Fjölrit RALA - 15.10.2000, Side 51

Blý
Niðurstöður fyrir blý koma fram í 20. töflu. Hafa þarf í huga að niðurstöður
blýmælinga á viðmiðunarsýnum voru ekki fullnægjandi og eru niðurstöður
fyrir blý því birtar með fyrirvara. Lambalifrar og lambanýru af Suðausturlandi
skera sig úr með hæstan styrk blýs. Styrkurinn fyrir hin svæðin virðist vera
svipaður. Munur eftir árum kemur hins vegar ekki fram. Athygli vekur að
munur á blýi í lifur og nýrum er að jafhaði fremur lítill. Niðurstöðumar em
með því lægsta sem birt hefur verið (Vos o.fl. 1988) og mun lægri en birt hefur
verið fyrir iðnaðarsvæði (Falandysz 1991). Gildi fyrir blý í lifur og nýmm
lamba sem vom á beit í nágrenni Heklu eftir eldgosið 1991 vom svipuð þeim
gildum sem mældust í sambærilegum sýnum annars staðar á Suðurlandi.
I norrænum og evrópskum rannsóknum reyndist styrkur blýs í íslenskum
mosum mjög lágur (Ruhling 1992, Ruhling og Steinnes 1998) og var hann
hæstur á Suðausturlandi. Fyrir blý fæst því samsvömn milli blýs í lambalifur og
loftborinnar blýmengunar samkvæmt mælingum á mosum. Reikna má með því
að lágan blýsfyrk megi skýra út frá lítilli mengun frá blýbensíni utan
höfuðborgarsvæðisins. Einnig er minna blý í íslensku bergi en í bergi
meginlandanna (Kristján Geirsson 1994). I Noregi hefur einnig komið fram
samræmi milli blýstyrks í lambalifur og loftborinnar blýmengunar (Froslie
1985). Alitið er að blý úr bensíni hafí verið helsta uppspretta þessarar
mengunar en á seinustu ámm hefur stórlega dregið úr notkun blýs í bensín.
20. tafla. Blý í lambalifur og lambanýrum eftir landshlutum.
Svæði Fjöldi sýna Blý (|ig/kg) í lifrum Meðaltal (lægst-hæst) Blý (|ig/kg) i nýrum Meðaltal (lægst-hæst)
Suðurland 16 40,1 (26,1 -57,3) 43,1 (29,8-86,4)
Vesturland 16 42,5 (31,1 -55,9) 38,1 (26,0-48,7)
Vestfrrðir 16 35,1 (17,1 -49,7) 44,8 (30,7 - 77,6)
Húnavatnssýslur 16 35,4 (21,9-61,5) 28,8 (20,2 - 40,8)
Þingeyjarsyslur 16 34,3 (9,8-45,9) 31,3 (15,3-55,0)
Suðausturland 16 73,3 (40,7- 159) 99,1 (44,4-501)
Öll svæði 96 43,5 (9,8 - 159) 47,5 (15,3 -501)
Blý í sláturafurðum fer eftir staðbundinni blýmengun í beitilöndum eða fóðri.
Blý safhast einkum fyrir í beinum og nýmm en styrkur í kjötinu sjálfu er óvem-
legur. Á íslandi er hámarksgildi fyrir blý í innmat 0,2 mg/kg. Okkar meðaltal er
um fjórðungur af þessu gildi. Hins vegar er þekkt í sumum þéttbýlum
iðnaðarlöndum að lambalifur er óneysluhæf vegna blýinnihalds. I Þýskalandi
hefur komið í ljós að meiri hætta er á að lambalifur sé menguð með blýi en
kadmíni eða kvikasilfri (Langlands o.fl. 1988) enda hefur mikið blý verið notað
í iðnaði á síðustu áratugum.
49