Dagblaðið Vísir - DV - 09.08.2019, Blaðsíða 11

11
Glæpur og refsing
„Svo á svipuðum tíma kom hann
til mín og sagði við mig: „Mamma
ég á að fara fyrir dóm og ég á að
sitja inni. Ég fer aldrei aftur þarna
inn“.“ Albert átti að mæta fyrir dóm
núna í haust. Hann vissi ekki fyr-
ir hvað hann var ákærður og var
mjög kvíðinn. Hann hafði áður
setið inni á Hólmsheiði og sagði
móður sinni að það væri mik-
ið um fíkniefnaneyslu í fangels-
inu. Brotið reyndist vera akstur án
ökuleyfis, því komst móður hans
að eftir að hún hringdi í verjanda
hans. „Hvernig er hægt, þegar fólk
er loksins farið að standa sig, að
kippa svona undan þeim fótun-
um.“ Brotið hafði átt sér stað áður
en Albert varð edrú og því ljóst
að það hafði töluverður tími liðið
frá brotinu og þar til ákæran var
gefin út. „Hann átti bara að fara
að detta þarna inn út af þessum
tittlingaskít.“ Sigrún segir að kerfið
hafi þarna unnið gegn bata hans,
í staðinn fyrir að hjálpa honum
áfram var honum hrint afturábak.
„Af hverju er þetta látið ganga
svona, þetta gengur ekki,“ seg-
ir Sigrún og vísar til þess hversu
langan tíma það tekur fyrir ís-
lenska réttarkerfið að dæma fyrir
brot. En það er sérstaklega íþyngj-
andi þegar brotin eru smávægileg,
framin þegar fólk er undir áhrif-
um vímuefna, en svo er dæmt
þegar fólk er komið í bata, og jafn-
vel búið að vera lengi í bata. Ekki
er þar þó eina brotalömin heldur
geta dæmdir einstaklingar þurft
að bíða lengi eftir að vera boðaðir
í afplánun „Fólk er jafnvel búið
að stofna fjölskyldur og eignast
börn þegar á að kippa þeim inn.
Svo eru hvítflibbaglæpamenn hér
níðandi fólk og gera grín að fötl-
uðum, bara ógeðslegt pakk sem
kemst upp með allt. Þetta er bara
svo heimskulegt. Ekkert breytist,
aldrei. Alveg sama hvað maður
talar mikið um þetta.“
Uppgjöf
„Eftir svona tíma, edrúmennsku,
þá kemur niðursveifla. Hjá öllum
fíklum. Hann nefndi þetta við mig
og við töluðum einmitt um það.
Hann fór að hafa samband niður á
geðdeild og svo var hann kallaður
í viðtal. Hann pakkaði niður föt-
um til að taka með sér í þeirri von
að hann yrði lagður inn. Það kom
einhver kraftur í hann,“ segir Sig-
rún. Þarna leið Albert illa. Hann
var atvinnulaus og fannst hann
vera kominn langt á eftir á í lífinu.
Hann dreymdi um vinnu, sína eig-
in íbúð, bíl og fjölskyldu. Einstak-
lingar með ADHD-röskun eiga oft
erfitt með að sýna biðlund. Albert
gat því varla beðið eftir að byrja
framtíðina. Í staðinn hafði hann
fengið afsvar frá Virk, og átti yfir
höfði sér afplánun. Hann gerði þó
eina tilraun enn og fór vongóður
upp á geðdeild.
„Svo kom hann til baka með lyf.
Hafði bara fengið lyfseðil. Hann
sagði bara: „Ég er fíkill, ég get ekk-
ert gert við lyf“. Hann þurfti inn-
lögn og hann þurfti meðferð.“ Geð-
deild taldi hann ekki nógu veikan
til að leggjast inn. Þarna var Al-
bert þó farinn að glíma við sjálfs-
vígshugsanir og hafði greint móð-
ur sinni og vinum frá því. „Hann
sagði: „Mamma ég er í sjálfsvígs-
hugsunum en ég vil ekki fara. Ég er
hræddur við þetta“.“ Þó svo að Sig-
rún viti ekki fyrir víst hvað Albert
og starfsmönnum geðdeildar fór á
milli er hún þess fullviss að hann
hafi greint þeim frá sjálfskaðandi
hugsunum sínum: „Ég tel það ör-
uggt.“
Um tveimur vikum eftir að hon-
um var vísað burt af geðdeildinni,
fannst Albert látinn heima hjá
kunningja sínum.
„Þeir byrja að brjóta hann niður í
skólakerfinu. Hann fær nei frá Virk og
nei frá geðdeild og enginn bendir hon-
um á nein úrræði sem standa honum
opin. Auðvitað gafst hann upp.“
Albert deyr
Sunnudaginn 7. júlí keyrði Albert
til Reykjavíkur og fór til kunningja
síns. „Hann fór til manns sem ég
vil ekkert vera að nefna á nafn. En
sá maður vissi vel að Albert hafði
verið edrú til lengri tíma. Albert
var þarna mjög neikvæður og leið
mjög illa. Hann sagði við vin sinn:
„Mig langar að deyja, langar þig
ekkert stundum að bara fara?“ Það
endaði með því að hann féll. Fékk
sér eitthvað og það fór svo að þessi
vinur hans fór með hann upp í Frú
Ragnheiði því hann hafði áhyggjur
af Albert.“
Þar hitti Albert fyrir starfsmann
Frú Ragnheiðar og var ástand
hans ekki gott. „Hún gerði alls
konar próf á honum, lífsmörk og
alls konar læknisfræðileg atriði
sem ég get ekki munað. Hún sagði
að það væri ekki að ræða það að
hann hefði dáið af því sem hann
var vímaður af þá, hann hefði
fengið sér annan skammt til að
fara. Þau vildu senda hann upp á
bráðamóttöku en hann brotnaði
þá niður og sagði: „Ég vil bara fara,
ég vil bara deyja“.“
Sigrún hafði samband við
starfsmann Frú Ragnheiðar sem
sagði vanlíðan Alberts hafa ver-
ið mjög mikla þetta kvöld. „Hún
sagði við mig að hann hefði bara
verið yndislegur, góður og al-
mennilegur við hana og hann
hefði leitað í fangið á henni og
hún hefði knúsað hann og tek-
ið utan um hann og talað hlýlega
til hans. Og hann bara grét. Þarna
virkilega þurfti hann hjálpina, og
allar vikurnar þar á undan. Hugs-
ið ykkur ef hann hefði komist að
hjá Virk eða ef hann hefði komist
í innlögn.“
Í kjölfarið sneri Albert aftur til
vinar síns. Þar fannst hann látinn
aðfaranótt þriðjudagsins 9. júlí.
Dánarorsök var ofneysla vímu-
efna, en Sigrún telur öruggt að
Albert hafi viljandi tekið of stóran
skammt. „Hann fór af því að hann
ákvað að fara. Hann gafst upp. Það
er ekki það að hann hafi dottið í
það út af fíkninni, hann tók með-
vitaða ákvörðun því hann hafði
ákveðið að fara.“
Eftir situr sársaukinn
„Það var svo margt líkt með okkur,“
segir Sigrún. „Við erum bæði fædd
í september, ég 23. og hann 26. Við
erum bæði með ADHD, margt það
sem öðru okkar fannst gott fannst
hinu líka gott og svo höfðum við
bæði unun af því að mála. Albert
þrætti fyrir þetta á árum áður, en í
seinni tíð viðurkenndi hann að við
værum mjög lík. Hann fór jafnvel
að monta sig af mér þegar við hitt-
um kunningja hans og tilkynnti
sérstaklega: „þetta er mamma
mín“.“
Áður en Sigrún frétti að son-
ur hennar væri látinn birtist hann
henni í draumi. „Ég vaknaði um
sex leytið um morguninn og mig
hafði dreymt hann. Þar sá ég hann
í draumi ganga í burtu, brosandi
sínu fallegasta, eins og honum liði
betur. Ég vaknaði og hugsaði „Á ég
að hringja í hann?“.“ Sigrún taldi
þetta þó bara móðursýki í sér og
hristi þetta af sér. Um daginn virt-
ist hún þó stöðugt vera minnt á
Albert. Hún rótaði í skúffu og dró
þá óvart upp mynd af honum og
rakst svo á lyklakippu með nafni
hans á. Síðan bárust sorgartíð-
indin.
Eftir situr óbærilegur sársauki,
enda martröð flestra mæðra að
sjá á eftir börnum sínum í gröfina.
En eftir situr líka reiðin. Reiðin
yfir að Albert hafi alls staðar kom-
ið að lokuðum dyrum þegar hann
þurfti á hjálp að halda. Að kerf-
ið hafi brotið hann niður í stað
þess að byggja hann upp. Að kerf-
ið hafi brugðist Albert svo hrylli-
lega að hann vildi ekki lifa leng-
ur. Einstaklingar með tvíþættan
vanda geta lent milli þilja í kerf-
inu. Meðferðaraðilar vísa á geð-
deild, geðdeild vísar á meðferðar-
aðila. Enginn heldur utan um
þessa einstaklinga. „Það er eigin-
lega ekkert hægt að segja í svona
aðstæðum, en það er hægt að
gera eitthvað svo þetta fari ekki og
hverfi bara svona. Mér dettur ekki
til hugar að kæfa þessa sögu niður.
Ég vil segja hana og ég veit að
Albert hefði viljað hjálpa og segja
frá. Ég skammast mín ekkert fyrir
son minn, ekki neitt. Ég skammast
mín fyrir samfélagið og kerfið. Við
erum að missa glæsilegt og gott
fólk. Fólk eins og hann Albert.“ n
PINNAMATUR
V e i s l u r e r u o k k a r l i s t !
Bjóðum uppá fjölda tegunda
PINNAMATS OG TAPASRÉTTA
Hólshraun 3, 220 Hafnarfjörður / S 555 18 10 og 565 1810 / veislulist@veislulist.is / veislulist.is
Afgreitt á einnota fötum, tilbúið fyrir veisluna
HRINGDU OG PANTAÐU Í SÍMA 555 1810
VIÐTAL9. ágúst 2019„Mamma, ég á að fara fyrir
dóm og ég á að sitja inni.
Ég fer aldrei aftur þarna inn.
Listin: Málverk eftir Albert.