Fréttablaðið - 30.12.2020, Qupperneq 47

Forvitnilegt er að kanna hvernig einkareknar stöðvar sinna vandamálum sem ekki
tengjast COVID-19. Hefur sjúk-
dómurinn breytt einhverju þar og
þá hverju? Jóhannes Kári Kristins-
son er augnlæknir á augnlækna-
stöðinni Augljós, en auk hans
tekur Elva Dögg Jóhannesdóttir á
móti sjúklingum þar. Hún kom úr
sérnámi í Danmörku fyrir einu og
hálfu ári og sérhæfir sig einkum í
augnbotnasjúkdómum. Jóhannes
hefur lagt megináherslu á horn-
himnusjúkdóma og laseraðgerðir
á augum, oft kallaðar LASIK-
aðgerðir.
Jóhannes var spurður hvaða
áhrif faraldurinn hefði haft
á stöðina. „Jú, auðvitað hefur
faraldurinn haft þónokkur áhrif á
okkur eins og nánast alla starfsemi
í þjóðfélaginu. Við höfum þurft
að stórauka alla sótthreinsun,
sem reyndar var töluverð fyrir,
grímuskyldan var mjög snemma
tekin upp í faraldrinum, tveggja
metra reglan er að sjálfsögðu í
hávegum höfð og því miður höfum
við þurft að kippa kaffivélinni
frammi úr sambandi á meðan á
ástandinu stendur,“ segir hann og
brosir. „Starfsfólkið er hins vegar
alveg einstakt og hefur sérstakt
lag á að láta sjúklingunum líða vel.
Biðstofan fyrir laseraðgerðir hefur
til dæmis verið notuð sem bið-
stofa – við köllum hana Saga Class
af mikilli hógværð og fólki finnst
ekkert slæmt að bíða í Lazyboy
stólum eftir augnlækninum.“
Samkvæmt Jóhannesi hefur þó
starfsemin breyst töluvert vegna
settra reglna frá Heilbrigðisráðu-
neyti, vitanlega er ekki bókað eins
þétt og það er gríðarlega mikið um
afpantanir. „Við reynum að mæta
því með því að bjóða fólki að koma
inn samdægurs og sú þjónusta
hefur aukist raunar mjög mikið.“
Bráðaaugnvakt
„Á sex vikna tímabili í vor voru
laseraðgerðir á augum ekki fram-
kvæmdar í um sex vikur, líkt og
var með aðrar valaðgerðir í þjóð-
félaginu og raunar augnskoðanir
allar sem ekki töldust bráðnauð-
synlegar. Þá brugðum við á það
ráð að í stað þess að loka stofunni
í þennan tíma létum við bráða-
vakt spítalans og heilsugæslu-
stöðvar vita af því að við gætum
sinnt bráðaaugnlækningum og
þannig létt af því mikla álagi sem
var á þær stofnanir og stöðvar.
Það var töluvert af fólki sem nýtti
Augljós í þessu skyni og má segja
að heildaraðsóknin hafi breyst
ótrúlega lítið miðað við aðstæður,“
útskýrir Jóhannes og bætir því við
að það sé mikilvægt að opinberar
stofnanir geti nýtt einkareknar
stofur á tímum sem þessum, þar
sem það geti minnkað líkur á því
að opinbera kerfið springi.
Raunar sé það trú Jóhannesar að
alltof mikið sé rætt í þjóðfélaginu
um rekstrarform heilbrigðisstofn-
ana í stað þess að átta sig á því að
grundvallaratriðið sé það
að bæði einkarekin kerfi sem opin-
ber séu vel rekin.
„Bæði kerfin hafa kosti og galla
en þau eru einskis virði ef þau
eru illa rekin. Í raun ætti að auka
verulega á samvinnu þessara kerfa
og gera þeim kleift að vinna út frá
sínum styrkleikum, í stað þess að
einblína á veikleika þeirra.“
Ánægjulegt samstarf
Jóhannes segir þetta samstarf á
þessum erfiðu tímum hafa gengið
mjög vel og fólk var mjög ánægt að
upplifa möguleikann á því að geta
séð augnlækni „úti í bæ“ samdæg-
Augnlækningar á tímum COVID-19
COVID-19 hefur haft margvísleg áhrif á allt þjóðfélagið. Heilbrigðiskerfið hefur tekið miklum
breytingum, Landspítalinn sem og heilsugæslustöðvar hafa þurft að glíma við stóraukið álag.
Jóhannes Kári
Kristinsson segir
að undanfarnir
mánuðir hafi
verið óvenjulegir
fyrir augnlækna.
Allt hefur þó
gengið framar
vonum og mikil
eftirspurn hefur
verið eftir laser-
aðgerðum á
augum.
FRÉTTABLAÐIÐ/VALLI
urs. „Við höfum í raun alltaf boðið
upp á þetta en fólk hefur kannski
ekki áttað sig á því. Vitanlega erum
við að tala um bráðaaugnlækn-
ingar, líkt og augneinkenni sem
ekki þola bið, eins og flís í auga,
hornhimnusár með tilheyrandi
augnverkjum, augnbólgur eins
og lithimnubólgur, skyndilegur
sjónmissir, glampar í sjónsviði og
önnur einkenni sjónhimnuloss.
Að mínu mati fer allt of mikill tími
í greiningu og meðferð á þessum
augnsjúkdómum á bráðavakt spít-
alanna og heilsugæslustöðvum.
Þessir sjúklingar þurfa í mörgum
tilvikum að komast til augnlæknis
sem fyrst,“ segir Jóhannes, en hann
kveður faraldurinn að mörgu leyti
hafa knúið fram þessar breyt-
ingar og sé það í sjálfu sér jákvæð
afleiðing faraldursins.
Móða á gleraugunum vegna
notkunar andlitsgrímu
Hvaða áhrif hefur faraldurinn haft
á laseraðgerðir?
„Það var sex vikna bann á
valaðgerðum um allt landið í vor.
Það hafði vitanlega sín áhrif þar
sem biðlisti myndaðist eiginlega
í fyrsta skipti hjá okkur frá því
stöðin hóf störf. Við náðum þó
fljótlega að ná honum niður en á
móti jókst aðsókn í laseraðgerð-
irnar, sérstaklega eftir að maska-
skyldu var almennt komið á.“
Aðspurður að ástæðum kveðst
hann telja að það hafi að minnsta
kosti eitthvað verið í tengslum við
móðumyndun á gleraugum með
maska. „Margir upplifðu mikil
vandamál með móðu á glerjum
með maska. Það hljómar hálf
ankannalega en móða á gleraugum
getur orðið afar erfið viðureignar
og jafnvel stórhættuleg, til dæmis
við akstur og stjórnun á ýmsum
vélum. Margir hafa talað um þetta
í kjölfar maskaskyldunnar og telja
vera kornið sem fyllti mælinn.
Nú láti það verða af því að fara í
laseraðgerð, sem hefur kannski
staðið til í mörg ár. Fjöldi aðgerða í
ár er því aukinn frá síðasta ári.“
Gætt að öllum sóttvörnum
Hvernig er með sótthreinsun fyrir
slíkar aðgerðir á þessum tímum?
„Sótthreinsun fyrir laseraðgerð
er ekki sú sama og fyrir aðgerðir
inni í auganu, eins og til dæmis
augasteinsaðgerðir, þar sem ekki
er hætta á sýkingum inni í auganu
eftir laseraðgerðir. SARS-CoV-2
veiran hefur lítil sem engin áhrif
á augu hvort eð er, en vitaskuld
sótthreinsum við ákaflega vel tæki
og tól rétt eins og við höfum ávallt
gert. Þar að auki sótthreinsum við
sérstaklega vel bekki og stóla á
milli einstaklinga auk þess sem nú
er sjúklingurinn með grímu eins
og læknarnir og hjúkrunarfræð-
ingurinn. Við bjuggumst reyndar
við að sjúklingar myndu eiga erfitt
með grímunotkun í aðgerðinni og
líða sumpart verr. Það hefur þó alls
ekki verið raunin og hefur þetta
fyrirkomulag komið vel út.
Við höfum líka passað mjög
vel upp á að spyrja fólk vel út í
einkenni COVID-19 áður en það
kemur til okkar til að minnka
enn líkur á smiti. Mikilvægt er til
dæmis að spyrja viðkomandi um
hvort hann eða hún séu í sóttkví
eða að bíða eftir niðurstöðum
mótefnamælingar.
Ritararnir okkar gegna því
ótrúlega mikilvægu hlutverki
í þessu, sem og því að greina
bráðaaugneinkenni. Allar þessar
aðgerðir hafa án efa skilað sér. Ég
veit raunar ekki til þess að COVID-
19-smit hafi komið upp á einka-
rekinni stofu, enda held ég að allir
læknar utan spítala sem innan taki
þessu mjög alvarlega. Við erum jú
öll sóttvarnir og það hefur sérstak-
lega alvarlegar afleiðingar ef heil
læknastöð þarf að fara í sóttkví
vegna veirunnar.
Þrátt fyrir að langþráð bóluefnið
sé nú komið til landsins þá verðum
við að muna að glopra ekki niður
þeim ávinningi sem náðst hefur.
Við vitum að allt getur gerst á
síðustu mínútum kappleiksins
og því mikilvægt að halda fókus,“
segir Jóhannes að lokum.
Það hljómar hálf
ankannalega en
móða á gleraugum getur
orðið afar erfið viður-
eignar og jafnvel stór-
hættuleg, til dæmis við
akstur og stjórnun á
ýmsum vélum.
20 KYNNINGARBLAÐ 3 0 . D E S E M B E R 2 0 2 0 M I ÐV I KU DAG U RHEILSA