Dagblaðið Vísir - DV - 20.12.2019, Blaðsíða 54

54 FÓKUS 20. desember
20-
50%
afsláttur
af allri
jólavöru
JÓLA
-
FJÖR
Fjöldi
tilboða á
byko.is
Nýju fötin keisarans
n Star Wars: The Rise of Skywalker nær ekki lendingunni n Máttlaust lokauppgjör
S
tar Wars er hið merkilegasta í okkar
poppkúltúr, en eins og gerist með
mörg slík hefur þetta tiltekna fyrir-
bæri verið afmyndað, endurmótað
og meira eða minna týnt sínum uppruna-
lega kjarna. Án þess að gera lítið úr því fína
sem komið hefur frá vörumerkinu, frá bæði
upphafi þess og á undanförnum árum eft-
ir að keisaraveldi Disney lagði undir sig
sköpun Georges Lucas, er kjarnasagan
komin í algjört þrot, hugmyndafræðilega.
Þetta blasir við í The Rise of Skywalker og
gefur úrvinnslan í skyn að aðstandendur
hafi ruglað saman örvæntingu og nostalg-
íuþrá og metnaði og mætti.
Með þessum níunda og meinta
lokakafla Skywalker-sögunnar, sem spann-
ar nú níu kvikmyndir og þrjá þríleiki, er
það loks farið að sjást í sinni tærustu mynd
að framleiðendur voru ekki með fyrirfram
ákveðið plan í huga fyrir kafla 7, 8 og 9 og
spiluðu þetta svolítið eftir eyranu.
Það hefur verið áhugavert að sjá hvern-
ig Lucas hefur mótað æskuminningar
svo margra með upprunalega þríleik sín-
um. Í kjölfarið fór útbreiðsla merkisins að
aukast töluvert; með teiknimyndum, þátt-
um, bókum, myndasögum, tölvuleikjum
og fleiru – og er heimurinn orðinn að ein-
hverju sem miklu stærra en Lucas gat áður
ímyndað sér. En eftir 15 ára pásu frá upp-
runalegu þrennunni lagði hann í annan
þríleik sem bæði stækkaði flötinn og stuð-
aði ófáa aðdáendur. Tæpum áratug síðar
selur skaparinn sitt ríkidæmi sem kallast
Lucasfilm.
Í kjölfarið hafa nýir kvikmyndagerðar-
menn og gamlir aðdáendur hans fengið
tækifæri til að leika sér með dótið og ríf-
ast sín á milli um hvað á að gera við þessa
peningaóðu framlengingu á sögunum.
Þetta á sérstaklega við um leikstjóra nýja
þríleiksins, sem slegist hafa um framvindu
sögunnar eins og óðir krakkar í sand-
kassaleik.
Slegist um framvinduna
Veturinn 2015 tóku áhorfendur þokka-
lega í fyrstu endurræsinguna frá Disn-
ey, The Force Awakens. Myndin gerði það
sem ætlast var til af henni; hún raðaði upp
peðunum, skapaði dulúð og ruddi veginn
fyrir forvitnilegar stefnur. Tveimur árum
síðar kom Rian Johnson með The Last
Jedi og snýtti sér með öllu því sem Abrams
stillti upp. Á meðan Abrams er þekktur
fyrir það á meðal aðdáenda að halda sig
innan marka þægindasvæða seríunnar,
hefur Johnson verið allur í því að leika á
væntingar og skoða nýja vinkla.
Annað en stóð upphaflega til ákvað
Abrams svo að snúa aftur og sigla þríleikn-
um í höfn. Honum hefur augljóslega ekki
líkað margt við miðjumyndina og rekur
laumulega sinn eigin miðfingur framan
í Johnson með sinni nálgun. Hann eyðir
bæði ómældum tíma í að snúa skipinu við
og að hlaða á bréfþunnan kafla með öllu
og engu þar sem nostalgían er framar öllu
allsráðandi.
The Rise of Skywalker er eins og sam-
bland af hálfbökuðum áhugaspuna
og fyrir myndar þrautatölvuleik. Fyrsti
klukkutími myndarinnar er allur í steik
og rembist framvindan við að fylla í eyður,
veita svör og stilla öllu upp fyrir lokaupp-
gjör sem reynist síðan vera hinn ómerki-
legasti pappír. Inni á milli laumast í gegn
almennilega áhrifarík augnablik en þau
eru sjaldgæf því Abrams keyrir þvældu
söguna á svo miklum hraða og dælir of
miklu í þéttan tíma sem veldur því að lít-
ill tími gefst til að anda á milli, eða leyfa
dramanu að njóta sín.
Gamlar tuggur og ný andlit
Leikararnir vinna áfram vel fyrir kaupi sínu
og Daisy Ridley er enn með firnasterka
frammistöðu í burðarhlutverkinu. Ef eitt-
hvað er, er hún betri en áður því hún þekkir
hlutverkið betur og getur bætt á það auka-
lögum hverju sinni. Aftur a móti líður leik-
konan fyrir það að persónan Rey er enn
algjör skel, þriðju lotuna í röð. Hvað öfl-
ugar, margbrotnar og naglharðar kvenhetj-
ur þessa heims varðar situr Rey því miður í
þriðja sætinu á eftir Lilju prinsessu og Pad-
mé, móður hennar.
Þó er gaman að sjá meira samspil hjá
þeim Oscar Isaac (sem stelur flestum sen-
um) og John Boyega. Billy Dee Williams er
ekki lengi að koma sér í góðkunna takta í
hlutverki Landos Calrissian, þótt leikarinn
fái því miður varla meira en uppsprengt
gestahlutverk. Keri Russell, Naomi Ackie
og Richard E. Grant bera vott um frábæra
nærveru á skjánum, en fá minna en ekkert
að gera af viti í stærra samhengi sögunnar.
Það er þó kærkomið að sjá Carrie
Fisher aftur, sem hefur verið vakin til
lífs á skjánum með notkun áður ónot-
aðs myndefnis úr The Force Awakens.
Augljóslega fylgja þessu gífurleg takmörk
fyrir hennar persónu, en aðstandendur
unnu eins vel úr þessu og hægt var miðað
við aðstæður. Þó verður að segjast að Adam
Driver er einn mesti fjársjóður nýju serí-
unnar. Ian McDiarmid er einnig sprækur
að venju sem keisaradjöfullinn Palpatine,
en með aðkomu hans virðist lítið annað
vera til ráða en að endurtaka gamlar tuggur.
Nakinn og ráðþrota
Eins og fylgir vörumerkinu og ekki síst
fjármunum sem hafa farið í framleiðsl-
una eru tæknibrellur, sviðsmyndir, hljóð-
vinnsla og ýmist annað skraut að sjálf-
sögðu til fyrir myndar. Að þessu sögðu eru
hasarsenurnar oft illa klipptar (sem hefur
ekki verið hingað til í þessum myndabálki)
og tekst ómögulega að halda atburða-
rásinni hnitmiðaðri – eða grípandi – þegar
of margir boltar eru á lofti í einu og úr svo
litlu er að moða.
Í áratugaraðir hafa áhorfendur gert
mismunandi kröfur til Star Wars-mynda.
Sumir sjá þær sem einfaldar og háfleygar
ævintýramyndir eða þá rándýru geim-
sápu (e. „space opera“) sem George Lucas
lagði upp með. Svo eru aðrir sem laðast
að heiminum, boðskapnum, smáatriðum
og hugmyndafræðinni svo jaðrar við ofsa-
trúardýrkun. Lucas hefur reyndar sjálf-
ur sagt að það sé tvennt sem harðkjarna
Stjörnustríðsunnendur þola ekki að heyra;
annars vegar setningin „Þetta eru bara bíó-
myndir!“ og hins vegar þegar skaparinn
stafar það út að þetta hafi frá upphafi verið
ætlað tólf ára börnum.
Ef myndin er skoðuð í samhengi ein-
faldrar barnamyndar er meinlaust af-
þreyingargildi og sjónarspil innifalið í
þessu öllu saman, þótt vissulega sé fúlt
hvernig aðstandendum hefur tekist að
minnka þennan bíóheim sem Lucas skap-
aði frekar en að stækka hann eða bæta ein-
hverju við hann sem er ekki kippt af lag-
ernum. Sálin er svo sannarlega til staðar
í sögunni en hún týnist í eintómri óreiðu
og ofhleðslu frásagnarinnar. Ef líkja má
útkomunni við nýju fötin keisarans er al-
veg sama hvernig Abrams og hans teymi
reyna að klæða hann upp í nýtt púss, föt-
in verða alltaf ósýnileg. Þá stendur hann
alltaf eftir nakinn, glórulaus og ráðþrota
með næstu skref. n
Tómas Valgeirsson
tomas@dv.is