Morgunblaðið - 10.01.2020, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. JANÚAR 2020
Stefán E. Stefánsson
ses@mbl.is
„Að baki er viðburðaríkt ár á fjár-
málamörkuðum og tilefni til að fagna
góðri niðurstöðu fyrir hönd sjóð-
félaga.“ Þetta segir Arnaldur Lofts-
son, framkvæmdastjóri Frjálsa líf-
eyrissjóðsins,
þegar hann er
inntur viðbragða
nú þegar uppgjör
fyrir fjárfesting-
arleiðir sjóðsins
fyrir árið 2019
liggur fyrir.
Langstærsta
fjárfestingarleið-
in, Frjálsi 1, skil-
aði 12,4% raun-
ávöxtun og 15,4%
nafnávöxtun á árinu. Í þeirri leið er
um helmingur eigna sjóðsins varð-
veittur eða um 140 milljarðar króna í
eigu um 50 þúsund sjóðfélaga.
„Það er ánægjulegt að greina frá
því að á árinu 2019 skilaði fjárfest-
ingarleiðin Frjálsi 1, sinni hæstu
raunávöxtun frá árinu 2003.“ Þá
bendir hann á að Frjálsi áhætta, sem
er mun minni fjárfestingarleið, með
fjármuni frá um 250 sjóðfélögum í
stýringu, hafi skilað 13,7% raun-
ávöxtun eða 16,7% nafnávöxtun á
árinu.
„Það er næsthæsta ávöxtun sem
sú leið hefur skilað frá stofnun leið-
arinnar 2008.“
Aðrar leiðir skiluðu minni ávöxt-
un. Þannig nam ávöxtunin á sjóðnum
Frjálsi 2 10,4% að nafnvirði og 7,5%
raunávöxtun og Frjálsi 3 skilaði
6,2% nafnávöxtun og 3,4% raun-
ávöxtun.
Erlend hlutabréf hækkuðu
mest allra eignaflokka
„Þrátt fyrir tíðindi á alþjóðasvið-
inu á borð við viðskiptastríð Banda-
ríkjanna og Kína og útgöngu Bret-
lands úr ESB skilaði heimsvísitala
hlutabréfa 25,2% hækkun mælt í
Bandaríkjadal sem jafngildir 30,2% í
íslenskum krónum vegna veikingar
hennar,“ segir hann.
Þá bendir Arnaldur á að ávöxtun
hér heima hafi einnig reynst góð.
„Á innlendum skuldabréfamark-
aði gekk mjög vel á árinu en helstu
drifkraftar voru lækkandi raun-
vaxtastig og lækkun á verðbólgu-
álagi sem leiddi til hækkunar á virði
skuldabréfa.“
Þannig reyndist ávöxtun óverð-
tryggðra ríkisskuldabréfa á bilinu
5,3% til 23% og ávöxtun verð-
tryggðra bréfa 3,7% til 8,9%.
„Lengstu skuldabréfin gáfu bestu
ávöxtunina og óverðtryggð skulda-
bréf gerðu almennt betur en verð-
tryggð vegna lækkunar á verðbólgu-
álagi,“ segir Arnaldur til nánari
skýringar. Innlendi hlutabréfamark-
aðurinn tók einnig við sér þegar líða
tók á árið eftir fremur dapurt gengi
misserin á undan að sögn Arnaldar.
„Viðsnúningur átti sér stað á
markaðnum eftir erfitt árferði en úr-
valsvísitala hlutabréfa hækkaði um
31,4% á árinu. Hækkun vísitölunnar
orsakaðist þó að miklu leyti af geng-
isþróun Marel sem vegur stóran hlut
í vísitölunni,“ segir Arnaldur.
Eignir Frjálsa lífeyrissjóðsins
námu um 285 milljörðum króna í lok
síðasta árs samkvæmt óendurskoð-
uðu uppgjöri.
Raunávöxtun
Frjálsa í
hæstu hæðum
 Frjálsi áhætta skilaði 16,7% nafn-
ávöxtun  Eignir sjóðsins 280 milljarðar
AFP
Uppgangur Heimsvísitala hluta-
bréfa hækkaði um tugi prósenta.
Arnaldur
Loftsson
kassagerd.is kassagerd@kassagerd.is Klettháls 1, 110 Reykjavík +354 545 2800
Vandaðar vörur þurfa hágæða umbúðir til að komast ferskar í hendur
kröfuharðra kaupenda. Hver sem varan þín er þá höfum við umbúðirnar sem
henta henni.
Áralöng reynsla og sérþekking okkar tryggir að við finnum bestu lausnina
sem hentar fyrir þinn rekstur, hratt og örugglega. Við bjóðum breitt úrval
umbúða frá traustum og öflugum samstarfsaðilum. Þannig getum við tryggt
þér lausnir sem auka árangur þinn í rekstri, í sátt við umhverfi og náttúru.
Ef þú hefur spurningar varðandi umbúðir þá höfum við svörin. Hafðu
samband eða kíktu í kaffi og leyfðu okkur að hjálpa þér að finna
lausnirnar sem henta þínum þörfum. Spjöllum um umbúðir.
UmBúÐiR eRu oKkAr fAg
Uppsjávarskipin Hákon EA og Bjarni Ólafsson AK fara í
næstu viku til loðnuleitar ásamt rannsóknaskipinu Árna
Friðrikssyni. Ætlunin er að ná mælingu á loðnustofn-
inum í janúar og aftur í fyrri hluta febrúar og verða nið-
urstöðurnar notaðar til grundvallar fiskveiðiráðgjöf
vetrarvertíðarinnar, en enginn kvóti hefur verið gefinn
út. Í febrúar verða einnig tvö veiðiskip með Árna Frið-
rikssyni við mælingar.
Samkvæmt samkomulagi Hafrannsóknastofnunar við
Samtök fyrirtækja í sávarútvegi koma veiðiskip að þess-
um rannsóknum í samtals 30 daga, tvö skip í senn.
Kostnaður útgerða sem af þessu hlýst er um 60 milljónir
og leggur Hafrannsóknastofnun fram 30 milljónir. Ráð-
herra og ráðuneyti styðja þetta samkomulag, segir í
frétt stofnunarinnar.
Rannsóknaskipið Bjarni Sæmundsson er á leið í slipp
með bilaða vél og er að auki óhentugt í loðnuleit vegna
smæðar sinnar. Þess utan er skipið ekki með fellikjöl
þannig að það er fljótt slegið út í bergmálsmælingum ef
eitthvað er að veðri og sjólagi, segir í fréttinni. aij@mbl.is
Hákon EA og Bjarni Ólafsson
AK leita loðnu með Hafró
 Rannsóknaskipið Bjarni
Sæmundsson með bilaða vél
Ljósmynd/Daði Ólafsson
Vertíð Bjarni Ólafsson AK á loðnuveiðum veturinn 2017.
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Vandinn á bráðamóttökunni liggur í
heilbrigðiskerfinu sjálfu og er mál
samfélagsins alls,“ segir Páll Matt-
híasson, forstjóri Landspítalans.
„Deildin í Foss-
voginum er hönn-
uð til að sinna
mest 35 sjúkling-
um með bráðan
vanda. Að undan-
förnu hefur það
ítrekað gerst að
þar liggja 20 til 40
sjúklingar sem
hafa fengið fyrstu
þjónustu en þurfa
innlögn, í legupláss sem ekki eru fyr-
ir hendi.“
Sjúkrahótelið leysir vanda
Mikið álag á bráðamóttöku Land-
spítalans í Fossvogi hefur verið í um-
ræðunni síðustu daga. „Vandi við að
útskrifa sjúklinga er rótin að því sem
við erum að kljást við alla daga.
Starfsfólk bráðamóttökunnar gerir
stórkostlega hluti og veldur sínu
kjarnahlutverki – en deildin er ekki
gerð til að sinna einnig tugum inn-
lagnarsjúklinga,“ segir Páll.
Fráflæðisvandann segir Páll krist-
allast í því að 1% sjúklinga spítalans
beri ábyrgð á 22% legudaganna. Þeir
þurfa að vera á sjúkrahúsinu um
lengri tíma því önnur úrræði skortir.
Þetta ásamt lokuðum legurýmum og
að fleiri hjúkrunarfræðinga og
sjúkraliða þarf til starfa er vandinn.
Legutími þeirra sjúklinga sem geta
útskrifast fer hins vegar batnandi ár
frá ári. Þannig er meðallegutími
þeirra sjúklinga sem útskrifast innan
30 daga ekki nema 4,7 dagar, sem
telst mjög gott. Eftir þjónustu á
deildum sjúkrahússins fara margir
til dæmis á sjúkrahótelið og eru þar í
kannski 1-3 daga. Fá þar frekari
þjónustu en geta svo snúið aftur
heim.
„Við værum illa sett ef ekki væri
sjúkrahótelið, sem hefur stytt legu-
tíma á sjúkrahúsinu. Það leysir hins
vegar ekki skort á hjúkrunarrýmum,
enda ekki hugsað í þeim tilgangi.“
Í yfirlýsingu sem Félag sjúkrahús-
lækna og Félag almennra lækna
sendu frá sér í gær segir að hættu-
ástand sé fyrir löngu orðið daglegur
veruleiki á deildum Landspítalans.
Fjöldi fólks sem er bráðveikt sé jafn-
vel dögum saman í óviðunandi að-
stæðum á stofum með fjölda annarra
og á göngum spítalans. Slíkt trufli
bata sjúklings og eðlilega faglega
þjónustu. Samtóna viðhorf koma svo
fram í yfirlýsingu vaktstjóra hjúkr-
unar á bráðamóttökunni. Þeir segja
að á álagstímum sé erfitt og jafnvel
ómögulegt að taka á móti nýjum
sjúklingum sem oft þurfi að bíða
lengi eftir þjónustu jafnvel á sjúkra-
börum.
Yfirlýsingar staðfesta fréttir
Páll Matthíasson segir starfsfólkið
þekkja stöðuna öðrum betur og að yf-
irlýsingarnar staðfesti frétt um álag
sem spítalinn sé undir og áhyggjur
fólks af öryggi og þjónustu. Halda
megi því til haga að flestum smærri
vandamálum og slysum sé sinnt á
skömmum tíma eða innan við fimm
klukkustundum. Þegar sjúklingar
þurfi hins vegar innlögn vandist oft
málið. Á álagstímum þegar spítalinn
sé yfirfullur sé ekki annar kostur í
stöðunni en að fólk liggi á yfirfullum
göngum bráðamóttökunnar. Því hafi
nú í vikunni verið gripið til þess ráðs
að koma upp sjö sjúkrarýmum á 2.
hæð húss bráðamóttöku í Fossvogi.
Sú lausn er þó aðeins til bráðabirgða.
Nýjar og efldar deildir
„Á næstunni þarf að huga að því að
setja upp betri biðaðstöðu fyrir sjúk-
linga sem þurfa innlögn. Einnig þarf
að efla dag- og göngudeildir þangað
sem vísa má flóknari tilfellum í eft-
irfylgd. Ný skammtímadeild fyrir
styttri legur myndi hjálpa mikið, en
útheimtir sérstaka fjármögnun. Til
lengri tíma þarf svo að hraða upp-
byggingu hjúkrunarrýma og finna
nýjar leiðir til að styðja aldraða til að
búa lengur heima hjá sér. Vandi
bráðamóttökunnar er birtingarmynd
vanda heilbrigiskerfisins alls og þær
aðgerðir sem grípa þarf til á næstu
árum og áratugum krefjast sam-
stillts átaks – og fjármögnunar,“ seg-
ir Páll Matthíasson, forstjóri Land-
spítalans, að síðustu.
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Sjúkrahótel Landspítalinn væri illa settur án þess, segir forstjórinn.
Vandinn er mál samfélagsins alls
 Mikið álag á bráðamóttöku Landspít-
ala  Aðgerðir eru í undirbúningi
Páll
Matthíasson