Heimsmynd - 01.12.1993, Qupperneq 99

En þetta er flókið mál vegna þess að konur nítjándu aldar skil-
greindu hvorki sig né stöðu sína, þær lifðu venjulegu tilbreytingas-
nauðu lífi, voru fjárhagslega háðar karlmönnum, voru flestar giftar
og áttu börn og kynferðisleg ást til konu var „tabú“, sem fæstar
hafa líklega þorað að brjóta. Margar þeirra kvenna sem heilluðust
af kynsystrum sínum hafa hugsanlega ekki áttað sig á því til full-
nustu hvað var raunverulega að gerast í tilfinningalífinu. Tuttugustu
aldar mælikvarðinn gildir ekki fullkomlega þarna.
En með sálkönnun og Freud í byrjun tuttugustu aldar varð stef-
nan önnur. Samkynhneigð kvenna varð viðurkennd ýmsum til
hrellingar. Skáldsagan The Well of Loneliness eftir Radclyffe Hall
kom svo út árið 1928. Höfundurinn var lesbía sem trúði því að hún
væri karlmaður í kvenlíkama og kallaði sig John. Sagan vakti mikið
umrót jafnvel þótt kvenhetjan tæki að lokum karlmann fram yfir
unnustu sína. Dómstólar dæmdu bókina ósiðlega og hættulega. En
skrefið hafði verið stigið og það varð ekki aftur snúið. Baráttan
fyrir viðurkenningu á samkynhneigð kvenna var hafin en raun-
verulegum árangri náði hún þó vart fyrr en á seinni áratugum
þessarar aldar, um það leyti sem kvennabaráttan stóð sem hæst.
Lesbískur femínismi
„Áður en kvennahreyfingin kom til sögunnar, hafði ég gert mér
grein fyrir því að femínisminn og samkynhneigð kvenna eru fyrir-
bæri sem verða ekki aðskilin. Lesbíska konan er femínisti í eðli sínu
því hún er laus frá öllum tilfinningasamböndum við karlmenn,“
sagði Charlotte Woolf, þýskur læknir.
Það heyrðust jafnvel þær raddir að hinir einu sönnu femínistar
væru lesbíur. Monique Wittig rithöfundur, femínisti og lesbía sagði
seint á áttunda áratugnum: „Við stefnum ekki að því að
samkynhneigð kvenna verði úr sögunni, því það er hið eina lífs-
form sem við getum sætt okkur við, heldur ætlum við að útrýma
gagnkynhneigð - hinu pólitíska ástandi sem byggir á kúgun kvenna."
Og í formála að úrvali úr verkum lesbískra rithöfunda sögðu
Angela Stewart Park og jules Cassidy: „Við höfum valið. Við höfum
valið að tengjast konum kynferðislega og tilfinningalega. Við höfum
kosið að tengjast ekki karlmönnum á þennan hátt. Við teljum að
þetta val hafi gert okkur sterkari.“
Sömu skilaboð komu frá „Leeds hópnum“ svonefnda, póli-
tískum hópi lesbla sem sendi frá sér eins konar stefnuskrá árið
1979. Þar var þess krafist að feministar sem tækju málstaðinn
alvarlega létu af kynferðissamböndum við karlmenn. Hin
kynferðislega athöfn byggðist á því að karlmaðurinn réðist inn í
líkama konunnar, karlmaðurinn væri gerandinn, konan þolandinn,
hann sá sterki, hún sú varnarlausa. Hópurinn sagði kynmök
gagnkynhneigðra undirstrika ríkjandi vald karla. Þegar karl-
maðurinn þrengir sér inn í líkama konunar er hann að refsa henni
og sanna vald sitt. Og orðrétt:
„Gagnkynhneigðar konur eru bandamenn óvinarins (Karl-
mannsins). Sú kona sem býr með karlmanni og hefur við hann kyn-
mök viðheldur kúgun kynsystra sinna og hindrar frelsisbaráttu
þeirra."
Hér er boðaður fullkominn aðskilnaður kynjanna. Það er
enginn málamiðlun. Þetta er vitanlega ekki æskileg þróun en hún
er ekki órökrétt miðað við þá aldalöngu þvingun sem sam-
kynhneigðar konur hafa mátt sætta sig við.
Óttinn við samkynhneigð
Hinn almenni borgari kýs að vita af því að allt sé í besta lagi,
hann vill vita af því þegar hann vaknar, að heimur hans sé hinn sami
og hann var í gær; það sé ekki búið að breyta reglunum. Opinber
samkynhneigð annarra borgara ógnar þessum heimi hins hvers-
dagslega samræmis, hún brýtur aldagamlar hefðir.
Þessi hræðsla virðist nokkuð almenn meðal gagnkynhneigðra.
Þeir fást vissulega til að segja: „Ja, þetta er nú fólk eins og við“, en
þegar rætt er um giftingar gagnkynhneigðra, barneignir eða
ættleiðingar þá er umburðarlyndið rokið út í veður og vind.
Fjöldi íslenskra lesbía eru mæður. Þær hafa reynt sambönd við
karlmenn en þau hafa ekki lánast því tilfinningar þeirra beinast til
kvenna og þangað rata þær að lokum. Þegar tvær lesbíur sem eiga
ung börn eru spurðar hvenær þær ætli að segja börnum sínum frá
samkynhneigð sinni eru svörin ólík. Ein segir: „Ég ætla ekkert að
útskýra það sérstaklega.“ Önnur segist ætla að útskýra þetta
smám saman fýrir barni sínu eins og þroski þess leyfi. Hún segist
stundum óttast að barn sitt verði fýrir aðkasti, „ég vona þó að
tímarnir séu að breytast," segir hún, „ég vil trúa því að barnið mitt
geti fengið að una í friði."
Þær segja ólíkar sögur af samskiptum við barnsfeður. „Ég var
full og varð ólétt eftir strák,“ segir önnur þeirra, gullfalleg kona
sem karlmenn laðast að, „sambýliskona mín tók þetta nærri sér,
leit á þetta sem framhjáhald, en nú elskar hún barnið jafn mikið og
ég. Ég hef ekkert samband við föðurinn, hann er erlendis sem
betur fer.“ Hin segir að faðirinn hafi vitað af því að hún væri les-
bísk. „Ég var hætt með kærustunni minni og kynntist þessum strák,
hann var góður við mig og mér þótti vænt um hann, en kynlífið var
vitaskuld bömmer og þetta gat ekki gengið til lengdar. Hann er
mikið með barninu, það eru engin vandamál þar.“
En hver eru vandamálin?
Konurnar eru báðar á þrítugsaldri en segja ólíka sögu. „Þetta
hljómar kannski ótrúlega en það eru engin vandamál," segir önnur
þeirra. „Ég á íbúð, er í góðri vinnu, vinum mínum finnst ekki skip-
ta neinu máli hvort ég sef hjá konu eða manni. Vanda-málin voru í
byrjun þegar ég var að átta mig á eðli mínu. Þegar það var búið þá
var vandinn eiginlega leystur. Foreldrar mínir tóku þessu þokkale-
ga þannig að það er allt í sóma. En ég skal segja þér hvað er
leiðinlegast. Það er þessi stóri hópur karlmanna sem ætlar að frel-
sa mann frá þessu hlutskipti með því að sofa hjá manni og veita
manni fullnægingu. Það eru ótrúlegar hugmyndir í gangi hjá þessum
karlmönnum.“
Hin segir: „Marilyn Monroe sagði einu sinni að það væri litið á
sig eins og fyrirbæri og hún þyldi ekki að vera fyrirbæri. Ég veit
hvað hún átti við. Það er ákaflega erfitt að lifa við það að sífellt sé
starað á mann vegna þess eins að maður er kona sem kýs að lifa
með konu. Það kemur engum við hverjum manni þykir vænt um
eða af hverju. Þetta er samband sem er á milli mín og sam-
býliskonu minnar. Ég vil fá að vera í friði með henni og barninu
mínu en fæ það líklega aldrei. Ég verð ekki fyrir beinu aðkasti en
það er starað og pískrað."
Þegar ég bendi henni á að lesbískar konur á Kúbu eigi á hættu
tuttugu ára fangelsi verði uppvíst um samkynhneigð þeirra og í íran
og Saudi Arabíu bíði þeirra líflát segir hún: „Já, það eru svona viðhorf
sem gera það að verkum að einstaka sinnum lít ég í spegil og hugsa:
„Af hverju er litið á mig og konur eins og mig sem óæskileg fýrir-
bæri. Við erum manneskjur, og trúðu meir, langflestar okkar eru
góðar manneskjur. Og það er það eina sem á að skipta máli.“
Heimsmynd
Desember
9 9