Morgunblaðið - 06.12.2018, Blaðsíða 28

28 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. DESEMBER 2018
Vogir sem sýna verð
á vörum eftir þyngd
Löggiltar fyrir Ísland og
tilbúnar til notkunar
ELTAK sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
VERSLUNAR-
VOGIR
SVIÐSLJÓS
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Gert er ráð fyrir að hluti Lónsöræfa
og Friðlandið í Herðubreiðarlindum
verði fljótlega hluti af Vatnajökuls-
þjóðgarði, að sögn Magnúsar Guð-
mundssonar framkvæmdastjóra.
Unnið hefur verið að undirbúningi
þessa um nokkurt skeið í umhverfis-
og auðlindaráðu-
neytinu og virðist
málið nú vera að
ganga upp. Ýmis
óútkljáð mál, til
dæmis um eign-
arhald á landi,
réðu því að um-
rædd svæði voru
ekki tekin undir
þjóðgarðinn við
stofnun hans fyr-
ir tíu árum. Nú hafa þau atriði verið
til lykta leidd og svæðin teljast vera
þjóðlendur, samkvæmt úrskurði
Óbyggðanefndar.
Margþætt tímamót
Því þykir nú vera gerlegt að færa
umsjón svæðanna frá Umhverfis-
stofnun til Vatnajökulsþjóðgarðs, en
landverðir hans hafa síðustu árin
sinnt þessum svæðum eins og mögu-
legt hefur verið. Herðubreiðarlindir
yrðu væntanlega fyrst teknar inn en
Lónsöræfi nokkru síðar.
„Starfsemi okkar er á tímamótum
í mörgu tilliti,“ segir Magnús Guð-
mundsson. Þar tiltekur hann að nú
séu rétt 50 ár liðin frá stofnun þjóð-
garðs í Skaftafelli, sem með öðru var
upphaf þess að þjóðgarður helgaður
Vatnajökli öllum var stofnaður fyrir
10 árum. Þriðja tímamótaefnið er
svo að fyrr á þessu ári var hjá
UNESCO, Menningarstofnun Sam-
einuðu þjóðanna, lögð inn umsókn
um að Vatnajökulsþjóðgarður yrði
tekinn á heimsminjaskrá. Það mál er
nú í ferli og niðurstöðu má vænta um
mitt þetta ár.
Náttúran breytist hratt
Fulltrúar UNESCO sem er með
höfuðstöðvar í París komu til Íslands
í haust og kynntu sér aðstæður og
alla staðhætti á þjóðgarðssvæðinu.
Þar var meðal annars litið til vernd-
aráætlana og skipulagsmála svo og
atvinnustefnu í þjóðgarðinum; eða
með öðrum orðum sagt hvernig sam-
búð fólks og náttúru væri. Óskað var
svara við ýmsum spurningum þessu
viðvíkjandi og verða þau send innan
tíðar.
„Ég tel mjög góðar líkur á því að
umsókn Íslands verði samþykkt,
enda er svæðið stórbrotið og ein-
stakt í öllu tilliti. Forsenda þess að
einstaka staðir komist á skrána er að
þeir hafi gildi á heimsvísu og fyrir
mannkyn allt. Sú er til dæmis raunin
um Þingvelli og Surtsey, sem þegar
eru á skránni, og þangað á Vatnajök-
ulsþjóðgarður einnig erindi vegna
stórbrotinnar náttúru sem breytist
hratt. Jöklarnir eru að hopa, víða er
eldvirkni á svæðinu og jökulárnar á
söndunum flæmast til og færast.
Þetta er lifandi tilraunastofa sem
vísinda- og ferðafólk sýnir mikinn
áhuga,“ segir Magnús sem bætir við
að vernd viðkvæmra svæða sé einn
af mikilvægustu þáttunum í allri
starfsemi þjóðgarðsins.
Úrbóta er þörf
„Vernd viðkvæmrar náttúru
svæðisins hefur í meginatriðum tek-
ist vel. Við þurfum þó að bæta úr á
fjölsóttustu stöðunum, svo sem í
Skaftafelli og við Jökulsá á Breiða-
merkursandi. Segja má að þar blikki
viðvörunarljós vegna mikil ágangs
og sem dæmi má nefna að á innan
við tíu árum hefur fólki sem kemur í
Skaftafell á ári hverju fjölgað úr um
200 þúsund á ári í nærri eina milljón.
Við hyggjumst líka bæta þar úr með
ýmsum aðgerðum, svo sem lagfær-
ingum á bílastæði, leggja stíga og
bæta innviði eins og frárennsli og
vatnsveitur,“ segir Magnús og held-
ur áfram:
„Svipað er upp á teningnum við
Jökulsárlón; þar þarf að fara í úr-
bætur og aðgerðir svo staðurinn beri
álagið. Slíkt þarf að gerast meðal
annars í samráði við ferðaþjónustu-
fyrirtækin en talsmenn þeirra hafa
eftir viðskiptavinum sínum að lónið
með ísjökum sínum sé einn heitasti
staðurinn á Íslandi í ferðaþjónust-
unni. Í þeirri sterku upplifun felast
mikil verðmæti. Nú er raunar allt
orðið klárt varðandi eignarhald
ríkisins á jörðinni Felli, sem ríkið
keypti á síðasta ári. Því getur ríkið
tekið tekið forystu í uppbyggingu á
svæðinu í góðri samvinnu við sveit-
arfélagið Hornafjörð og fleir.“
Uppbygging framundan
Af öðrum verkefnum sem fram-
undan eru í Vatnajökulsþjóðgarði
nefnir Magnús Guðmundsson fyrir-
hugaða byggingu gestastofu á
Kirkjubæjarklaustri fyrir vestur-
svæði þjóðgarðsins en framkvæmdir
hefjist á næsta ári. Einnig þurfi að
bæta aðstöðu við Dettifoss vestan-
verðan, en aðsókn þangað hefur vax-
ið hratt og mun fyrirsjáanlega
aukast mikið þegar heilsársvegur
sem tengir saman Mývatnsöræfi og
Kelduhverfi kemst í gagnið á næsta
ári
„Álag á hálendissvæðum jökulsins
er minna en í byggð og ástandið þar
því viðráðanlegra, svo sem við
Langasjó, Laka, Nýjadal, Öskju,
Holuhraun og í Kverkfjöllum. Ann-
ars þurfum við að horfa til margs
þegar horft er til framtíðar í þjóð-
garðinum. Þar eru fræðslumál
veigamikil og nú liggur fyrir
fræðslustefna til næstu fjögurra ára.
Að miðla upplýsingum og þekkingu
er stór þáttur í starfi þjóðgarða og ef
við náum á heiminjaskrá UNESCO
leggjast á okkur ýmsar skyldur í því
sambandi,“ segir Magnús.
Lindir og Lóns-
öræfi senn hluti
af þjóðgarðinum
 Vatnajökulsþjóðgarður 10 ára
VATNAJÖKULL
Mörk
þjóðgarðs
Herðu-
breiðar-
lindir
Lóns-
öræfi
Vatnajökulsþjóðgarður
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Dettifoss „Ægilegur og undrafríður“ orti Kristján Fjallaskáld um fossinn.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Þjóðgarður Vegavísir á Fljótsdals-
heiði við veginn að Kárahnjúkum.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Herðubreiðarlindir Þorsteinsskáli
og tignarlegt þjóðarfjallið.
Morgunblaðið/RAX
Fjallafólk Ferðamenn á göngu í Lónsöræfum með Illakamb í baksýn.
Magnús
Guðmundsson
Á vegum umhverfisherra er nú
unnið að stofnun þjóðgarðs sem
spanna myndi allt miðhálendi Ís-
lands. Þá stendur til að setja á
laggirnar stofnun sem annast
myndi stjórnsýslu þjóðgarða
Vatnajökuls, Þingvalla og Snæ-
fellsjökuls og friðlýstra svæða.
Magnús Guðmundsson segir þau
mál öll mjög athyglisverð. Þrátt
fyrir allt haldi starfsfólk Vatna-
jökulsþjóðgarðs sínu striki, það
er að byggja upp og bæta þjón-
ustu við gesti, auk þess sem
heimsminjaskráning hafi áhrif á
alla starfsemina.
Um 20 manns eru í heilsárs-
störfum hjá Vatnajökulsþjóð-
garði en á sumrin er þeim fjölgað
í um 100 manns þar sem land-
verðir eru uppistaðan í hóp sem
kemur inn tímabundið. Þjóð-
garðsverðirnir eru fimm á fjórum
rekstrarsvæðum, en aðal-
skrifstofan er í Garðabæ, undir
sama þaki og Náttúrufræði-
stofun.
„Framundan eru mikilvæg
verkefni,“ segir Magnús. Hann
tók við starfi framkvæmdastjóra
í júní sl. og er settur í embættið
til júní á næsta ári. Breytinga var
talin þörf eftir að skýrsla unnin
af Capacent sýndi lausatök í
rekstri þjóðgarðsins. Síðustu
mánuðir hafa farið í að rétta
kúrsinn og n ú þegar eru, segir
Magnús, komin góð tök á málum.
Réttur kúrs
BREYTINGAR Í DEILGU