Morgunblaðið - 18.04.2020, Side 23

23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. APRÍL 2020
Vorverk Allt fram streymir og garðyrkjufólk hreinsar nú sprek og sölnuð lauf frá síðasta sumri úr görðum. Senn laufgast allt að nýju því lífið heldur áfram, hvað sem líður kórónuveiru.
Eggert
Þær sóttvarnaraðgerðir
sem nauðsynlegt hefur verið
að ráðast í vegna COVID-19
hafa haft mjög mikil áhrif á
vinnumarkaðinn. Heilu at-
vinnugreinarnar eru lam-
aðar og ljóst er að fjöldi
fyrirtækja hefur eða mun
lenda í miklum og jafnvel
óyfirstíganlegum vanda.
Við höfum síðustu vikur
unnið út frá því að um tíma-
bundið ástand væri að ræða,
engar tekjur yrðu af ferðaþjónustu í
skamman tíma en síðan færi að rofa til.
Sem ráðherra vinnumarkaðsmála lagði ég
höfuðáherslu á að bregðast hratt við og
koma strax fram með frumvarp um hluta-
atvinnuleysisbætur þar sem hægt væri að
minnka starfshlutfall niður í allt að 25% og
Atvinnuleysistryggingasjóður greiddi at-
vinnuleysisbætur á móti. Með þessu mynd-
um við tryggja að ráðningar-
sambandi fólks og fyrirtækja yrði
viðhaldið gegnum þetta tíma-
bundna óveður. Markmiðið var að
verja störf og framfærslu fólks.
Nú eru um 33.000 einstaklingar
skráðir á umræddar hluta-
atvinnuleysisbætur og jafnframt
eru 15.000 einstaklingar að fullu
skráðir án atvinnu. Staðan er því
sú að um 25% af öllum sem eru á
vinnumarkaði eru skráð að fullu
eða að hluta á atvinnuleysisbætur.
Þetta hefur í för með sér að út-
greiddar atvinnuleysisbætur munu
líklega nálgast allt að 100 millj-
arða á þessu ári og er það um 70 millj-
örðum hærra en ráðgert var.
Hlutaatvinnuleysisbætur
höfðu skýrt markmið
Framundan er að taka ákvörðun um
hvaða úrræði taka við fyrir starfsmenn sem
hafa verið á hlutaatvinnuleysisbótum. Við
þurfum m.a. að leggja mat á hvort telja
megi að það tímabundna ástand sem við
vorum að brúa með hlutaatvinnuleysisbót-
unum sé í raun að verða varanlegt og ef svo
er með hvaða hætti sé hægt að hlúa sem
best að fólki og búa til ný störf.
Í öllum skrefum sem stigin eru þá er það
fyrst og síðast skylda okkar að aðgerðir í
þessum málum tryggi stöðu fólksins í land-
inu, framfærslu fjölskyldna og heimila
þeirra. Við verðum að hafa hugfast, þótt
óvinsælt kunni að reynast, að stjórnvöld
geta ekki bjargað öllum fyrirtækjum gegn-
um skaflinn með fjárframlögum úr sameig-
inlegum sjóðum landsmanna. Með þessu er
ekki verið að tala gegn aðgerðum til að að-
stoða fyrirtæki heldur verið að minna á þá
staðreynd að ekki sé hægt að vænta stuðn-
ings af hendi hins opinbera umfram það
sem talist getur mikilvægt út frá almanna-
hagsmunum.
Við eigum sóknarfæri
sem nú þarf að nýta
Stóraukið atvinnuleysi kallar jafnframt á
að við stígum stærri skref í að nýta vannýtt
sóknarfæri til eflingar á innlendri fram-
leiðslu og aukinni verðmætasköpun í ís-
lensku hagkerfi. Þarna má t.d. nefna að-
gerðir sem þarf að ráðast í til að efla
landbúnað, einkum grænmetisrækt, auka
möguleika íslenskrar kvikmyndagerðar,
styrkja sóknarfæri í hugvitsiðnaði o.fl. Oft
og tíðum þarf einfaldar kerfisbreytingar og/
eða fjárveitingar til að hægt sé að sækja
fram á þessum sviðum og þær eigum við að
framkvæma núna.
Við ætlum ekki og munum ekki sem sam-
félag sætta okkur við atvinnuleysi líkt og
það sem er nú um stundir. Undir liggur öll
samfélagsuppbygging okkar og velferð
þjóðarinnar.
Eftir Ásmund Einar
Daðason » Aðgerðir okkar verða að
tryggja framfærslu fjöl-
skyldna og heimila þeirra.
Ásmundur Einar
Daðason
Skylda okkar að standa með fólki og fjölskyldum
Höfundur er félags- og barnamálaráðherra.
Mér er sagt að í kjölfar
spænsku veikinnar og með
tilkomu mjólkuriðnaðarins og
danskra mjólkurfræðinga
hingað hafi hreinlæti stór-
aukist. Einnig risu hús-
mæðraskólar sem kenndu
ungum stúlkum grundvall-
aratriði í hreinlæti og mat-
argerð. Eitt er líka víst að í
heimavistarskólum var mikið
lagt upp úr hreinlæti og
góðri umgengni.
Ég minnist þess þegar ungur ég var og við
systkinin vorum að þvo okkur fyrir svefninn,
þá sagði móðir mín stundum til
áherslu „þetta er kattarþvottur“.
En maður varð að sápuþvo sér
rækilega og núa höndunum saman í
heita vatninu í vaskafatinu. Þá var
ekki rennandi heitt vatn í hverjum
krana. Laugardagar voru þá hrein-
lætisdagar á heimilunum undir
óskalögum sjúklinga fyrir hádegi.
Allt var skúrað út og skipt á rúm-
unum.
Á þetta minnist ég hér vegna
þess að mig grunar að hreinlæti
hafi verið nokkuð á undanhaldi í
landinu um nokkra hríð. Ég hef
sjálfur tekið eftir því á almenningssalernum
að karlar og ekki síður þeir yngri þvo alls
ekki hendurnar eftir athöfnina. Sé á götum
úti að enn snýta menn sér í lófann og
þurrka í buxurnar. Svo rétta þeir manni
höndina og heilsa með veiruna milli fingr-
anna. Gömlu mennirnir snyrtilegu höfðu
tvennt í vasanum, fiskikníf og vasaklút. Það
sagði mér kona á dögunum sem annast
hreinlætisstörf í grunnskóla að hún tók að
veita því athygli hversu lítið gekk á sápur
og handþurrkur á klósettunum. Hún ræddi
málið við skólastjórnendur og málið var tek-
ið föstum tökum. Það var eins og við mann-
inn mælt, kvefið og veikindi barnanna
minnkuðu til muna.
Nú þegar þríeykið Þórólfur, Alma og Víðir
hefur kennt okkur svo margt í daglegum
þáttum um mikilvægt hreinlæti og betri siði
set ég þessa hugsun á blað. Þrifnaður er
undirstaða góðrar heilsu og þar gegna for-
eldrar stærstu hlutverki en skólarnir og heil-
brigðisyfirvöld eru í lykilstöðu með foreldr-
unum í uppeldi barnanna. Ég tek líka eftir
einu sem var bannað hér áður fyrr. Gæludýr
eru nú meðhöndluð eins og menn, sofa hjá
börnum og eru ofan í vitum þeirra! Kötturinn
fer út, en hvað ber hann með sér til baka?
Húsdýrin voru mikilsvirt en þau voru ekki í
eldhúsi eða svefnherbergjum barnanna.
Eftir Guðna
Ágústsson »Húsdýrin voru mikilsvirt en
þau voru ekki í eldhúsi eða
í svefnherbergjum barnanna.
Guðni Ágústsson
Þetta er kattarþvottur, sagði móðir mín
Höfundur er fv. alþingismaður og ráðherra.