Morgunblaðið - 08.05.2019, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. MAÍ 2019
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Tilkynnt varum vopnahléá mánudags-
morgun í átökum
Ísraelsmanna og
Palestínumanna á
Gazasvæðinu, sem
hófust eftir að um 690 flug-
skeytum var skotið frá svæðinu
yfir á Ísrael á laugardaginn.
Ísraelsher svaraði þeim árásum
af fullri hörku líkt og venjan er,
og var óttast að fjórðu stóru
átökin á milli Palestínumanna á
Gazasvæðinu og Ísraelsmanna
frá árinu 2008 væru að hefjast.
Af því varð þó ekki, og lögðu
sérstaklega Egyptar hart að
deiluaðilum að gera vopnahlé.
Tímasetning átakanna var enda
afar óheppileg fyrir múslima,
þar sem Ramadan, hinn helgi
mánuður þeirra, hófst á sunnu-
daginn.
Þá var tímasetningin óheppi-
leg fyrir Ísraela, en líkt og
kunnugt er halda þeir söngva-
keppni evrópskra sjónvarps-
stöðva í höfuðborginni Tel Aviv
í næstu viku. Henni fylgir mikill
fjöldi erlendra gesta, keppenda,
blaðamanna, sem og aðdáenda
keppninnar. Raunar má leiða
líkur að því að eldflaugaárás-
irnar hafi einmitt hafist síðast-
liðinn laugardag til þess að
setja Ísrael í neikvætt ljós þeg-
ar meiri athygli en ella beindist
að landinu í aðdraganda keppn-
innar.
Að sögn forvíg-
ismanna Hamas-
samtakanna, sem
ráða lögum og lof-
um á Gazasvæðinu,
byggist vopnahléið
á því að Ísraelar
létti á viðskiptaþvingunum sem
þeir hafa sett á Gazasvæðið, en
á meðal þess sem íbúar svæð-
isins vilja er að hömlum af fisk-
veiðum sé aflétt og að innviðir,
einkum í rafkerfi svæðisins,
verði styrktir.
Benjamín Netanyahu, for-
sætisráðherra Ísraels, vakti
ekki mikla athygli á sam-
komulaginu í gær, en sam-
komulagið fékk gagnrýni, meðal
annars úr flokki forsætisráð-
herrans, fyrir að sýna Palest-
ínumönnum linkind, sér í lagi í
ljósi þess að þeir hófu eld-
flaugaárásirnar. Málið gæti
reynst erfitt fyrir hann, enda er
hann nú í óðaönn að mynda nýja
ríkisstjórn á hægri væng ísr-
aelskra stjórnmála í kjölfar
þingkosninganna í síðasta mán-
uði.
Óvíst er hvort vopnahléið
getur haldið til lengdar, sér í
lagi þar sem báðir aðilar telja
hinn ekki hafa staðið við fyrri
samkomulög sem gerð hafa ver-
ið. Þá er líklegra en ekki, að þar
til varanleg lausn finnst á stöðu
Gaza-svæðisins, muni skærur á
borð við þær um helgina blossa
upp með reglulegu millibili.
Óvíst er hvort
samningur Ísraela
og Palestínumanna
verður virtur}
Viðkvæmt vopnahlé
John Bolton,þjóðarörygg-
isráðgjafi Banda-
ríkjanna, tilkynnti á
sunnudaginn að
bandaríski flotinn hygðist senda
flugmóðurskipið Abraham Lin-
coln á vettvang í nágrenni Írans.
Markmiðið væri að senda skýr
skilaboð til klerkastjórnarinnar
í Íran um að árásum á banda-
ríska hagsmuni eða bandamenn
Bandaríkjanna yrði mætt af
fullri hörku.
Ekki er vitað til þess að Ír-
anar hafi í bígerð árásir á
Bandaríkjamenn, en Bolton gaf
til kynna að ýmsar viðvaranir
hefðu borist um að stjórnvöld í
Teheran hygðust grípa til að-
gerða fljótlega. Efasemdaraddir
hafa þó heyrst sem segja þau
orð Boltons lítið annað en yfir-
varp, en hvernig sem í málinu
liggur er ljóst að sigling flug-
móðurskipsins til Mið-Austur-
landa er hugsuð sem skilaboð
um að klerkastjórnin ætti að
halda sig til hlés á næstunni.
Slík skilaboð eiga út af fyrir sig
rétt á sér, enda hafa Íranar
valdið miklum óróa og ýtt undir
ófrið á svæðinu, ekki síst eftir að
þeim áskotnaðist fé eftir aflétt-
ingu refsiaðgerðanna.
Hvort klerkastjórnin heldur
sig til hlés er í besta falli óvíst
og stjórnvöld í Te-
heran hafa þegar
lýst því yfir að þau
íhugi nú gagn-
aðgerðir gegn
þeirri ákvörðun Bandaríkja-
manna að draga sig út úr kjarn-
orkusamkomulaginu við Íran.
Eitt ár er liðið í dag frá því að
Trump Bandaríkjaforseti til-
kynnti þá ákvörðun sína, og er
jafnvel talið líklegt að Íranar
muni sjálfir segja samningnum
upp í tilefni dagsins.
En þó að Íranar ákveði að
ganga ekki svo langt munu þeir
ekki una óbreyttu ástandi, þar
sem Bandaríkjastjórn hefur
nýtt síðasta ár til þess að beita
landið síauknum þrýstingi.
Þannig hafa flestar refsiaðgerð-
ir sem felldar voru úr gildi með
samkomulaginu verið settar á
aftur, auk þess sem Bandaríkin
hafa lagt fast að öðrum þjóðum
að eiga ekki viðskipti við Írana.
Óvíst er um framhaldið, og
veltur það að miklu leyti á því
hvað Íranar kjósa að gera. Þar
sem írönsk stjórnvöld telja ekk-
ert að framferði sínu á und-
anförnum misserum verður að
telja líklegt á næstunni að Ír-
anar ýti áfram undir ófrið og að
samskipti Írans og Bandaríkj-
anna verði enn um sinn við
frostmark.
Stjórnvöld í Teheran
hóta gagnaðgerðum}Skilaboð til Írans
Ú
tgjöld til heilbrigðismála á Ís-
landi nema ríflega 240 millj-
örðum króna á hverju ári sem
er fjórðungur útgjalda ríkisins.
Við ráðstöfun þeirra fjármuna
þarf ríkið sem kaupandi heilbrigðisþjónustu
að hafa skýra stefnu um hvaða þjónustu skuli
kaupa og ráða ferðinni í þeim efnum. Heil-
brigðisráðherra hefur það hlutverk að marka
stefnu í heilbrigðismálum, forgangsraðaða
verkefnum og tryggja fjármögnun þeirra. Nú
liggur fyrir þinginu heilbrigðisstefna sem
mun endurspegla framtíðarsýn og áherslur í
heilbrigðisþjónustunni til næstu 10 ára og
vera stofnunum heilbrigðiskerfisins leið-
arvísir. Ekki síst Sjúkratryggingum Íslands
sem fara með það mikilvæga hlutverk að ann-
ast kaup á heilbrigðisþjónustu fyrir hönd rík-
isins.
Undanfarnar vikur hefur í umræðum um biðlista í
heilbrigðiskerfinu borið á því viðhorfi að semja skuli við
einkaaðila um aðgerðir til að ná niður biðlistum og hefur
verið vísað í rétt sjúklinga til að sækja heilbrigðisþjón-
ustu út fyrir landsteinana. Í þeirri umræðu hefur því
verið haldið fram að viljaleysi til að semja við einkaaðila
um slíkar aðgerðir muni leiða til þess að til verði tvöfalt
heilbrigðiskerfi hér á landi. Hér gætir nokkurs misskiln-
ings. Tvöfalt heilbrigðiskerfi þýðir alla jafna að vissir
einstaklingar hafi ráð á því að kaupa sér tryggingar eða
hreinlega greiða sjálfir úr eigin vasa þjónustu sem er
veitt af einkareknum heilbrigðisstofnunum. Á
sama tíma leiti allur almenningur til opin-
berra heilbrigðisstofnana, sem vegna fjár-
sveltis veita jafnvel lakari þjónustu en einka-
aðilar. Slík tvöföld kerfi þekkjum við frá
Bandaríkjunum og jafnvel Bretlandi þar sem
stjórnvöld hafa valið að treysta einkaaðilum
fyrir grunnþjónustu í heilbrigðiskerfinu.
Í þeim löndum sem hafa farið þá leið að
halda grunnstoðum heilbrigðiskerfisins í op-
inberum rekstri og fjármagnað af skattfé
myndast ekki jarðvegur fyrir tvöfalt heil-
brigðiskerfi. Þar hafa allir jafnan aðgang að
heilbrigðisþjónustu óháð efnahag, enda sé
það skráð í landslög. Dæmi um slík lönd eru
Norðurlöndin.
Það er stefna mín og lögbundin skylda að
stofna ekki til samninga um veitingu heil-
brigðisþjónustu sem vega að stoðum hins opinbera þjón-
ustukerfis. Í greinargerð með 40. grein laga um sjúkra-
tryggingar nr. 112/2008 segir: „Þannig er ekki unnt að
tína út ábatasömustu þjónustuþættina ef það þýðir að
opinber stofnun missi hæfni til að veita þjónustu á hag-
kvæman og öruggan hátt.“ Það er því með því að standa
vörð um opinbera heilbrigðiskerfið sem við tryggjum
gæði og öryggi heilbrigðisþjónustunnar og komum í veg
fyrir að hér verði til tvöfalt heilbrigðiskerfi með tilheyr-
andi skaða fyrir íslenskt samfélag.
Svandís
Svavarsdóttir
Pistill
Stöndum vörð um heilbrigðisþjónustuna
Höfundur er heilbrigðisráðherra.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
SVIÐSLJÓS
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Tímabundið átaksverkefnigegn ólöglegri heimagist-ingu á landsvísu, svonefndHeimagistingarvakt, sem
sýslumanninum á höfuðborgar-
svæðinu var falið í júlí í fyrra, virðist
hafa skilað verulegum árangri. Alls
hafa embættinu borist yfir þrjú þús-
und ábendingar um óleyfilega
skammtímaleigu að því er fram kem-
ur í umsögn sýslumanns við frum-
varp ferðamála-, iðnaðar- og nýsköp-
unarráðherra um breytingu á lögum
um veitingastaði, gististaði og
skemmtanahald. Fyrirhugaðar og
álagðar stjórnvaldssektir nema í dag
tæpum 84 milljónum kr.
,,- Upplýsingar um 420 fasteign-
ir í eigu einstaklinga og lögaðila send-
ar á skattrannsóknaryfirvöld í
tengslum við eftirlit með gististarf-
semi
- 64 áskoranir sendar á aðila
vegna minniháttar brota á lögum nr.
85/2007,“ segir m.a. í upptalningu um
árangur og stöðu verkefnisins.
Gríðarlegt umfang heimagist-
ingar og skráning eigna á Airbnb er
enn á ný í umræðunni eftir að birtar
voru fyrir helgi niðurstöður rann-
sókna á áhrifum Airbnb á húsnæð-
ismarkaðinn á höfuðborgarsvæðinu.
Í fyrrnefndu frumvarpi sem er
til meðferðar í atvinnuveganefnd er
m.a. að finna ákvæði sem er ætlað að
stuðla að enn frekara eftirliti með
skammtímaleigu o.fl. og gert er ráð
fyrir ríkari heimild til innheimtu
stjórnvaldssekta vegna brota á
reglum um rekstrarleyfisskylda gist-
istarfsemi.
Á þriðja þúsund skráningar
og 301 vettvangsheimsókn
Frá því að átak sýslumanns
hófst hefur fjöldi skráðra heimagist-
inga nær tvöfaldast. Í lok árs 2017
voru 1.056 skráðar heimagistingar en
þeim hafði fjölgað í 2.022 um seinustu
áramót. Þá hefur sýslumaður stað-
fest 1.307 skráningar það sem af er
þessu ári og á embættið von á enn
frekari aukningu þegar líður að
sumri. „Sýslumaður áætlar að
óskráðum og leyfislausum gisti-
stöðum hafi fækkað um meira en 30%
frá því að átakið hófst,“ segir í um-
sögn hans.
Fram kemur að fulltrúar emb-
ættisins hafa farið í 301 vettvangs-
heimsókn vegna eftirlits með heima-
gistingu á höfuðborgarsvæðinu,
Suðurlandi og á Suðurnesjum. 61
máli hefur lokið með stjórnvaldssekt
en 59 mál verið send áfram til ákæru-
sviðs lögreglu. Til samanburðar voru
54 mál send lögreglu á öllu árinu
2017.
Þessu til viðbótar hafa upplýs-
ingar um 420 fasteignir í eigu ein-
staklinga og lögaðila verið sendar á
skattrannsóknaryfirvöld í tengslum
við eftirlit með gististarfsemi.
Í nýrri umsögn Félags fyrir-
tækja í hótel- og gistiþjónustu, sem
telja frumvarpið vera skref í rétta átt,
er lagt til að skráning heimagistingar
verði eingöngu leyfð fyrir eina fast-
eign og ekki megi leigja út fleiri en 30
daga á ári. Bendir félagið á að núgild-
andi regla um að heimilt sé að leigja
út tvær fasteignir, hafi dregið veru-
lega úr framboði á eignum í útleigu til
lengri tíma og hækkað leiguverð.
Verði frumvarpið samþykkt get-
ur sýslumaður lagt stjórnvaldssektir
á hvern þann sem rekur leyfisskylda
gististarfsemi án tilskilins leyfis en
skv. núgildandi lögum þarf hann að
senda slík brot áfram til lögreglu-
stjóraumdæmanna átta. Sýslumað-
urinn á höfuðborgarsvæðinu segir
brýnt að fjármagn fylgi þessu verk-
efninu.
,,Að öðrum kosti er hætt við að
ástandið færist aftur til fyrra horfs
dragi úr sýnileika eftirlits.“
3.000 ábendingar um
ólöglega heimagistingu
Morgunblaðið/Ómar
Hús Sýslumaðurinn á höfuðborgarsvæðinu áætlar að óskráðum og leyfis-
lausum gististöðum hafi fækkað yfir 30% frá því að átakið hófst í fyrra.
Færa á verkefni vegna leyfis-
skyldrar gististarfsemi skv.
frumvarpinu frá lögreglu undir
verksvið sýslumanna og sýslu-
maðurinn á höfuðborgarsvæð-
inu ákveði stjórnvaldssektir.
Skiptar skoðanir eru á því.
Sýslumaðurinn á Suðurlandi
telur að sektarheimild ætti að
vera á hendi hvers og eins emb-
ættis líkt og útgáfa sjálfra
rekstrarleyfanna enda hafi þau
besta yfirsýn. Sýslumaðurinn á
Norðurlandi vestra leggur
áherslu á að stjórnsýsla verði
ekki flutt úr héraði í meira mæli
en nú er orðið. Þá þurfi líka að
hraða smíðum á nýju leyfisveit-
ingakerfi embætta. ,,Núverandi
leyfisveitingakerfi er löngu úr-
elt og vart nothæft auk þess
sem óljóst er hver rekur/
þjónustar kerfið.“
Sýslumaðurinn á Norðurlandi
eystra segir óvíst hvort hægt
verði að framfylgja rannsókn-
arskyldu með fullnægjandi
hætti á öllu landinu ef einu
embætti verður falið að ákveða
stjórnvaldssektir um land allt.
Skiptar skoðanir
UMSAGNIR SÝSLUMANNA