Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2019, Blaðsíða 14

14 20. september 2019FRÉTTIR
Sundaborg 3
104 Reykjavík
777 2700
xprent@xprent.is
SKILTAGERÐ
Ljósakassar
Ljósaskil

3D stafir
Hönnun
Ráðgjöf
Uppsetning
mikilvæg atriði þegar
tekið er fasteignalán6
Hvernig eru vextirnir? Hver er lántökukostnaðurinn? Hver verður heildarendurgreiðsla yfir lánstímann? Hvað á að taka lánið til margra ára?
Þ
að er líklega með stærri
fjárfestingum sem þú gerir
í lífinu þegar þú kaupir þér
fasteign, og fæstir gera slíkt
án þess að þurfa að taka lán fyrir
hluta kaupverðsins. Það er
því nauðsynlegt að stíga
varlega til jarðar, kynna sér
mál vel og taka svo upplýsta
ákvörðun um hvers konar lán
verður fyrir valinu, hjá hvaða
lánveitanda og á hvaða kjörum.
Blaðamaður hafði samband við
Pál Pálsson fasteignasala til að
fá ráðleggingar um hvað þurfi
að hafa í huga þegar lán er tekið
fyrir fasteignakaupum. „Fólk
verður að skilja að fasteignalán er
þjónusta sem er líklega sú dýrasta
sem fólk kaupir yfir ævi sína og
því þarf að vanda sig vel,“ segir
Páll.
1 Lánveitandi
Hvaðan ætlar þú að fá
fjármagnið lánað? Mismunandi
kjör bjóðast á lánum eftir því
hvar lánið er tekið. Fólk þarf að
gera samanburð á lánum. Skoða
alla fjármögnunarmöguleika
sem í boði eru til dæmis bankar,
lífeyrissjóðirnir, Íbúðalánasjóður
og svo framvegis. Ekki
hafa einvörðungu
samband við
þinn eigin
viðskiptabanka
því þú ert búinn
að leggja launin
þín þar inn
síðan þú varst í
unglingavinnunni. Góður staður
til að gera samanburð á lánum er
www.aurbjorg.is,“ segir Páll.
2 Lánskjör
Það er ekki bara lánsfjárhæðin
sjálf sem þarf að hafa í huga.
Hvernig eru vextirnir? Hver er
lántökukostnaðurinn? Hver
verður heildarendurgreiðsla yfir
lánstímann? Hvað á að taka lánið
til margra ára? „Þegar þú skoðar
lánið og ert að bera saman vexti er
svo margt annað sem skiptir líka
máli, til dæmis lántökukostnaður,
uppgreiðslugjald, hvað mikið
af afborguninni fer inn á
sjálfan höfuðstólinn um hver
mánaðamót og hvað greiðir
þú mikið til baka í það heila
yfir lánstímann. Það getur til
dæmis munað tugum milljóna
að hafa lánið til 20 ára í stað 40
ára,“ segir Páll. Hjá bönkunum
stóru þarf til dæmis að greiða
uppgreiðslugjald af láni ef
það er með föstum vöxtum ef
uppgreiðsla nemur hærri fjárhæð
en milljón á ári. Fastir vextir eru
yfirleitt til fimm ára og þýðir
þetta að lántakandi mun þurfa
að greiða uppgreiðslugjald, ætli
hann sér að endurfjármagna
lánið eða greiða það upp á þeim
tíma.
3 Endurfjármögnun
Páll segir það ákaflega
mikilvægt að fólk athugi
reglulega hvort hagkvæmt sé að
endurfjármagna fasteignalán.
„ENDURFJÁRMAGNA! Get ekki
talað nógu oft um þetta. Fólk
á að skoða endurfjármögnun
lána sinna á eins til þriggja ára
fresti til að sjá hvort tækifæri séu
á að fá betri eða hagkvæmari
lán annars staðar. Fólk eltist
við að bera saman og skoða
tryggingaþjónustu, símaþjónustu
og útsölur í Kringlunni en gleymir
svo því sem skiptir raunverulegu
máli til lengri og skemmri tíma.
Sjálfur hef ég endurfjármagnað
2 sinnum á síðustu 18 mánuðum
og líklegur til að gera það aftur
eftir áramót. Áður en fólk skoðar
endurfjármögnun er um að gera
að kynna sér lánið sem það er
með í dag og athuga til dæmis
vexti og hvort það sé einhver
kostnaður við að greiða upp lánið
og mæli ég með því að forðast lán
með uppgreiðsluákvæðnum.“
4 Hvað geturðu greitt
mikið á mánuði?
Páll bendir á að það skipti meira
máli fyrir lántakendur að skoða
hversu háar afborganir þeir ráði
við mánaðarlega, fremur en að
reyna að halda afborgunum sem
lægstum. „Ekki hugsa hversu
lágt, heldur hversu hátt ræður
þú við að greiða á mánuði. Litlar
fjárhæðir aukalega geta skipta
miklu máli. Ég segi oft við fólk að
það spyrji sjálft sig: „Hvað get ég
greitt mikið á mánuði í hæsta lagi,
ekki lægsta lagi, til að greiða lánið
eins hratt niður og hægt er og
spara vexti og verðbætur.“ Þegar
þú hefur ákveðið fjárhæðina, til
dæmis 200.000 krónur á mánuði,
gerðu þá samanburð á lánum.“
5 Verðtryggt,
óverðtryggt eða
blandað lán?
„Verðtryggt, óverðtryggt eða
blönduð leið. Þetta er mjög stór
og góð spurning og ég hvet fólk til
að bera kosti þess og galla saman.
Verðtryggð lán hækka með
breytingu á vísitölu neysluverðs
og verðbólgan hækkar höfuðstól
lána. Þetta felur í sér að
afborganir af verðtryggðum
lánum eru lægri í byrjun en
hækka svo með tímanum.
Afborganir af óverðtryggðum
lánum eru hærri í upphafi en
lækka síðan með tímanum,“ segir
Páll. Slík lán eru þó ekki laus við
verðbólguáhrifin. „Verðbólga
getur haft áhrif á óverðtryggð lán
með breytilegu vöxtunum, en þeir
eru ákvarðaðir út frá verðbólgu.
Vextir af óverðtryggðum lánum
eru almennt hærri en á þeim
verðtryggðu. Helsti kostir
óverðtryggðra lána samanborið
við verðtryggð lán eru að
lánin bera engar verðbætur
og eignarmyndum verður
hraðari. Verðtryggðu lánin eru
hins vegar með lægri og jafnari
greiðslubyrði.“
6 Breytilegir eða fastir
vextir?
Þegar fastir vextir eru valdir þá eru
vextir yfirleitt föst prósentutala til
fimm ára. Fastir vextir verða svo
breytilegir að þeim tíma liðnum.
Þetta getur hentað vel ef horfur
í efnahagslífinu er slæmar og
útlit fyrir að vextir séu að fara á
flug. Hins vegar getur komið upp
staða eins og í dag þar sem vextir
hafa farið lækkandi og þá geta
þeir sem taka fasta vexti farið á
mis við frekari vaxtalækkanir, ef
þær verða að veruleika. Það þarf
oft að greiða uppgreiðslugjald ef
greiða á upp eða endurfjármagna
lán með föstum vöxtum, ekki
á breytilegum. Eins og með
allt annað þurfa væntanlegir
lántakendur að vera meðvitaðir
um kosti og galla mismunandi
lána og taka upplýsta ákvörðun
sem byggir á þeirra eigin aðstöðu
og greiðslugetu. n
Erla Dóra
erladora@dv.is
Skjáskot/aurbjorg.
is – Aurbjörg býður
upp á auðvelda
og aðgengilega
leið til að bera
saman lánakjör
lánveitenda.
Páll Pálsson
fasteignasali segir
mikilvægt að skoða
reglulega endurfjár-
mögnun íbúðalána.