Bændablaðið - 12.04.2018, Page 38

38 Bændablaðið | Fimmtudagur 12. apríl 2018
Það hafa víða verið smíðaðar
dráttarvélar í gegnum
tíðina og Argentína er
þar engin undantekning.
Íslendingar eru þó
trúlega uppteknari við
það í dag að landslið
Argentínu í knattspyrnu
verður fyrsti mótherji
mörlandans í heims-
meistaramótinu sem
fram fer í Rússlandi í
júní.
Aðal skytta Argentínu
er knattspyrnusnillingurinn
Lionel Andrés Messi
Cuccittini. Ekki er vitað
til að hans fjölskylda
hafi verið viðriðin
dráttarvélasmíði, en
mögulega hefur faðir hans
og örugglega afi þekkt þá
merku dráttarvélategund
Pampa. Þessi tegund var
smíðuð í bænum Cordoba
í Argentínu af flug- og
sjóiðnaðarverksmiðju
ríkisins (Industrias
A e r o n á u t i c a s y
Mecánicas del Estado - I.A.M.E.)
Verksmiðjan var stofnuð árið
1952 upp úr flugiðnaðarstofnun
Argentínu (Institute Aerotecnica).
Var verksmiðjan sérstaklega sett á
fót til að framleiða dráttarvélar og
mótorhjól. Var fengið leyfi
til að framleiða eftirmynd
hinna þýsku Lanz Bulldog
traktora.
Byrjað var að framleiða
dráttarvélar í verksmiðjunni
undir nafninu Papa T01
árið 1952 og voru þær
framleiddar með sama sniði
til 1955. Árið 1955 var svo
hafin framleiðsla á Pampa
T02 og var hún framleidd
til 1956. Það var dráttarvél
með 60 hestafla (45kW) mótor.
Fyrirtækið skipti síðar um nafn
og hét þá Dirección Nacional
de Fabricaciones e
Investigaciones Aero-
náutica (D.I.N.F.I.A.),
eða Flug- og sjó-
rannsókna r stofnun
landsins.
Árið 1959 keypti
ítalski bíla- og
d rá t t a rvé la f r am-
leiðandinn Fíat
fyrirtækið og fékk
það þá nafnið
Fábrica de Tractores
FIAT-Concord. Var þá hafin
framleiðsla á Fiat-Concord
dráttar vélum samkvæmt leyfi frá
móðurfélaginu Fiat.
Árið 1961 urðu enn tíðindi
í dráttarvéla framleiðslu sögu
Argentínu þegar vélafram-
leiðandinn Perkins keypti
verksmiðjuna. Í kjölfarið var hætt
að framleiða þar dráttarvélar árið
1963.
Eflaust hefur gamla Pampa
vélin verið mikill kjörgripur
fyrir argentínska bændur. Öflug
var hún á þess tíma mælikvarða
með öll sín 60 hestöfl undir
húddlokinu. Eitt helsta
einkenni þessara véla var
stórt svinghjól á hlið þeirra.
Engum sögum fer af því að
þurft hafi að sparka þeim í
gang, enda Argentínumenn
trúlega betri í því að sparka
tuðrum í mark andstæðinga
sinna. Við verðum svo bara
að vona að snillingurinn
Messi gleymi skotskónum
sínum heima þegar hann
mætir Íslendingum í sumar.
/HKr.
Pampa frá landi
tuðrusnillinga
Óvenjulegt veðurlag hefur ríkt
í Bretlandi og á Írlandi í vetur
og vætutíð og kuldar hafa tafið
verulega fyrir vorkomunni. Þá
hafa bændur átt í vandræðum
með að geta fóðrað nautgripi
og sauðfé vegna bleytutíðar.
Er þetta versta staða síðan í
„fóðurkreppunni“ svonefndu
2013.
Mikil rigningartíð um páskana
jók enn á vanda bænda. Kuldi
í jarðvegi og bleyta hefur líka
valdið því að grasvöxtur er mjög
hægur.
Um 30% bænda á Írlandi
hafa því verið að berjast við
fóðurskort fyrir bústofn sinn.
Varð samvinnufyrirtækið
Darygold á Írlandi því að
skipuleggja innflutning á meira
en 2.500 tonnum af heyi frá
Bretlandi 5. apríl. Var þetta
fóður selt bændum í vandræðum
á kostnaðarverði.
Í fóðurkreppunni 2013
neyddust írskir kúabændur til að
flytja inn um 10.000 heyrúllur frá
Bretlandi og Frakklandi.
/HKr.
Það eru mikil og góð næringarefni
í grasi en af náttúrunnar hendi er
það ómeltanlegt fyrir mannfólk.
Nú gera danskir vísindamenn
tilraunir með að gera matvæli úr
grasi fyrir fólk.
Vísindamaðurinn Daniel
Nørgaard hjá Tækniháskólanum í
Danmörku (DTU) á veg og vanda
að rannsókninni sem hann hefur nú
stundað í tvö ár. Hann rannsakar
hvort hægt sé að búa til ætilegan
mat úr grasprótínum.
Nýta næringarefnin í grasinu
Þrátt fyrir að gras sé mjög næringarrík
fæða sem inniheldur prótín, steinefni
og hagstæðar omega-3 fitusýrur þá
getur mannfólk ekki nýtt sér það sem
fæðu án ákveðinna breytinga á því.
Daniel notar nú ákveðna aðferð við
að hreinsa gras til að ná út úr því
þessum mikilvægu næringarefnum
sem geta nýst okkur mannfólkinu.
„Ég þarf að hreinsa grasið og
keyra það í gegnum djúspressunarvél.
Á þennan hátt er það brotið niður
vélrænt og verður að föstum
trefjamassa og iðagrænum vökva
með miklu prótíninnihaldi. Vökvann
er síðan hægt að nota sem aukefni í
matvæli fyrir fólk á meðan hægt er
að nýta trefjamassann í dýrafóður
fyrir jórturdýr,“ segir Daniel þegar
hann lýsir vinnsluferlinu.
Í prótínbari, pasta og sælgæti
Af því að fólk getur ekki melt gras
þá líkar því ekki við bragðið sem
skapar ákveðnar áskoranir fyrir
danska vísindamanninn.
„Við hrindum eiginlega frá okkur
bragðinu af grasi af því að það er
ekki hollt fyrir fólk að borða það í
sínu náttúrulega formi. Það þýðir að
ég þarf að vinna grasið svolítið mikið
til að fela bragðið. Varan verður að
innihalda að minnsta kosti 10% af
grasprótíni til að hún verði meira en
bara brella og að sama skapi verður
hún að vera eitthvað sem uppfyllir
dagsþörf neytandans. Í dag náum við
allt að 6% af grasprótíninu áður en
það fer að hafa áhrif á bæði bragð
og lit svo þetta er ákveðin áskorun
í ferlinu,“ segir Daniel en byrjað er
að nota afurðir úr tilraunum hans í
prótínbari, pasta og sælgæti.
Það er bæði ódýrt og einfalt að
framleiða gras og því finnst danska
vísindamanninum það góð nýting
á landi og úrræðum að fólk borði
einnig matvæli unnin úr grasi.
„Grasprótín getur verið prótínval
úr plönturíkinu í staðinn fyrir kjöt
og mysu og getur verið einn þáttur
í að brauðfæða aukinn mannfjölda
í heiminum með sjálfbærri
matvælaframleiðslu.“
/ehg – Norsk Landbrukssamvirke
Verður gras mannafóður í framtíðinni?
UTAN ÚR HEIMI
Lionel Andrés Messi
Cuccittini.
Írskir bændur í fóðurvanda vegna slæms tíðarfars:
Hafa orðið að flytja inn hey frá Bretlandi
Mikil verðhækkun á vanillu-
belgjum hefur leitt til þess að
aukið skóglendi hefur verið rutt
til ræktunar á vanillaorkideunni.
Auk þess sem meiri ásókn í
belgina hefur leitt til þjófnaða,
átaka og dauða vegna átaka um
uppskeruna.
Eftirspurn eftir vanillubelgjum
sem náttúrulegt bragðefni á
Vesturlöndum hefur ríflega
fimmfaldast undanfarin ár. Vanilla er
þekkt bragðefni sem er mikið notað
í ís, súkkulaði og sem vanilludropar
við bakstur.
Þjófar drepnir með sveðjum
Víða þar sem vanilla er ræktuð ríkir
umsátursástand þar sem þjófar sitja
um uppskeruna og bændur verja
hana með vopnum. Í einu tilfelli þar
sem þjófar fóru um ræktunarsvæði
tóku bændurnir sig saman og réðust
til atlögu við þjófana með þeim
afleiðingum að fimm þjófanna voru
dregnir á burt og síðan drepnir með
sveðjum og spjótum.
Mest ræktað á Madagaskar
Madagaskar er stærsti ræktandi vanillu
í heiminum og þar er skógareyðing til
að auka ræktun einnig mest.
Fyrir nokkrum árum var rósaviður
mest seldi varningurinn á svörtum
markaði á Madagaskar en í dag er
það vanilla.
Þrátt fyrir miklar hækkanir á
verði á vanillu á Vesturlöndum
hefur verð til bænda ekki hækkað
og lifa flestir vanilluræktendur
á Madagaskar undir fátækra-
mörkum. /VH
Vanillustríð:
Verðhækkun leiðir til skógar-
eyðingar og dauða
Vanilla er klifurjurt af ætt brönugrasa. Mynd / VH.