Dagblaðið Vísir - DV - 13.09.2019, Blaðsíða 14

14 13. september 2019FRÉTTIR
Í
slenska nýsköpunarfyrirtæk­
ið Risk ehf. er í viðræðum við
fimm stór indversk sjúkrahús,
með um hálfa milljón sykur­
sjúkra einstaklinga á skrá, um
notkun á nýju smáforriti sem
reiknar út einstaklingsbundna
áhættu á því að viðkomandi þrói
með sér augnsjúkdóma vegna
sykursýki, sem getur leitt til sjón­
skerðingar eða blindu. Hugbún­
aðurinn reiknar út hvenær sé
skynsamlegt fyrir einstaklinginn
að koma til augneftirlits í sam­
ræmi við einstaklingsbundna
áhættu hvers og eins.
Þessi byltingarkennda
tækninýjung, sem er hönnuð
fyrir síma, er hugarfóstur þre­
menninganna Einars Stefáns­
sonar augnlæknis, Örnu Guð­
mundsdóttur innkirtlalæknis
og Thors Aspelund, prófessors í
stærðfræði. Þau eru fólkið á bak
við algóritma, eða reiknirita, sem
gerir einstaklingum með sykur­
sýki kleift að grípa í taumana og
leita sér lækninga vegna augn­
sjúkdóma áður en það er of seint.
78 milljónir með sykursýki á
Indlandi
Til að nota smáforritið setur fólk
inn sín persónulegu gildi, kyn,
hversu lengi það hefur verið með
sykursýki og hvers konar sykur­
sýki. Einnig hvort þegar hafi orðið
vart við augnbotnaskemmdir, auk
breytilegra gilda, til dæmis blóð­
sykursgildi og blóðþrýsting. Þegar
þessi einstaklingsbundnu gildi
eru komin inn getur algóritm inn
reiknað út hversu mikil hætta er á
að einstaklingurinn þrói með sér
augnsjúkdóma á árinu.
Indversku sjúkrahúsin eru
þegar farin að deila smáforritinu,
sem nefnist Retina Risk, til sjúk­
linga sinna og Sigurbjörg Ásta
Jónsdóttir, framkvæmdastjóri
félagsins, segir að bara á Ind­
landi séu um 78 milljónir manna
með sykursýki. Sjúkrahúsin sem
um ræðir séu risastór og í farar­
broddi í sínu landi. Það sé nán­
ast ómögulegt að skima þann
mikla fjölda sjúklinga sem er með
sykursýki á Indlandi og því geti
smáforritið reynst einstaklingun­
um afar vel. Þeir geti þannig áttað
sig á því sjálfir hvenær þeir þurfi
að leita til læknis.
„Við höfum líka verið í sam­
bandi við önnur lönd, eins og
Pakistan, Nepal og Kína. Líka
lönd í Afríku, þar sem búist er
við mikilli aukningu á sykur­
sýki á næstu árum. Það gildir
líka um Ameríku. Flestir notend­
ur eru þaðan og sykursýki á eftir
að aukast þar, en líka í Evrópu og
Suður­Ameríku. Það er til dæmis
mikið um sykursýki í Brasilíu og
Mexíkó.“
Aðspurð hvort íslenskir sykur­
sjúklingar séu farnir að nýta sér
smáforritið segir hún að fjögur
til fimm prósent þeirra séu þegar
komin með það. „Við erum mjög
spennt með að á næstu vikum
verður boðið upp á smáforritið á
íslensku, sem á eftir að auka nota­
gildi þess og vinsældir.“
Sparnaður í heilbrigðiskerfinu
Ljóst er að smáforritið Retina Risk
getur sparað umtalsverðar fjár­
hæðir í heilbrigðiskerfinu, enda
var það upphaflega hugsunin á
bak við þróun þess, auk þess að
hjálpa sykursjúkum sem eru í
áhættuhópi hvað varðar augn­
sjúkdóma. Þessir sjúklingar eru
hvattir til að leita árlega til læknis
til að kanna hvort þeir séu komn­
ir með augnsjúkdóma, þannig
að þessum heimsóknum ætti að
fækka með þessum nýja búnaði.
Miklar rannsóknir liggja að
baki Retina Risk, sem um tuttugu
þúsund einstaklingar, bæði á Ís­
landi og erlendis, tóku þátt í.
Niðurstöðurnar hafa verið birtar í
virtum læknatímaritum um heim
allan.
Sykursýki er alheimsfaraldur
en tíðni sjúkdómsins hefur þre­
faldast frá aldamótum. Í dag er
talið að um 430 milljónir manna
um heim allan þjáist af sykursýki
og er gert ráð fyrir að fjöldinn fari
yfir 600 milljónir árið 2045. Augn­
sjúkdómar af völdum sykursýki
eru í mörgum löndum algeng­
asta orsök sjóntaps fólks á vinnu­
aldri og næstalgengasta orsök
blindu. Tveir þriðju hlutar fólks
með sykursýki þróa með sé augn­
sjúkdóma og mikil hætta á að
þriðjungur þessa hóps verði sjón­
skerðingu eða jafnvel blindu að
bráð ef greining og meðhöndlun
á sér ekki stað tímanlega.
Síðast en ekki síst er mikilvægt
að benda á að smáforritið Retina
Risk er ókeypis bæði í Apple Store
og Google Play. n
Kaffihlaðborð ýmsar útfærslur, Pinnamatur,
smurt brauð, tertur, o.fl. fyrir erfidrykkjuna
Afgreitt á einnota fötum
tilbúið á borðið
Erfidrykkja
HRINGDU OG PANTAÐU Í SÍMA 555 1810
Hólshraun 3, 220 Hafnarfjörður / S 555 18 10 og 565 1810 / veislulist@veislulist.is / veislulist.is
Íslenskur hugbúnaður notaður á
Indlandi í baráttu gegn augnsjúkdómum
n Stefnt að því að ná til að minnsta kosti einnar milljónar sykursjúkra með nýju íslensku
smáforriti á næstu árum n Gífurlegur sparnaður fyrir heilbrigðiskerfið
„Sykursýki er
alheimsfaraldur en
tíðni sjúkdómsins hefur
þrefaldast frá aldamótum
Karl Garðarsson
Karl@dv.is