Fjölrit RALA - 15.10.2000, Síða 53

Kopar
Niðurstöður
Marktækur munur (p<0,01) kom fram á koparinnihaldi lambalifra eftir
landshlutum (22. tafla). Tífaldur munur er á hæstu og lægstu kopargildum fyrir
lifur í þessari rannsókn. Flest lægstu gildin eru frá Suðurlandi og eru allra
lægstu gildin úr Fljótshlíð. Flest hæstu gildin eru frá Þingeyjarsýslum en þó
koma há gildi fyrir í öllum landshlutum. Þessi mikli munur er athuganarverður
vegna þess að sauðfé er mjög viðkvæmt fyrir koparskorti.
Kopar í nýrum var ekki eins breytilegur og í lifúr enda er lifrin það líffæri sem
geymir mestan kopar. Tæplega tvöfaldur munur var á hæstu og lægstu kopar-
gildum í nýrum.
22. tafla. Kopar í lambalifur og lambanýmm eftir landshlutum.
Svæði Fjöldi sýna Kopar (mg/kg) í lifrum Meðaltal (lægst-hæst) Kopar (mg/kg) í nýmm Meðaltal (lægst-hæst)
Suðurland 16 19,7 (7,3-68,2) 2,97 (2,57-3,72)
Vesturland 16 24,1 (11,3-61,8) 2,65 (2,33 - 2,98)
Vestfirðir 16 29,6 (15,4-54,7) 3,14 (2,85 -3,53)
Húnavatnssýslur 16 26,2 (17,2-48,1) 2,83 (2,60-3,20)
Þingeyiarsýslur 16 33,7 (15,9- 53,3) 2,89 (2,63 - 3,24)
Suðausturland 16 35,0 (15,4- 66,5) 2,85 (2,11 -3,97)
Öll svæði 96 28,1 (7,3 -68,2) 2,89 (2,11 -3,97)
Umhverfisþœttir
íslenskt berg er koparríkt borið saman við meginlöndin (Kristján Geirsson
1994). íslenskir mosar innihalda meiri kopar en kom fram í mosum á hinum
Norðurlöndunum og var styrkurinn hæstur á gosbeltinu (Rúhling og Steinnes
1998). Svæðamunur á koparinnihaldi lifra tengist ekki gosbeltinu og þarf að
leita annarra skýringa.
Styrkur kopars í íslenskum lambalifrum er lágur borið saman við önnur lönd. I
norskri rannsókn (Froslie o.fl. 1985) var styrkur kopars í lambalifúr að
meðaltali ríflega tvöfalt hærri en kom fram í íslensku rannsókninni. Það má því
ætla að einhveijir þættir dragi úr nýtingu kopars hjá íslensku lömbunum. Það
þarf þó að hafa í huga að talsverður munur kann að vera á koparinnihaldi lifra
eftir sauðfjárkynjum.
Styrkur kopars í íslenskum grösum hefúr mælst frekar lágur (Bjöm
Guðmundsson og Þorsteinn Þorsteinsson 1980) og koparskortur í lömbum
(fjömskjögur) hefur einstöku sinnum greinst hér á landi í sauðfé sem hefúr
verið á fjörubeit. Alitið er að í fjörugróðri sé efni sem dregur úr nýtingu kopars.
51