Fjölrit RALA - 15.10.2000, Síða 29

í 9. töflu eru niðurstöðumar bomar saman við erlend gildi. í aðalatriðum
virðast íslensku gildin ekki verulega frábmgðin þeim erlendu. Þó er ljóst að
breytileiki getur verið mikill en þar sem íslensku sýnin vom safhsýni ná þau
ekki að sýna breytileikann. Uppsöfnun jáms í lifur og ným lamba getur verið
mismunandi eftir svæðum á Islandi.
Kopar
Kopar í matvælum og fóðri fer eftir ýmsum umhverfisþáttum, svo sem
uppruna, ræktunarskilyrðum og vinnslu (Davis og Mertz 1987). Vemlegur
munur er á koparinnihaldi sláturafurða eftir dýrategundum. I lifur og nýmm
jórturdýra getur verið mikill kopar. Magn og form kopars í jarðvegi ræður
miklu um magn kopars í jurtum.
Kopar greindinst í flestum fæðutegundum en yfírleitt var styrkurinn lágur (4.
tafla). Lítinn kopar var að finna í mjólkurvömm en í komvömm var mest af
kopamum í hýðinu. Lambalifur var mjög koparrík, meira en 30 sinnum
koparríkari en kjötið. Lifrarpylsa var því einnig koparrík. Hins vegar var heldur
minni kopar í lifrarkæfu sem er úr svínalifur. Benda má á að lifur jórturdýra er
yfirleitt koparríkari en lifur annarra dýra. Mikill kopar í lifur er
athugunarverður. I unnum kjötvömm þarf að huga að því að koparinn hvetur
þránun og þvi gæti notkun þráavamarefna verið nauðsynleg. Við notkun á lifur
sláturdýra til fóðmnar þarf að huga að því hver efri mörk em fyrir kopar í fóðri.
Það sama á við um hagnýtingu til manneldis.
I seinni hluta þessarar skýrslu er greint firá styrk kopars í 96 lambalifmm. Þegar
þær niðurstöður em skoðaðar kemur í ljós mjög mikill breytileiki (0,7-6,8
mg/lOOg) og samanburður við erlendar niðurstöður leiddi í ljós enn hærri gildi
en þau íslensku.
Sink
Bestu sinkgjafamir em dýraafurðir, einkum kjötvömr. Eins og sjá má í 4. töflu
mældist sink hæst í kjöti, lifur, föstum osti og grófum kommat. I mjólkurvömm
fylgir sink próteinum og fastir ostar em því allgóðir sinkgjafar. Styrkur sinks
vex með auknu hýði í brauðvömm og mjöli. Cheerios-morgunkom var
greinilega sinkbætt. Niðurstöður sinkmælinga á íslenskum matvælum em í
aðalatriðum svipaðar gildum frá Svíþjóð (Jorhem og Sundström 1993) og
Bandaríkjunum (Hambidge o.fl. 1989).
27