Morgunblaðið - 18.04.2020, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. APRÍL 2020
„Heimspressan logar af trjáknúsi
Íslendinga,“ segir í fyrirsögn á
heimasíðu Skógræktarinnar. Í
fréttinni er rakið að víða um
heim hefur hvatning Skógræktar-
innar til fólks í kórónuveiru-
faraldrinum að fara út og knúsa
tré til að njóta útiveru í skógar-
umhverfi vakið athygli í fjöl-
miðlum.
Írskt útvarp, eistneskt sjónvarp
og erlendar fréttir í BBC eru
meðal þeirra sem hafa fjallað um
tiltækið. Meðal annars hefur ástr-
alska ríkisútvarpið tekið viðtal
við Þröst Eysteinsson skóg-
ræktarstjóra, sem sagði átakið til
gamans gert og til að hvetja fólk
til að nýta skógana til útivistar.
Orðaleikir sjást í þessum erlendu
fréttum, til dæmis er talað um
Tree-mendous news … og annars
staðar er spurt : Wood you be-
lieve it … að því er fram kemur á
skogur.is. aij@mbl.is
Trjáknúsið
fer víða um
heiminn
Knús Lucile Delfosse, skógfræð-
ingur og skógarhöggsmaður hjá
Skógræktinni á Tumastöðum, knús-
ar sitkagreni í Fljótshlíð.
BAKSVIÐ
Gunnlaugur Árnason
Ágúst Ingi Jónsson
Ígulkerjaveiðum á Breiðafirði er að
ljúka á þessu kvótaári og alls hefur
verið landað 268 tonnum af ígulkerj-
um í Stykkishólmi. Úthlutun á veið-
um á ígulkerjum er skipt á milli
þriggja báta. Tveir þeirra eru gerðir
út af Þórishólma í Stykkishólmi og sá
þriðji er í eigu Royal Iceland í Sand-
gerði.
Að sögn Ólafs Arnars Ásmunds-
sonar, framkvæmdasstjóra Þóris-
hólma, hafa veiðarnar gengið vel og
hver hver bátur landað að meðaltali
um einu tonni eftir veiðiferð. Hjá
Þórishólma eru ígulkerin unnin á
þrenns konar hátt. Þriðjungur er
sendur ferskur og heill í frauðkössum
með ís með flugi daginn eftir löndun
og er það verðmætasta afurðin. Að
stærstum hluta eru hrognin hins veg-
ar verkuð og sett í krukkur eða heil-
fryst og seld þannig. Framleiðslan
fer að mestum hluta til Frakklands.
Að sögn Ólafs hefur sala gengið vel
og verð afurða verið ásættanlegt.
Í gær var síðasti vinnsludagur á
ígulkerjum hjá Þórishólma, en allir
starfsmenn í vinnslunni eru erlendir.
Til stóð að taka frí þar til vinnsla á
grásleppu átti að hefjast um miðjan
maí, en þar sem starfsmennirnir
komast ekki til síns heima vegna
áhrifa kórónuveirunnar var ákveðið
flýta því að taka á móti grásleppu.
Annar bátur fyrirtækisns lagði í gær-
morgun grásleppunetin fyrir utan
línu í Breiðafirði þar sem innan henn-
ar má ekki hefja veiðar fyrr en 20.
maí. Einn annar bátur hefur hafið
veiðar á Breiðafirði og landar hann
afla sínum hjá Þórishólma.
Söluhorfur á afurðum grásleppu
eru í mikilli ósvissu og verðlækkun
blasir við á afurðum.
Markaðir hrundu 1998
Aðalveiðsvæði skollakopps, sem er
sú tegund ígulkerja, sem veidd er hér
við land, hefur alltaf verið í Breiða-
firði en á árunum 1993-1996 voru
veiðar stundaðar víða við landið að
suðurströndinni undanskilinni, þar
sem er skjóllítið. Í nýlegri skýrslu
Hafrannsóknastofnunar um tilrauna-
veiðar í Reyðarfirði er að finna ýms-
an fróðleik um veiðar á ígulkerjum.
Þar kemur fram að tilraunaveiðar
á skollakoppi, þá stundaðar af köf-
urum, hófust hér 1984 á nokkrum
stöðum við landið en lögðust af 1988.
Árið 1993 hófust veiðar að nýju og þá
aðallega plógveiðar sem náðu há-
marki 1994 þegar aflinn varð 1.500
tonn. Úr aflanum voru unninn hrogn
hér innanlands og var veitt víða við
landið. Um tíu vinnslur voru starf-
andi í mislangan tíma á tímabilinu
1993-1996. Hrognin voru seld úr
landi, aðallega til Japans. Veiðar voru
stundaðar til ársins 1998 þegar
markaðir hrundu.
Árið 2004 hófust plógveiðar að
nýju í innanverðum Breiðafirði en
litlu var landað þar til árið 2007 er
aflinn var 134 tonn. Síðan hefur afl-
inn verið á bilinu 130-400 tonn. Haf-
rannsóknastofnun hefur gefið út afla-
ráðgjöf á svæðinu tvö síðustu
fiskveiðiár.
Tilraunaveiðar víða
Veiðar á ígulkerjum við Ísland eru
óheimilar, með tveimur undan-
tekningum. Veiðar á ígulkerjum eru
heimilar í Breiðafirði með sérstöku
leyfi, sem Fiskistofa úthlutar. Byggt
er á aflareynslu og í reglugerð sjáv-
arútvegsráðuneytisins um veiðar á
ígulkerum í Breiðafirði segir m.a.:
„Veiðileyfum skal úthluta til skipa
sem stundað hafa veiðar á ígulkerum
á síðustu þremur fiskveiðiárum.“
Ýmsir hafa sýnt veiðum á ígulkerjum
áhuga síðustu misseri, en óhægt er
um vik þar sem veiðireynsla er for-
senda leyfa. Þá er ráðherra heimilt
að veita tímabundin leyfi til tilrauna-
veiða á ígulkerum utan Breiðafjarðar
að fenginni umsögn Hafrannsókna-
stofnunar.
Undanfarið hafa slík tilraunaleyfi
verið gefin út í Ísafjarðardjúpi,
Húnaflóa, Eyjafirði, Skagafirði,
Reyðarfirði og Fáskrúðsfirði. Niður-
stöður könnunar í Reyðarfirði leiddu
í ljós að nýtanleg ígulkeramið virðast
vera þar, eins og fram kom í Morgun-
blaðinu í vikunni. Guðrún Þórarins-
dóttir, sjávarlíffræðingur hjá Haf-
rannsóknastofnun, segir að töluvert
hafi einnig fundist t.d. í Húnaflóa,
Skagafirði og Fáskrúðsfirði en ekki
sé vitað hversu stór svæðin séu. Þau
þurfi því öll að skoða betur áður en
afstaða verði tekin til aflamarks, en
líklega sé hægt að finna ígulker allt í
kringum landið að undanskilinni suð-
urströndinni.
Aðeins hrognin nýtt
Samkvæmt upplýsingum Guð-
rúnar eru aðeins hrognin nýtt úr
ígulkerunum og verða þau að vera
sem best, en gæðin eru metin eftir
stærð, lit og áferð. Hrognin saman-
standa af forðanæringu og kynvef,
þ.e. eggjum eða svilum, en allt er
þetta kallað hrogn. Þau þykja best
frá ágúst/september en þá er mest af
forðanæringu og minnst af kynvef og
alveg fram að hrygningu í apríl-maí,
en þá er minnst af forða og mest af
kynvef. Rétt fyrir hrygningu verða
hrognin ónýtanleg og eru ekki unnin
yfir sumarið.
Vertíðarlok á ígulkerjum
 Þrír bátar höfðu leyfi til veiða í Breiðafirði  Afurðir að mestu til Frakklands
Morgunblaðið/Gunnlaugur Árnason
Skollakoppur Ígulker eru ýmist flutt út fersk í heilu lagi eða þau eru skorin og hrognin flutt út, að mestu til Frakk-
lands. Myndin er tekin í vinnslu Þórishólma í Stykkishólmi í gær, á síðasta degi vertíðar fiskveiðiársins.
Stefnt er að því að framkvæmdir
við þrjá snjóflóðavarnargarða
undir Bjólfshlíðum í Seyðisfirði
hefjist á næsta ári og gert er ráð
fyrir að framkvæmdatími verði
fjögur til fimm ár. Varnargarð-
arnir nefnast Bakkagarður,
Fjarðargarður og Öldugarður og
er tilgangur framkvæmdarinnar
fyrst og fremst að auka öryggi
íbúa Seyðisfjarðar. Í Brún neðan
við Bjólfstind voru tveir varnar-
garðar byggðir á árunum 2002-
2003.
Í samantekt í frummatsskýrslu,
sem VSÓ Ráðgjöf hefur unnið,
kemur fram að með tilkomu
varnargarða muni öll íbúðarhús
sem voru áður á hættusvæði C,
þar sem mest hætta er skilgreind,
færast á hættusvæði A. Hönnun
garðanna miðar við að verja
íbúðarhverfi en ekki atvinnusvæði
hafnarinnar.
Framkvæmdasvæðið er um 23
hektarar að stærð og er efnisþörf í
varnargarðana þrjá áætluð um 415
þúsund rúmmetrar. Efnið verður
tekið úr skeringum en magn úr
heildarskeringum er 522 þúsund
rúmmetrar. Efni sem er umfram
verður notað í aukna landmótun og
aðlögun varnargarða að landi.
Hægt er að nálgast frummats-
skýrsluna á vef Skipulagsstofn-
unar.
Fyrirhugaðir varnargarðar á Seyðisfi rði
Kortagrunnur: VSÓ Ráðgjöf
Snjófl óða-
varnargarðar
Nýtt vegstæði
Áhættulína C
án varna
Með varnar-
görðum
Bakkagarður
Fjarðargarður
Öldugarður
R
án
ar
ga
ta
Bakkahverfi
Aldan
Fjörður
Lónið
Þrír varnargarðar á
Seyðisfirði á 4-5 árum
Ekki er annað vitað en að lífið
gangi sinn vanagang hjá pöddum
og fiðrildum þessa lands. „Þó að
veturinn hafi verið um margt sér-
stakur er engin ástæða til að ætla
annað en að smádýralíf sumarsins
verði með eðlilegu móti. Þó má
segja að ekkert eitt ákveðið
ástand geti talist eðlilegt. Smá-
dýralífið er sveiflukennt, sveiflast
fram og aftur til að mæta aðstæð-
um hverju sinni. Smádýr eru sér-
fræðingar í að takast á við
ríkjandi aðstæður hvað sem á
bjátar,“ segir Erling Ólafsson
skordýrafræðingur.
Til að fylgjast með fiðrildunum
hafa Erling og samstarfsmenn
hans á Náttúrufræðistofnun Ís-
lands í aldarfjórðung sett upp ljós-
gildrur á fjórum stöðum á vegum
stofnunarinnar á Suðurlandi og
Suðvesturlandi. Formlegur upp-
hafsdagur vertíðar hefur ævinlega
verið á fyrsta degi 16. viku ársins,
þ.e. 16. apríl, sama hvernig hefur
viðrað svo fremi sem sá dagur
lendir ekki á helgi en þá er hliðrað
til. Í ár voru gildrur því settar upp
síðastliðinn fimmtudag.
Gögnum er síðan safnað úr ljós-
gildrunum yfir sumarið og fram á
haust og er vitjað um þær viku-
lega. Þær gildrur sem gengið hafa
lengst hafa verið starfræktar í 25
ár. Á þessu tímabili hafa um 560
þúsund fiðrildi flogið á ljósið og
lent í gildrum Náttúrufræðistofn-
unar. Fiðrildin sem veiðst hafa eru
af 17 ættum, langflest af ætt vef-
ara, eða rúmlega 70%. Á síðustu
árum hafa náttúrufræðistofur víða
um land einnig safnað fiðrildum í
ljósgildrur og gögnum til rann-
sókna í náinni samvinnu við Nátt-
úrufræðistofnun. aij@mbl.is
Smádýrin eru sérfræðingar
Ljósmynd/Matthías S. Alfreðsson
Vísindi Erling Ólafsson setur upp gildru á Tumastöðum í fyrradag á sama
punkti og hann hefur komið fyrir fiðrildagildu, nú 26 sinnum, frá 1995.
 Ljósgildrur
fyrir fiðrildi settar
upp í 26. skipti