Íslenskar landbúnaðarrannsóknir - 01.03.1980, Qupperneq 92

90 ÍSLENZKAR LANDBÚNAÐARRANNSÓKNIR
mynda setið, háð því, að nægileg birta sé
til ljóstillífunar. Framleiðni kalkþörunga
er því lítil sem engin neðan 40 metra
dýpis. Blöndun við landrænan framburð
virðist með ólíkum hætti á þessum
slóðum, því að fínefna (eðju, mélu) fór
ekki að gæta að marki, fyrr en komið var
niður fyrir um 30 metra dýpi í Hrútafirði
og Miðfirði vestanverðum, en aftur er
Bitrufjörður fullur af fínkornóttu seti, og á
flestum stöðum í Steingrímsfirði gætti þess
einnig. Ekki er ljóst, af hverju þessi munur
stafar, en orsakirnar gætu verið minni
hreyfmg sjávar í Bitrufirði og Steingríms-
firði (hægari straumar, meira skjól).
Erfitt er að fjölyrða um þá dreifingu,
sem fram kemur norðar í Húnaflóa (2.
mynd). Inni á fjörðum fannst yfirleitt lítið
kalk í sýnum, og úti fyrir Hornströndum
voru sýni að jafnaði tekin á of miklu dýpi
fyrir kalkþörunga. Setið var hins vegar
kalkríkt vegna lítils framburðar á land-
rænu efni.
Nýtingarmöguleikar.
Af framangreindri athugun virðist ljóst,
að við sunnanverðan Húnaflóa, þ. e. í
Miðfirði, Hrútafirði og Bitrufirði utan-
verðum, eru víðáttumiklar breiður af
kalkþörungaseti. Ekki er unnt að segja til
um þykkt þessa sets, en hin mikla út-
breiðsla þess sýnir, að um mikið magn er
að ræða. Kalkþörungasetið er á litlu dýpi
og því aðgengilegt til dælingar eða mokst-
urs af hafsbotni.
Kalkþörungar hafa verið nýttir öldum
saman til áburðarframleiðslu, t. d. í
Frakklandi, og þykja m. a. vegna efna-
samsetningar sinnar mjög heppilegir til
slíks. Því sýnist okkur eðlilegast, að beina
athyglinni að kalkþörungabreiðunum í
sunnanverðum flóanum.
Skeljasandssvæðin í norðvestanverðum
flóanum virðast geyma mikið af kalki, en
þau eru síður fallin til kalknáms vegna
dýpis, auk þess sem þau eru opnari fyrir
hafi og misjöfnum veðrum.
Nýting kalkþörunga í Frakklandi
Frakkar taka árlega meira en 300.000
lestir af kalkþörungaseti (maérl) af
hafsbotni við Bretagenskaga. Setinu er
mokað eða dælt í skip og flutt frá bryggju
með bílum í verksmiðjur. Þar er það
þurrkað við 60 — 70 stiga hita, mulið og
sekkjað. Setið er nokkuð hreint, inniheld-
ur 1.5 — 17% af efnum, sem leysast ekki í
20% HCl, en afgangurinn er að mestu
CaC03 (80%) og MgC03 (10 - 12%)
(Blunden o. fl. 1975). I. tafla sýnir magn
aukaefna og snefilefna í frönskum kalk-
þörungaáburði.
I. TAFLA.
Aukaefni og snefilefni í frönskum kalkþörunga-
áburði (skv. Glunden o. fl. 1975):
s 0.60% Mn 480 ppm Cu 15 ppm
p 0.35% Sn 200 - Zn 15
C1 0.20% In 200 Ni 10
K 0.20% Sr 150 As 5
Na 0.17% B 80 Cr 5
Fe 2500 ppm Pb 50 Br 3
I 1200 F 50 Co 1.5
A1 500 Ti 25 Ag 1
Kalkþörungar við ísland
Kalkþörungar hafa fundizt víða við
strendur landsins. Helgi Jónsson (1910)
sagði þá t. d. finnast á Vestfjörðum, í
Eyjafirði, á Austfjörðum og í Hvalfirði.
Adey (1968) lýsti dreifmgu kalkþör-
ungaskorpu, sem hann fann víða um-
hverfis landið.
Kalkþörungar í Arnarfirði voru rann-
sakaðir fyrir nokkrum árum (SlGURÐUR