins hring með
endurbótum og aukinni þjónustu.
Taldar eru upp ýmsar afleiðing-
ar takmarkana í vegakerfinu. Með-
al annars almennt lægra verð en
annars væri hægt að ætlast til
vegna óvissu í flutningum sem ger-
ir framleiðendum erfiðara fyrir að
mynda góð viðskiptasambönd.
aij@mbl.is
Mikill ábati af betri veg-
um vegna fiskflutninga
 Gæti numið yfir 73 milljörðum króna á næstu 30 árum
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Norðurland Bugðóttur þjóðvegurinn í Kræklingahlíð skammt norðan við
Akureyri. Flutningabíll á suðurleið og framundan er Moldhaugnaháls.