Rit Búvísindadeildar - 01.07.1992, Blaðsíða 89

rúma vetrartaðið. Nokkur hús voru byggð eftir þessum hugmyndum en voru ekki
samkeppnisfær við hinar geröirnar aðallega vegna hins opinbera styrkjakerfis. Á
seinni hiuta áttunda áratugarins voru gerðar nokkrar athuganir af notkun stein-
stevptra rimla í fjárhús og reist nokkur slík hús en hafa ekki náð teljandi út-
breiðslu vegna mikils kostnaðar.
Fjós
Fjósum hér á landi má skipta í tvo megin flokka, lausagöngufiós og básafjós,
en þau síðarnefndu eru þó alls ráðandi. Þau eru að grunnskipulagi með hinu
aldagamla fyrirkomulagi þ.e. jötu (fóðurgang) fyrir framan básinn en flór fyrir
aftan básinn. Frá fornu fari voru flórarnir hellulagðir en síðar heilstevptir þegar
steinsteypan kom til sögunnar. Tæknin við að losa mykjuna úr húsunum var
einföld það er flórinn mokaður í ílát eða börur og síðan ekið út á opinn haug
fyrir utan fjósið. Þessi vinna þótti jafnan fremur sóðaleg og seinleg og fljótlega
var farið að leita leiöa til að koma við betri aðferðum til að losa mykjuna úr
fjósunum Grétar Einarsson, 1976).
Á sjötta áratugnum var farið að gera tilraunir með að hafa rimla aftast í
básunum (Gunnar Bjarnason, 1966) til að draga úr bleytu og óhreinindum. Fram
að þeim tíma voru flórarnir yfirleitt lokaðir og haugurinn ýmist færður í haugs-
stæði utan við fjósin eöa í haughús sem voru þá niðurgrafin við enda húsanna.
Upp úr 1960 er almennt farið aö byggja haughús undir fjósin og þar meö opnast
möguleikar á að hleypa mykjunni beint niður í haughúsið. í fyrstu voru hafðar
lúgur í botni flóranna til að moka mykjunni niður en síðar meir voru settar ristar
í flórana og mykjan látin falla beint niður. í fyrstunni var þetta nokkuð umdeilt
atriði vegna þess aö talið var að mengaðar gastegundir úr haughúsunum myndu
leita upp í gripahúsin. Með tímanum kom í ijós ef að haughúsin voru höfð alveg
þétt reyndist mengunin sáralítil nema þegar farið var að hreyfa viö mykjunni.
Nokkurn tíma tók að þróa heppilegar rimlagerðir í flóranna og á árunum upp úr
1960 stóð Verkfæranefnd ríkisins fyrir skipulegum tilraunum með ólíkar gerðir af
rimlum til nota í flórristar (Magnús Sigsteinsson, munnleg heimild). Þessar
tilraunir voru fyrst og fremst gerðar hjá bændum bæði í fjósum þar sem notaðir
voru fleytiflórar og einnig í fjósum með haughús undir öllum gólffletinum. Upp
úr 1970 er komið nokkuð fast form á heppileg hlutföll í flórristum og hafa þær
viðmiðanir verið notaöar síðan í leiðbeiningaþjónustunni.
Á þessu tímabili komu einnig fram á sjónarsviðið ýmsar geröir af vélknúnum
flórsköfum sem aö nokkur áhugi var fyrir einkum í þeim fjósum þar sem erfitt var
að koma fyrir dýpri kjöllurum. Flórsköfur hér á landi hafa yfirleitt verið notaðar
83