Morgunblaðið - 18.04.2020, Blaðsíða 6

6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. APRÍL 2020
HÚSAEINANGRUN
– Íslensk hönnun, framleiðsla og gæði.
– EPS húsaeinangrun fyrir sökkla, plötur, veggi og þök.
– EPS húsaeinangrun er CE merkt og hentar vel þar sem einangrunin
þarf að standa af sér mikinn þrýsting og virka sem rakamótstaða.
– EPS húsaeinangrun er framleidd í 25 – 200 mm þykkum plötum.
– Borgarplast framleiðir einnig ýmsar stærðir og gerðir EPS
einangrunarlausna s.s. vatnsbretti, gluggaþynnur og þaklista.
YFIR 50 ÁRA REYNSLA
BORGARPLAST HF.
Húseinangrun og frauðkassar:
Grænásbraut 501, 262 Reykjanesbæ, Sími: 561 2210
Fráveitulausnir og ker:
Völuteig 31, 270 Mosfellsbæ, Sími: 561 2211
borgarplast.is
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Ásmundur Einar Daðason, barna-
og félagsmálaráðherra, segir stefnt
að því að afgreiða lykilfrumvörp í
húsnæðismálum á þessu þingi. Það
sé liður í að efna loforð vegna lífs-
kjarasamninganna í apríl í fyrra.
Tilefnið er viðtal við Ragnar Þór
Ingólfsson, formann VR, í Morgun-
blaðinu í gær. Sagði Ragnar Þór að
samningarnir yrðu felldir ef frum-
vörp um hlutdeildarlán, leiguvernd
og afnám 40 ára verðtryggðra lána
yrðu ekki að lögum.
Ásmundur Einar segir stefnt að
því að afgreiða frumvörpin á yfir-
standandi þingi. Þ.m.t. frumvarp um
hlutdeildarlán en með þeim lánar
ríkið fyrir hluta kaupverðs íbúðar.
„Það er ekkert óeðlilegt þótt það
sé skjálfti á vinnumarkaði þegar upp
undir þriðjungur fólks á almennum
vinnumarkaði hefur misst vinnuna.
Vinnumarkaðurinn hefur gjörbreyst
á einungis nokkrum vikum. Við þær
aðstæður er mikilvægt að standa
vörð um réttindi launafólks og fólks-
ins í landinu,“ segir Ásmundur.
Skila ekki vaxtalækkunum
Ráðherrann segir fjármálakerfið
hafa tilhneigingu til að víkja sér
undan ábyrgð þegar hagsmunir
heimilanna eru annars vegar. Við því
þurfi að bregðast.
„Heimilin þarfnast aðgerða. Það
blasir við að bankarnir hafa ekki
skilað vaxtalækkunum Seðlabank-
ans til sinna viðskiptavina. Heimilin í
landinu eru undirstaða hagkerfisins.
Fjölskyldan er grunneiningin. Allar
aðgerðirnar í lífskjarasamningunum
miðuðu að því að verja hana. Við er-
um að stíga róttæk skref til þess að
bæta stöðu þessa fólks,“ segir Ás-
mundur Einar.
Fari verðbólgan af stað verði grip-
ið til aðgerða til að verja heimilin.
Sigurður Ingi Jóhannsson, formaður
Framsóknarflokksins, hafi rætt um
að skynsamlegast sé að setja þak á
vísitöluna eða verðbólguna.
Þá segir Ásmundur Einar að með
frumvarpi um leiguvernd verði
mönnum óheimilt að hækka leigu
umfram markaðsleigu og það sem
eðlilegt getur talist. Ráðist verði í
það verkefni að skrásetja alla leigu-
samninga. Þá muni hlutdeildarlánin
skipta miklu máli fyrir byggingar-
iðnaðinn, sem horfi fram á djúpa nið-
ursveiflu. Jafnframt muni þau
styrkja stöðu þeirra sem höllustum
fæti standa á húsnæðismarkaði og
skapa skilyrði fyrir afnámi 40 ára
verðtryggðra jafngreiðslulána.
Óraunhæf hagvaxtarspá
Haft var eftir Ragnari Þór í Morg-
unblaðinu í gær að ef spá Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins um 6% hagvöxt á
næsta ári rætist muni það skila laun-
þegum aukagreiðslum miðað við
hagvöxt á mann. En ef 6% hag-
vöxtur yrði 2021 og 2% íbúafjölgun
sama ár gæti það skilað launþegum
um 13 þúsund króna launahækkun á
mánuði frá maímánuði 2022.
Halldór Benjamín Þorbergsson,
framkvæmdastjóri Samtaka at-
vinnulífsins, segir afar ólíklegt að
hagvöxtur verði svona mikill.
„Enda er það mín skoðun að alltof
margir í samfélaginu séu með kíkinn
á blinda auganu. Og ég hef talað um
að þessi kreppa geti orðið móðir
allra kreppa,“ segir Halldór Benja-
mín um efnahagshorfurnar.
Heimilin þurfa
aðstoð í kreppu
 Ráðherra gagnrýnir bankana
 Verðbólgu verði haldið í skefjum
Ásmundur
Einar Daðason
Halldór Benjamín
Þorbergsson
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Við lifum eins og allir vita í réttarríki.
Ef einhver brýtur lög, sem í þessu til-
felli var ríkið, er ekkert sjálfsagðara
en að leita réttar síns,“ segir Friðrik
Mar Guðmundsson, framkvæmda-
stjóri Loðnuvinnslunnar.
Tilefnið er sú ákvörðun Loðnu-
vinnslunnar og fjögurra annarra út-
gerða að falla frá málsókn á hendur ís-
lenska ríkinu vegna þess hvernig
staðið var að út-
hlutun aflaheim-
ilda á makríl árin
2011-14.
„Frumkvöðlar
sköpuðu þjóðinni
þennan kvóta. Jón
Bjarnason [þáver-
andi sjávarútvegs-
og landbúnaðar-
ráðherra (2009-
2011)] ákveður
hins vegar að
dreifa makrílkvótanum á frystitogara,
ísfisktogara og smábáta. Við það urðu
frumkvöðlarnir flestir af tekjum. Þess
vegna fóru Huginn og Ísfélagið í mál
gegn ríkinu og unnu það,“ segir Frið-
rik Mar.
Vísar hann þar til tveggja dóma
Hæstaréttar í desember 2018 í málum
508/9 2017.
Ríkið dæmt skaðabótaskylt
Hæstiréttur dæmdi þar íslenska
ríkið skaðabótaskylt gagnvart Hugin
og Ísfélagi Vestmannaeyja. Með því
sneri Hæstiréttur við sýknudómum
Héraðsdóms Reykjavíkur.
Til upprifjunar höfðu útgerðirnar
krafist viðurkenningar á skaðabóta-
skyldu vegna fjártjóns sem þær töldu
sig hafa orðið fyrir. Það er að segja
með því að fiskiskipum þeirra hefði á
grundvelli reglugerða verið úthlutað
minni aflaheimildum í makríl árin
2011 til 2014 en skylt hefði verið sam-
kvæmt lögum nr. 116/2006 um stjórn
fiskveiða og lögum nr. 151/1996 um
fiskveiðar utan lögsögu Íslands.
Í dómum Hæstaréttar var rifjað
upp að með reglugerðum þeim, sem
ráðherra setti um makrílveiðar ís-
lenskra skipa innan og utan íslenskrar
lögsögu á árunum 2008 til 2014, hafi í
skilningi 2. mgr. 5. gr. laga nr. 151/
1996 verið tekin ákvörðun um að tak-
marka heildarafla úr makrílstofnin-
um. Hins vegar hafi verið skylt að út-
hluta kvótanum í samræmi við
veiðireynslu en þá er miðað við þrjú
bestu veiðitímabil á undangengnum
sex veiðitímabilum.
Friðrik Mar rifjar upp að auk þess
sem fram kom í dómum Hæstaréttar
hafi umboðsmaður Alþingis fundið að
embættisfærslum Jóns Bjarnasonar
við úthlutun makrílkvótans.
Lá fyrir í fyrrasumar
Eftir dómana hafi sjö útgerðir, þ.e.
Eskja, Gjögur, Huginn, Ísfélag Vest-
mannaeyja, Loðnuvinnslan, Skinney-
Þinganes og Vinnslustöðin farið að út-
búa stefnur sem hafi legið fyrir í júní í
fyrra. Þær hafi í stefnunum gert ýtr-
ustu kröfur en venju samkvæmt komi
matsmenn og aðrir úrskurðaraðilar
að málum á síðari stigum. Kröfur fé-
laganna náðu annars vegar til áranna
2011-2014, sem fjallað var um í áður-
nefndum dómum Hæstaréttar, og
hins vegar tímabilsins 2015-2018.
Þetta kemur fram í svari Kristjáns
Þórs Júlíussonar sjávarútvegsráð-
herra vegna fyrirspurnar á þingi. Með
gildistöku laga 46/2019 var úthlutað
makrílkvóta á grundvelli veiðireynslu.
Hefði tekið þrjú til fjögur ár
„Þetta er langur ferill. Það má ætla
að þetta hefði tekið þrjú til fjögur ár.
Fyrirtakan hefði mögulega orðið í
haust,“ segir Friðrik Mar.
„Menn fóru að hugsa sig um í hörm-
ungunum sem nú ganga yfir þjóðina.
Það er orðið ljóst að það verður mikið
atvinnuleysi og ríkissjóður þarf að
taka hressilega á,“ segir Friðrik Mar.
Það hafi síðan verið ákvörðun stjórna
fimm útgerða af sjö, sem komu að
þessum málshöfðunum, að falla frá
kröfum á hendur ríkinu. Sú ákvörðun
Loðnuvinnslunnar hafi legið fyrir eft-
ir páska.
„Menn fóru að ræða saman. Niður-
staðan var að í stað þess að hvert og
eitt félag myndi tilkynna þetta skyldu
þau standa sameiginlega að tilkynn-
ingu. Hafa Eskja, Gjögur, Ísfélag
Vestmannaeyja, Loðnuvinnslan og
Skinney-Þinganes því sameiginlega
tilkynnt ákvörðum um að falla frá
málsókninni.“
Sjálfsagt að leita
réttar í makríldeilu
 Framkvæmdastjóri útskýrir stefnuna á hendur ríkinu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Makríll Útgerðir töldu brotið á rétti sínum við úthlutun makrílkvóta.
Friðrik Mar
Guðmundsson
Rekstrarlægðin sem heimsfaraldur
kórónuveiru veldur í ferðaþjónustu
hér á Íslandi verður djúp og mun
vara í eitt til tvö ár. Þetta segir í
skýrslu um áhrif
faraldursins á
rekstur ferða-
þjónustu-
fyrirtækja sem
KPMG hefur
unnið fyrir ferða-
málayfirvöld.
Staða fyrir-
tækja í ferða-
þjónustu var al-
mennt veikari en
í öðrum megin-
atvinnugreinum landsins, segir í
skýrslunni. Mikið hefur verið fjár-
fest á undanförnum árum og heild-
arskuldir greinarinnar eru nú um
300 milljarðar króna. Þar kemur til
m.a. að tekjur greinarinnar hafa
aukist lítið síðustu árin og að er-
lendum ferðamönnum sem til
landsins koma hefur fækkað und-
anfarið.
Jóhannes Þ. Skúlason, fram-
kvæmdastjóri Samtaka ferðaþjón-
ustunnar, segir efni skýrslunnar
ríma við veruleikann sem hann
þekki. Staða fyrirtækja í greininni
sé grafalvarleg og grípa þurfi til
sértækra aðgerða fyrir þau, svo
sem vegna launakostnaðar.
„Fyrirtækjum er að blæða út og
því þarf að bregðast við. Einnig
þarf að gera fólki kleift að einfald-
lega loka fyrirtækjum sínum meðan
áhrifa faraldursins gætir, þannig að
ekki þurfi að greiða gjöld meðan
lokunin varir,“ segir Jóhannes.
„Rekstur fjölmargra ferðaþjón-
ustufyrirtækja er á leiðinni í gjör-
gæslu þar sem uppspretta tekna
hefur nú algjörlega þornað upp,“
segir í skýrslunni. Alls voru 23.300
launþegar í ferðaþjónustu í janúar
en um 11 þúsund starfsmenn hafa
skráð sig í hlutastarf samkvæmt
fyrstu tölum Vinnumálastofnunar.
Fyrirtækin eru á
leiðinni í gjörgæslu
Ferðamenn Nú sjaldséðir á Íslandi.
 Sértækar aðgerðir þarf, segir SAF
Jóhannes Þór
Skúlason