Bændablaðið - 14.12.2017, Qupperneq 14

14 Bændablaðið | Fimmtudagur 14. desember 2017
Ullarþvottastöð Ístex á Blönduósi tekur í notkun tvo nýja blöndunarklefa:
Ætlunin að auka gæði og verðmæti framleiðslunnar
FRÉTTIR
Ullarmóttaka og þvottastöð
Ístex á Blönduósi er nú að taka í
notkun tvo nýja blöndunarklefa
sem ætlað er að auka og jafna
gæði ullarinnar til muna sem og
verðmæti framleiðslunnar.
Sigurður Sævar Gunnarsson
framkvæmdastjóri segir að auk
uppsetningar þessara klefa hafi
verið bætt við geymslupláss til að
taka við ull frá bændum. Þaðan fer
ullin í tætara og síðan í þvott og
þurrkun. Eftir þurrkun er ullin tætt
aftur og fer þaðan inn í fyrrnefnda
klefa þar sem henni er blandað til að
hún verði jafnari að gæðum áður en
henni er pakkað í ballapressu. Þaðan
kemur ullin tilbúin til flutnings og
frekari vinnslu í 300 kílóa böllum.
Kom til Ístex úr olíuiðnaðinum
Sigurður tók við sem framkvæmda-
stjóri Ístex í haust.
Hann segist ekki
hafa starfað í
þessum geira
áður. Hingað kom
hann frá Texas í
Bandaríkjunum
þar sem hann stýrði
fyrirtæki sem sá um
málningarvinnu
á búnaði fyrir
olíuiðnaðinn.
Ístex rekur
spunaverksmiðju
í Mosfellsbæ þar
sem lopi og annað
band er framleitt
úr ullinni. Þar
er ekki nein
ullarþvottastöð,
en um árabil
var sá þáttur í
starfseminni í
Hveragerði áður en
ullarþvotturinn var
fluttur á Blönduós
2004.
Blöndunarklefarnir eiga að skila
jafnari gæðum
Sigurður segir tækifæri felast í
ullariðnaðinum, en til að fá þar
sæmilegt verð fyrir afurðirnar
verði að tryggja jöfn gæði
framleiðslunnar. Ástæðan fyrir
uppsetningu blöndunarklefanna á
Blönduósi sé m.a. tilkomin vegna
kvartana frá erlendum kaupendum.
„Með þessu fáum við jafnari
framleiðslu og líka betri vöru.
Þarna getum við verið að keyra
um 5 til 6 tonn í gegn í hvern
klefa og þá vitum við að öll sú ull
er af sama gæðaflokki. Jafnframt
þessum breytingum er gæðakerfi
styrkt og tölvuvætt. Þá hefur Sunna
Jökulsdóttir textílverkfræðingur
verið ráðin sem gæða- og
þróunarstjóri.
Til að gera þetta þurftum við
að fara í talsverðar framkvæmdir
á Blönduósi. Einna seinlegast
hefur verið að styrkja rafkerfið í
verksmiðjunni. Nú er þessu öllu að
verða lokið og prófanir að fara fram.
Við verðum að fara rólega af stað
og höfum ekki getað tekið við allri
ull eins hratt og áður. Við þökkum
fyrir þolinmæði bænda á meðan við
náum fullum afköstum.“
Um 750 tonn af ull kom inn
árlega í stöðina á Blönduósi
Sigurður segir að í gegnum
þvottastöðina á Blönduósi fari
um 750 tonn af ull á ári. Stærsti
hlutinn er hvít ull. Hann segir að
mikill verðmunur sé milli flokka
og geti þá skipt miklu máli hvernig
bændur skili frá sér ullinni. Fyrir
lakasta flokkinn er Ístex að greiða
60 krónur á hvert kíló, en 492 krónur
fyrir mestu gæðin. Ofan á það leggst
svo beingreiðsla frá ríkinu til bænda.
Grófir ullarhnoðrar skemma fyrir
Verðflokkarnir taka bæði mið af
því hvort ullin er mislit eða ekki
og eins fínleika ullarinnar. Ef gróf
hnakkahár og gróf lærull er í ullinni
þá fellur hún mjög í verði. Segir
Sigurður að erfitt sé að hreinsa þessi
grófu hár úr á vinnsluferlinu nema að
handhreinsa það í upphafi. Ef svona
ull fer í gegnum ferlið þá veldur það
víða erfiðleikum. Þetta skipti miklu
máli, sér í lagi varðandi ull sem er
seld erlendis.
Sigurður segir að vissulega
hafi bændur misjafna aðstöðu til
að flokka og
hreinsa ull sem
þeir senda frá
sér.
„Það sem
skiptir miklu
máli er virkt
ullarmat og ef
menn geta klippt
frá grófa, skítuga
og/eða gallaða
ull. Það kostar
mikla fjármuni ef hún fer með í
gegnum vinnsluna. Það hefur því
bein áhrif á framvinduna í vinnslu
hráefnisins, bæði hversu auðveld
hún er í vinnslu og einnig endanlegt
verð sem hægt er að fá fyrir ullina.“
Flestir bændur senda
frá sér góða ull
Segir Sigurður að yfirleitt séu bændur
að senda frá sér góða ull. Því betur
sem vandað er til verka í upphafi,
þeim mun meiri hagur sé það fyrir
alla sem að ullarframleiðslunni
koma.
Þá þurfi menn líka að vera
meðvitaðir um að vafasamt sé
að senda slæma ull með bílum
kannski þvert yfir landið til vinnslu
á Blönduósi ef hún skilar sér svo sem
lélegt hráefni áfram. Bæði sé af því
mikill kostnaður og kolefnismengun,
auk þess sem léleg ull gæti verðfellt
aðra ull sem henni er blandað saman
við. „Ávinningurinn er því augljós
við að vandað sé til verka.“
Mikil sérstaða íslensku ullarinnar
Sérstaða íslensku ullarinnar er
talsverð á heimsvísu. Hún hefur
sérstakan karekter vegna þelsins
og togsins. Það er vegna þess að
þelið er t.d. mun fínna og liggur á
grófleika sem vöntun er á. Togið
er hins vegar mun grófara sem
hækkar meðaltalsgrófleika íslensku
ullarinnar. Þessi blanda þykir samt
óvenjuleg og er sögð henta vel í
teppagerð. Tæplega helmingur af
þeirri ull sem hér er framleitt er seld
úr landi. Megnið af þeirri ull fer til
Bretlands.
Mörg tækifæri og áskoranir á
markaði
„Það er fullt af skemmtilegum
tækifærum í sölu á íslenskri ull.
Aðalatriðið er að passa upp á gæðin
og leggja áherslu á séreinkennin.
Magnið er takmarkað og ef menn
sérhæfa sig í framleiðslu á gæðaull,
þá eru menn tilbúnir að borga fyrir
það ágætt verð. Flokkunin í upphafi
skiptir því verulegu máli. Vegna
smæðar okkar er líka auðvelt að
markaðssetja ullina í sögulegu
samhengi.
Þjóðverjar kunna t.d. vel að meta
þá sögu að íslenskir bændur þekki
allar sínar kindur með nafni. Fyrir
þá skiptir uppruninn, vottun og öll
meðferð bóndans á fénu mun meira
máli en t.d. hjá breskum kaupendum
sem gera minni kröfur. Því eru að
skapast tækifæri í Þýskalandi og á
meginlandi Evrópu vegna gagnrýni
PETA á ástralska sauðfjárrækt. Í
staðinn fer ástralska ullin í meira
mæli til Bretlands sem þýðir þá
um leið verðlækkun á ull á þeim
markaði. Um leið virðast vera góð
tækifæri í að finna hagkvæma leið
til að auka mýkt íslensku ullarinnar.
Gengi krónunnar og ullarverð
erlendis flækir stöðuna
Sigurður segir að hátt gengi
íslensku krónunnar hjálpi ekki
til við útflutning. Á móti þá eru
innkaup á erlendum hjálparefnum
og tækjum hagstæðari. Gengið sé
þó að ná meira jafnvægi miðað við
fyrri hluta ársins. Þar hefur hátt
gengi spilað saman á neikvæðan
hátt með ástralskri ull sem flætt
hefur inn á Bretlandsmarkað. Því
þurfi að horfa til annarra markaða
eins og í Þýskalandi.
„Við höfum samt búið svo vel
að hafa sterkan innanlandsmarkað.
Salan hefur aukist mikið á síðustu
tíu árum þó sá vöxtur hafi minnkað
síðustu tvö ár. Ferðamenn kaupa
talsvert af lopapeysum en þar ríkir
þó líka ákveðin stöðnun miðað við
fjölgun ferðamanna. Ein skýring
gæti verið sú að fjölgun asískra
ferðamanna hefur þar áhrif, þar
sem þeir eru meira að sækjast
eftir kaupum á þekktri alþjóðlegri
merkjavöru. Eigi að síður er
innlendi markaðurinn og þá líka
til ferðamanna nokkuð sterkur
og meiri dreifing í sölunni yfir
allt árið,“ segir Sigurður Sævar
Gunnarsson. /HKr.
Sigurður Sævar Gunnarsson, framkvæmdastjóri Ístex. Myndir / HKr.
Svona koma ullarballarnir frá Blönduósi.
Jón Haraldsson framleiðslustjóri í vélasal Ístex í Mosfellsbæ.