Fréttablaðið - 18.03.2020, Síða 9

Mikið mæddi á landlækni
árið 1918 þegar spænska
veikin gekk. Síðan þá hafa
gengið minni faraldrar en
ekkert í líkingu við það
sem nú á sér stað þegar
COVID-19 geisar.
Net- og Tv
þjónusta
Uppsetning- Viðgerðir- Stillingar
Netbúnaður- Netlagnir
Ljósleiðaratengingar
Loftnet- Gervihnattabúnaður
Dyrasímar- Raflagnir
Netogtv.is
S-8942460
Ný tvöföld virkni sem
veitir hraða og langvarandi
vörn gegn tannkuli.
Þann 18. mars árið 1760 var Bjarni Pálsson skipaður fyrsti landlæknirinn. Bjarna var
minnst með myndarlegum hætti á
liðnu vori þegar 300 ár voru liðin frá
fæðingu hans. Hinum fyrsta land-
lækni var sett allítarlegt erindis-
bréf, þar sem honum var m.a. falin
umsjón með heilbrigðismálum
landsins, að veita sjúkum lands-
mönnum læknishjálp og kenna
mönnum lækningar í því skyni að
útskrifa þá sem fjórðungslækna á
Íslandi. Landlæknir átti einnig að
uppfræða ljósmæður, vera lyfsali
og sjá um sóttvarnir.
Síðan hefur mikið vatn runnið til
sjávar og embættið vaxið og eflst, en
þar vinna nú um 70 manns. Emb-
ætti landlæknis starfar í samræmi
við lög um landlækni og lýðheilsu
nr. 41/2007. Verkefnin eru ærin og
afar fjölbreytt en samkvæmt lögun-
um er embættinu ætlað að stuðla að
heilbrigði landsmanna og efla lýð-
heilsustarf í landinu. Í því sambandi
er eitt af mikilvægum hlutverkum
landlæknis að veita ráðherra og
öðrum stjórnvöldum, fagfólki og
almenningi, ráðgjöf og fræðslu um
málefni á verksviði embættisins.
Mikilvæg verkefni eru eftirlit með
heilbrigðisþjónustu, heilbrigðis-
starfsmönnun og lyfjaávísunum. Þá
vinnur embættið að því með heil-
brigðisráðuneytinu, öðrum stofn-
unum og heilbrigðisstarfsmönnum
öllum að því að efla gæði og öryggi
þjónustunnar og að vinna að fram-
gangi Heilbrigðisstefnu. Embættið
veitir starfsleyfi þeim 34 skráðu
starfsstéttum sem hér eru og veitir
leyfi til rekstrar, sinnir kvörtunum
almennings vegna heilbrigðis-
þjónustu og vinnur úr alvarlegum
atvikum. Æ mikilvægari þættir í
starfi embættisins eru að safna og
vinna upplýsingar um heilsufar
og heilbrigðisþjónustu en brýnt er
að ákvarðanir byggi á vönduðum
gögnum auk þess að þróa og sinna
málefnum rafrænnar sjúkraskrár.
Því eru gæði og öryggi í öndvegi í
öllu starfi og rekstri embættisins.
Fjölþætt vinna fer fram til að stuðla
að bættri lýðheilsu og fer það starf
meðal annars fram á vettvangi
sveitarfélaga undir verkefninu
Heilsueflandi samfélag.
Síðast en ekki síst ber embættið
ábyrgð á framkvæmd sóttvarna.
Þar starfar sóttvarnalæknir og sam-
starfsfólk í samræmi við sóttvarna-
lög nr. 19/1997. Þau lög eru skýr og
fela sóttvarnalækni mikilvægt hlut-
verk í samfélaginu og heimildir til
að bregðast við þeirri vá sem af far-
sóttum kann að stafa. Sóttvarnir
hafa verið mikilvægur þáttur starfs-
ins allt frá stofnun embættisins en á
þeim tíma voru smitsjúkdómar tíðir
og skæðir.
Mikið mæddi á landlækni árið
1918 þegar spænska veikin gekk.
Síðan þá hafa gengið minni far-
aldrar en ekkert í líkingu við það
sem nú á sér stað þegar COVID-19
geisar. Ástæða er til að hrósa sótt-
varnalækni og hans fólki fyrir
fumlaus og fagleg vinnubrögð allt
frá því að fregnir bárust af hinni
nýju veiru í fyrri hluta janúar. Það
er ætíð áhyggjuefni þegar faraldur
áður óþekktrar veiru kemur upp
og því mikil vinna farið fram til
undirbúnings því að takast á við
það sem hugsanlega gæti gerst.
Þótt línur séu farnar að skýrast
er enn ekki að fullu ljóst hvert
umfang faraldursins verður. Það
gerir vinnu sóttvarnalæknis, og
allra þeirra sem þurfa að bregðast
við, f lókna; óvissan er eina vissan
sagði fyrrverandi sóttvarnalæknir.
Sem stendur snýst áætlun sótt-
varnalæknis um að fræða almenn-
ing um mikilvægi hreinlætis og
sóttvarna, að greina smit snemma,
einangra smitaða, rekja smit og
setja í sóttkví þá sem mögulega
gætu verið smitaðir. Ofuráhersla
er á að vernda þá sem eru í mestri
áhættu við að veikjast mikið sem
eru aldraðir og fólk með undir-
liggjandi sjúkdóma. Vitað er að
80% þeirra sem verða veikir fá væg
einkenni, 10-15% veikjast nokkuð
og 5-10% veikjast alvarlega. Það
er hins vegar ekki ljóst hve stór
hópur þjóðarinnar veikist eða hve
stór hópur fær veiruna án þess að
sýna nokkur einkenni. Hugsan-
lega geta margir veikst alvarlega
og því er mikill viðbúnaður innan
heilbrigðiskerfisins. Nú hefur verið
gripið til samkomu banns sem ætlað
er að hægja á útbreiðslu faraldurs-
ins þannig að heilbrigðiskerfið geti
ráðið við þetta krefjandi verkefni.
Kæru landsmenn, hér hefur
verið stiklað á stóru um hlut-
verk Embættis landlæknis og það
f lókna verkefni sem sóttvarna-
læknir, allt starfsfólk embættis-
ins og heilbrigðiskerfisins sem og
þjóðin öll tekst nú á við. Þeim sem
eru áhugasamir um sögu, hlutverk
og starfsemi Embættis landlæknis
er bent á vefinn landlaeknir.is. Það
er ósk mín á þessum tímamótum
að afmælisbarninu farnist vel og
haldi áfram að vinna að heilsu og
vellíðan landsmanna.
Embætti landlæknis fagnar 260 ára
afmæli í skugga COVID-19
Alma D. Möller
landlæknir
Þriðja dag febrúar sl. birti Fréttablaðið frétt og mynd með, þá sem hér er birt. Sýnd
eru byggingaráform og breytingar
í Bergstaðastræti 27 í Reykjavík.
Þarna skal reist f jögurra hæða
steinhús, með átta íbúðum, meðal
mun lægri timburhúsa, og eru öll í
sömu röð, nr. 25 (?), 27, 29 og 33. Hér
er hrópandi ósamræmi en reynsla
hefur sýnt að í gömlum hverfum
má vel fella ný hús að þeim sem
fyrir eru. Nýlegt dæmi er neðst við
Norðurstíg (Fiskhöllin og grennd).
Líka mætti nefna húsin að sunnan-
og vestanverðu í Aðalstræti (Fjala-
kött og Uppsali) og enn fremur horn
Lækjargötu og Austurstrætis.
Íbúar við Bergstaðastræti hafa
m.a. bent á að nýbyggingin sé of
stór fyrir umhverfið, sé bæði of há
og byggingarmagn á lóð of mikið.
Áformin fari gegn ákvæðum í Aðal-
skipulagi um borgarvernd þar sem
segi að gætt skuli að byggingarsögu-
legu samhengi, að heildarsvipmóti
gróinna hverfa verði ekki raskað og
nýjar byggingar í rótgrónum hverf-
um „verði lagaðar að einkennum
byggðarinnar“. Það er hins vegar
„faglegt mat skipulagsfulltrúa að
gætt hafi verið að byggðarmynstri
reitsins“. Þarna er vissulega fyrir
hátt og mjótt steinhús sem stingur
í stúf. En aðalatriði er að það skal
rifið og gefst þá einstakt færi á að
fella nýbygginguna að því sem fyrir
er.
Af hverju neyta borgaryf ir-
völd ekki færis og láta fella nýtt
að gömlu? Þá er verið að tala um
hallandi þak á nýju húsi, kvisti,
smágerða glugga, gluggaumgjörð í
gömlum stíl og hófstillt hlutföll. Hið
merkilega er að hugmyndir um nýja
húsið voru aðrar árið 2017, á teikn-
ingu frá þessum tíma er hallandi
þak og þríhyrndir kvistir. Hefði átt
að vera auðvelt fyrir yfirvöld skipu-
lagsmála að fylgja því eftir. Núna
ríkja aðrar og andstæðar hugmynd-
ir, eins og myndin sýnir. Rækilegum
rökum fyrir mikilvægi menningar-
arfs í gömlum og merkum timbur-
húsum er gefið langt nef. Hafnað er
fyrirsögn um að einkenni byggðar,
sem er næst nýbyggingu, skuli ráða
svipmóti hennar. Ráðslag eins og
í Bergstaðastræti er borgarstjórn
ekki samboðið og til lítils sóma en
því miður tíðkað víða í miðbænum.
Fellum nýtt að því sem fyrir er
Helgi
Þorláksson
sagnfræðingur
S K O Ð U N ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð 9M I Ð V I K U D A G U R 1 8 . M A R S 2 0 2 0