Heimsmynd - 01.12.1993, Side 44

mál en Einar hefur alltaf þurft að gjalda þess, eins og
landsliðið í handbolta, að alltof miklar væntingar hafa verið
gerðar til hans. Það hlýtur að vera ólíkt þægilegra að vera
bara einn af sextán manna hóp, en ekki aleinn, þegar er snúið
heim eftir misheþpnaða ferð á stórmót,- Og nú er Einar, og
reyndar Sigurður líka, á síðari hluta ferils síns og engar nýjar
hetjur eru í sjónmáli. Þegar ástandið er svoleiðis er ekki bjart
framundan.
En hver er skýringin á þessum afdrifum frjálsra íþrótta? Hún
er einföld. íslendingar sátu eftir í aðbúnaði og þjálfun
íþróttamanna sinna. Ágætt dæmi er til að mynda fyrsta
tartanhlaupabraut landsins. Hún var lögð í Laugardalnum og
var hampað sem mikilli endurbót fyrir íslenska íþróttamenn.
Ekki tókst þó betur til en svo, að þegar vetraði þoldi hún ekki
íslenska veðráttu. Tartanið bólgnaði upp og varð eins og þýft
tún á verstu köflunum. íþróttamenn sem reyndu að gera gott
úr málunum og notast við brautina misstigu sig og voru jafnvel
frá keppni í langan tíma á eftir. Og svo getur auðvitað
frjálsíþróttaforustan að sumu leyti sjálfri sér um kennt að hafa
ekki staðið sig betur í samkeppninni við boltaíþróttirnar.
Það er kaldhæðnislegt að núna eru það gömlu jaxlarnir
Ólafur Gunnsteinsson og Valbjörn Þorláksson sem halda
uppi heiðri íslendinga á alþjóðlegum mótum með því að vinna
til verðlauna í öldungaflokkum.
heiðarlegir stjórnmálamenn
Það má segja að það sé orðið almennt álit íbúa þessa lands
að stjórnmálamenn eyði mest öllum starfskröftum sínum í að
vernda tilverurétt sjálfra sinna sem einstaklinga í stað þessa
að einbeita sér að málefnum heildarinnar eins og þeim er
borgað fyrir. Á meðan Vilmundur Gylfason lifði gekk hann
manna harðast fram í að gagnrýna misnotkun valdamanna á
stjórnsýslunni. Að hans mati höfðu stjórnmálamenn byggt upp
kerfi sem hyglaði aðeins nokkrum útvöldum með því að veita
þeim aðgang að peningum og völdum. Þetta er óbreytt.
Stjórnmálamenn hugsa fyrst og síðast um að halda vinnunni
sinni en þess á milli svífast þeir einskis við að koma
flokksfélögum sínum fyrir í feitum stöðum í kerfinu. Það skiptir
þá ekki einu sinni máli þótt allir sjái að hæfir menn eru
útilokaðir frá ákveðnum stöðum vegna þess eins að þeir eru
ekki rétt staðsettir í pólitíska litrófinu. Almenningi er bara gefið
langt nef og treyst á að þetta verði gleymt og grafið þegar
kemur að næstu kosningum. í síðustu HEIMSMYND hafði
Pétur H. Blöndal þetta um pólitískar stöðuveitingar að segja:
„Öll stærstu fyrirtæki landsins eru í ríkiseigu. Mikið liggur við
fyrir þjóðarhag að þessi fyrirtæki séu vel rekin. Ef við
íslendingar veljum ekki hæfustu mennina til þess að stýra
þessum fyrirtækjum, kemur það niður á lífskjörum þjóðarinnar
og borgarinn fær ekki þá þjónustu sem hægt er að veita fyrir
sama fé. Þess vegna er ég bæði reiður og ergilegur, sem
borgari og skattgreiðandi, yfir því um hversu mikið er um slíka
spillingu hér á landi. Launum þeirra manna, sem valda ekki
stöðum sínum, er í raun stolið frá skattgreiðendum." Svo mörg
voru þau orð.
Almenningur er orðinn dauðþreyttur á öllum gloríunum og
baktjaldamakkinu sem stjórnmálamenn hafa orðið uþþvísir að
í gegnum tíðina. Núna síðast í margtuggnum Hrafns-,
stöðuveitinga-, bíla- og biðlaunamálum. Og þótt
stjórnarandstöðuflokkarnir hafi látið hátt og talað í
vandlætingartón um ýmis sþillingarmál undanfarið er þeir undir
nákvæmlega sömu sök settir. Þessir flokkar hafa aldrei verið
eftirbáta hinna í viðlíka málum. Þeir sem eru við stjórnvölinn
hverju sinni leika allir sama leikinn.
Og það er dæmigert fyrir hugsanahátt íslenskra
stjórnmálamanna að þegar Jóhanna Sigurðardóttir vildi
standa við gefin loforð híuðu sumir samráðherrar hennar á
hana og uþþnefndu heilaga Jóhönnu.
mógúlar í veitingabransanum
Enn ein stétt, ef stétt má kalla, sem er í útrýmingarhættu eru
íslenskir skemmtistaðakóngar.
Stærsti mógúll íslenskrar skemmtanasögu er án nokkurs
vafa Ólafur Laufdal. Hann byrjaði sinn feril í Glaumbæ og
sýndi strax að hann hafði nef fyrir „trixum“ sem veittu honum
forskot á keppinautana. Hann var eini barþjónninn í Glaumbæ
sem lét sér vaxa dálítið hár og varð fyrir vikið eftirlæti
síðhærðra viðskiptavina staðarins. Veldi Ólafs tókst hins vegar
á flug þegar hann breytti skemmtistaðnum Sesar úr hallæris
„pleisi“ í Hollywood, aðal diskótek bæjarins til margra ára, fyrir
sáralítinn pening. „Allir eru stjörnur í Hollywood” var slagorð
staðarins og það var engu líkara en að fólk tryði þessum
orðum. Að minnsta kosti naut staðurinn óhemju vinsælda og
átti tryggð gesta sinna lengur en flestir aðrir staðir. Innkoman
af Hollywood var geysimikli og Ólafur ákvað að koma henni í
lóginn með því að færa út kvíarnar. En þá tók honum að fatast
flugið. Fyrst byggði hann Broadway, sem gekk þokkalega, en
yfirtrompaði því næst sjálfan sig með því að byggja Hótel
Island. Magalending var harkaleg og í dag á Óli ekki neitt.
Kannski var ísland bara of lítið fyrir hann.
Það má líka minnast á minni spámenn sem áttu sín gullnu
andartök, blésu út í stuttan tíma en sprungu síðan með háum
hvelli og skyldu eftir sig sviðna jörð og ævintýraleg gjaldþrot.
Vilhjálmur Ástráðsson er einn úr þessum hóp. Hann gerði
einhverjar endurbætur á innréttingum Klúbbsins, setti nýtt
dansgólf á neðstu hæðina færði til bari, málaði og skírði
staðinn Evrópu, og fór því næst á höfuðið í einhverju stærsta
gjaldþroti einstaklings á íslandi. Án þess að afdrif annarra
veitingamanna séu tíunduð má benda á að Vilhjálmur Svan,
sem bjó til Lækjartungl (nú Tunglið) er í fangelsi og
fjölskyldureksturinn sem stóð að Þórskaffisveldinu, fór í
hundruð miljón króna gjaldþrot.
í Reykjavík í dag eru tveir menn sem geta gert tilkall til krúnu
skemmtistaðakóngs íslands. Það eru þeir Tómas Andrés
Tómasson, betur þekktur sem Tommi í Hard Rock, og Björn
Leifsson, betur þekktur sem Bjössi í World Class.
Tómas er umsvifamikill veitingamaður og er viðriðinn rekstur
þriggja staða í Reykjavík: Hard Rock, Ómmu Lú og Hótel
Borg. Eitthvað er á reiki hversu stór eignarhluti hans er í
fyrrnefndu stöðunum tveimur og Borgin er með þungar
fjárhagsbyrðar á sér. En Tómas er stórhuga maður, það fer
ekki á milli mála ef breytingarnar á Borginni eru skoðaðar. Ef
maður líkir ferli Tomma við flug, á sama hátt og áður var gert
með Óla Laufdal, má spyrja hvort Tommi sé ekki á sveimi
fullnærri sólu; að það geti jafnvel farið eins fyrir honum og
íkarosi grísku goðsögunnar?
Björn Leifsson er nýjasti kanditatinn í skemmti-
staðakóngahópnum. Og ef til vill sá efnilegasti. Guffi, gjarnan
kendur við Gaukinn, opnaði Ingólfscafé á sínum tíma með
pompi og pragt en gestirnir létu sig vanta. Björn tók við
dæminu og breytti Ingólfscafé í gullnámu. Staðurinn hefur
verið í hans eigu og undir hans stjórn í rétt tæp tvö ár og allan
tíman verið fullt. Núna í haust gerði hann síðan leigusamning
til tíu ára við Þjóðleikhúsið um rekstur á hinum sögufræga
skemmtistað Þjóðleikhúskjallarann. Björn er metnaðarfullur
maður og breytti Kjallaranum og endurbætti fyrir fleiri miljónir
króna. Það er spurning hvort velgengnin hafi ekki stigið Birni til
höfuðs og hann hafi ráðist í verkefni sem sé honum ofviða. Ef
litið er til sögunnar eru hlutföllin honum mjög í óhag en
kannski tekst honum þetta. Tíminn einn mun leiða það í Ijós.
Annars munu alltaf verða til menn sem vilja ekki viðurkenna
rök reynslunnar og eru þess fullvissir að þeir geti gert betur en
hinir sem á undan fóru. Þannig munu alltaf koma til sögunnar
menn sem má kalla mógúla í veitingabransanum. En um leið
og hægt er að hengja þann titil um hálsinn á þeim eru þeir líka
komnir í stórkostlega útrýmingarhættu.
4 4
Desember
Heimsmynd