Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.2019, Blaðsíða 20

20 PRESSAN 17. maí 2019
F
rakkar og Þjóðverjar eru
nágranna- og vinaþjóðir
og samskipti ríkjanna eru
með miklum ágætum. Í
landamærahéruðum ríkjanna
ferðast fólk mikið yfir til nágranna
sinna til að sækja sér eitt og ann-
að sem kannski ekki er í boði í
heimalandinu eða er hagstæðara
að kaupa hjá nágrönnunum, nú
eða bara til að njóta þess sem ná-
grannarnir hafa upp á að bjóða í
menningu af ýmsu tagi. Það er því
ekki óalgengt að rekast á Þjóðverja
á frönskum veitingastöðum nærri
landamærum ríkjanna eða Frakka
í þýsku landamærahéruðunum að
sýsla eitt og annað. Almenn sam-
skipti fólks eru góð og vinsamleg
en á hinu pólitíska sviði eru rík-
in ekki samstíga og hafa ólíka sýn
á framtíð og stefnu Evrópusam-
bandsins.
Nú er útganga Breta úr ESB yfir-
vofandi og þegar og ef þeir yfirgefa
sambandið verða Þýskaland og
Frakkland stærstu og áhrifamestu
ríkin innan sambandsins. Margir
hafa áhyggjur af því að útganga
Breta muni hafa neikvæð áhrif á
samskipti Frakka og Þjóðverja og
samskiptavél þeirra fari að hiksta
og hefur verið bent á að þegar rík-
in tvö vinna ekki saman þá fari
hlutirnir úrskeiðis í Evrópu.
Sjóðandi heitt mál
Margir sérfræðingar eru sam-
mála um að í aðdraganda Brexit
og þeirra vandræða sem hafa fylgt
fyrirhugaðri útgöngu hafi evrópsk-
ir leiðtogar dansað í kringum sjóð-
andi heitt málið og verið mjög hik-
andi. Þeir hafi forðast að segja eða
gera nokkuð það sem getur ruggað
bátnum. Þetta hefur orðið til þess
að lítið er að gerast innan ESB og
virðast flestir forðast alla ákvarð-
anatöku.
Emmanuel Macron Frakk-
landsforseti reynir að fá Þjóð-
verja í lið með sér við endurbætur
á einu og öðru er varðar ESB, þar
á meðal í varnarmálum og varð-
andi evruna. Þjóðverjar hafa þó
ekki viljað gera neitt að sinni og
virðast bíða. Macron hefur reynt
að koma hreyfingu á málin með
því að leggja til víðtækar grund-
vallarbreytingar á ESB. Með þeim
á að þjappa ESB-ríkjunum, sem
eftir verða eftir útgöngu Breta,
betur saman til að sýna og sanna
að evrópskt samstarf sé enn við
hestaheilsu og bjartsýni sé ríkj-
andi. Markmið Macron er að
mynda andsvar við þeim flokkum
sem efast um tilverurétt og gagn-
semi ESB en þeir eiga miklu fylgi
að fagna víða í álfunni. Macron
leggur til að ESB-ríkin stofni sam-
eiginlegan her til að ESB verði ekki
eins háð Bandaríkjunum í varnar-
málum. Auk þess berst hann fyrir
því að evruríkin geri sameiginlega
fjármálaáætlun, sameiginlegar
reglur um atvinnuleysisbætur og
að ESB krefji tæknirisa á borð við
Facebook og Google um skatt.
Miklar efasemdir
Þessar tillögur Macron hafa ekki
hlotið mikinn hljómgrunn og hef-
ur raunar verið mætt með miklum
efasemdum og hafa aðallega
valdið pirringi. Ekki síst í Berlín
þar sem Annegret Kramp-Karren-
bauer, nýr formaður Kristilegra
demókrata (flokks Angelu Merkel
kanslara), gerði nánast út af við
hugmyndir Macron þegar hún
sagði að tillögur hans væru „röng
leið“. Til að leggja áherslu á mál
sitt, og kannski til að sýna að ekki sé
hægt að líta á hana sem einhvern
sérstakan vin Frakka í Evrópu,
þá setti hún fram tillögu um að
loka þeirri deild Evrópuþingsins
sem er í Strassborg í Frakklandi.
Með þessu sendi hún sterk skila-
boð því um leið og einhver set-
ur spurningarmerki við staðsetn-
ingu Evrópuþingsins í Strassborg
er ljóst að viðkomandi er enginn
sérstakur vinur stjórnvalda í París.
Starfsemi Evrópuþingsins í Strass-
borg er eitthvað sem Frakkar hafa
ekki verið fúsir til að ræða eða
breyta en á undanförnum árum
hefur verið mikill þrýstingur um
að hætta að flytja þinghaldið þang-
að frá Brussel í eina viku í hverjum
mánuði með tilheyrandi kostnaði
og óþægindum fyrir marga. Hefur
þetta fyrirkomulag oft verið nefnt
ferðasirkusinn. Ekki er hægt að
breyta þessu fyrirkomulagi nema
öll aðildarríki ESB samþykki og því
geta Frakkar komið í veg fyrir allar
breytingar á þessu.
Hvað varðar tengslin við Breta
eru þessi tvö áhrifamestu ESB-ríki
ósammála. Angela Merkel hefur
rekið mjúka og þolinmóða stefnu
í garð Breta en Macron hefur ver-
ið harðari í horn að taka og setti
fram harða kröfu um frest Breta til
útgöngu úr sambandinu. Sjónar-
mið Frakka var að Bretar eigi ekki
að fá neina sérmeðferð og að ESB
eigi að sýna festu. Leiðtogar ESB-
-ríkjanna eigi því ekki að venja
sig á að halda leiðtogafundi til að
undirbúa næsta leiðtogafund þar
sem engin ákvörðun verður tek-
in frekar en á undirbúningsfund-
inum. Þá er Macron ósáttur við
að Bretar taki þátt í kosningum til
Evrópuþingsins síðar í maí.
Þjóðverjar vilja allra helst að
ESB tryggi opið markaðshagkerfi
og aðgang að innri markaði sam-
bandsins. Þegar, og ef, af Brexit
verður mun koma enn betur í ljós
hversu andstæð sjónarmið Þjóð-
verja og Frakka eru í þessum efn-
um. Frakkar hafa lengi verið frekar
á þeirri línu að láta ríkið hafa meiri
áhrif á flestum sviðum þjóðfé-
lagsins og vilja viðhafa ákveðna
verndarstefnu en Bretar og Þjóð-
verjar hafa viljað opið og frjálst
markaðshagkerfi. Bretar og Frakk-
ar hafa sinnt utanríkismálum af
krafti en Þjóðverjar hafa ekki verið
eins áhugasamir um þann mála-
flokk. Frakkar og Þjóðverjar voru
Evrópusinnaðir en Bretar frekar
efasemdafullir. Allt hefur þetta
skapað einhvers konar jafnvægi
innan ESB, jafnvægi sem raskast
og hrynur jafnvel til grunna ef og
þegar Bretar yfirgefa sambandið.
Það er ekki til að bæta ástandið
að önnur aðildarríki ESB eru jafn
ósammála og Þjóðverjar og Frakk-
ar hvað varðar framtíðina.
Hvað gerist eftir Brexit?
Þegar rykið sest eftir útgöngu
Breta mun myndast ákveðin þörf
til að aðlaga sambandið að nýrri
stöðu, jafnt innan sambands-
ins og gagnvart heimsmyndinni
í heild. Bandaríkin eru ekki leng-
ur öruggur bandamaður, Rússar
eru hugsanleg ógn, Kínverjar eru
reiðubúnir til að gleypa evrópsk
fyrirtæki með húð og hári og
straumur flóttamanna frá Afríku
til Evrópu gæti aukist mikið. Það
er því ljóst að einhver ríki verða
að vera í fararbroddi þrátt fyrir að
ekki vilji allir vera með. Óháð nú-
verandi efasemdum munu margar
af hugmyndum Macron því aftur
koma til umræðu og niðurstað-
an gæti orðið að ESB haldi áfram
för sinni á ólíkum hraða í hin-
um ýmsu málaflokkum. Ef finna á
lausn á loftslagsmálunum og nei-
kvæðum hliðum hnattvæðingar-
innar er ekki hægt að búa við kyrr-
stöðu og sambandið neyðist til að
taka af skarið.
Utanríkisstefnan verður eflaust
þung í skauti enda eru Frakkar og
Þjóðverjar yfirleitt ekki samstíga
í henni en verða að vera í farar-
broddi ESB enda valdamestu rík-
in innan sambandsins. Þá má ekki
gleyma evrunni sem mörg að-
ildarríki ESB nota nú sem gjald-
miðil. Spurning er hvort Þjóðverj-
ar muni taka stóra skrefið í átt að
sameiginlegum fjárlögum, sam-
eiginlegum skattareglum innan
ESB og öðrum hlutum sem þarf að
samhæfa. n
BORÐPLÖTUR
OG SÓLBEKKIR
Sérsmíðum eftir
óskum hvers og eins
Gylfaflöt 6-8 / S. 587 6688 / fanntofell.is
Djúp gjá á milli Þýskalands
og Frakklands hvað varðar
framtíðarstefnu ESB
Munu Þjóðverjar taka stóra stökkið?
Kristján Kristjánsson
ritstjorn@dv.is
Macron Frakk-
landsforseti
Vill endurbætur í
varnar- og gjald-
eyrismálum. Angela Merkel Hefur sýnt Bretum þolinmæði.