Fréttablaðið - 30.12.2020, Page 63

Þetta ár. Það er svo margt sem hægt er að segja um það. Fyrst og síðast hefur það verið
óvenjulegt og reynt á þolrifin á
ýmsan máta. En þrátt fyrir allt hefur
þetta ár kennt mér þakklæti. Ekki
síst vegna þess að við höfum borið
gæfu til þess að forðast popúlisma og
öfgar. Íslenskt samfélag hefur staðið
saman í gegnum þetta ástand og gert
það með ótrúlegu jafnaðargeði og í
raun með miklu æðruleysi. Skila-
boðin sem gefin voru út í upphafi,
um að við værum öll í þessu saman,
að gera skyldi meira en minna og
að brugðist yrði við eftir því sem
aðstæður breyttust, hafa skipt miklu.
Það er ekki þar með sagt að þetta
hafi verið auðvelt. Atvinnuleysi í
sögulegum hæðum, heil atvinnu-
grein í dvala og atvinnurekendur að
takast á við algjörlega nýjar aðstæð-
ur á vinnustöðum. Ekki hentar öll
starfsemi til heimavinnu og sótt-
varnahólf urðu allt í einu eitt helsta
tólið til að halda rekstri gangandi.
Já, þetta ár hefur verið lærdóms-
ríkt og meðal þess sem ég hef lært er
að skrýtnir hlutir venjast. Að grímur
séu staðalbúnaður og að það verði
ósjálfrátt viðbragð að skima eftir
sprittbrúsanum í öllum verslunum.
Og talandi um verslun, netverslun er
sennilega einn af sigurvegurum árs-
ins. Það eru því vonbrigði að stjórn-
arflokkunum takist ekki að afgreiða
frumvarp dómsmálaráðherra um að
leyfa íslenska netverslun með áfengi
til jafns við erlenda.
Það er ýmislegt sem má nefna úr
íslensku viðskiptalífi þetta erfiða
ár. Eitt af stóru málunum var vel
heppnað hlutafjárútboð Icelandair
í haust, sem fór fram úr björtustu
vonum. Við munum þurfa á öflugri
ferðaþjónustu að halda til að rífa upp
hagvöxtinn og þar skipta greiðar
flugsamgöngur öllu. En þrátt fyrir að
við treystum áfram á hefðbundnar
atvinnugreinar, verður reynslan af
þessari kreppu vonandi til þess að
við leggjum enn meiri áherslu á rann-
sóknir, þróun og nýsköpun til þess að
fjölga stoðunum undir íslensku efna-
hagslífi. Í því samhengi er gaman að
minnast á fyrirtæki sem fáir höfðu
heyrt um í upphafi þessa árs, íslenska
nýsköpunarfyrirtækið Controlant.
Controlant hefur á rúmum áratug
farið úr því að vera hugmynd í 17
milljarða fyrirtæki sem gegnir lykil-
hlutverki við að dreifa bóluefni við
kórónuveirunni um heiminn.
Það má sem sagt segja ýmislegt um
þetta ár. Kannski var það öðru frem-
ur ár ríkisins. Það var alls staðar. Að
styrkja, lána peninga, greiða hluta-
bætur, grípa rekstur í frjálsu falli,
banna og leyfa á víxl, ákveða fjölda-
takmörk og fjarlægð milli fólks. En
það sem við þurfum að hafa í huga
er að þetta er óvenjulegt og má ekki
verða venjulegt. Aðstoð hins opin-
bera var og er vissulega enn nauðsyn-
leg, enda mun hún stytta tilhlaupið
að næsta hagvaxtarskeiði. Vonandi
gera þó flestir sér grein fyrir að sjóðir
hins opinbera eru ekki ótæmandi –
og hver greiðir reikninginn á end-
anum. Og þótt úrræðin eigi að renna
út má samt sem áður búast við að eitt
af hitamálum kosningaársins 2021
verði hvenær og hvernig ríkið stígi
til baka.
Að síðustu verð ég að nefna að ef
þetta ár hefði verið bíómynd hefði ég
ekki keypt miða.
Bless 2020 
Svanhildur Hólm
Valsdóttir
framkvæmda-
stjóri Viðskipta-
ráðs Íslands
Atburðir þessa árs hafa sannarlega minnt okkur á að sagan er ekki línuleg. Morg-undagurinn verður ekki sjálfkrafa betri
en dagurinn í dag. Atburðir þessa
árs eru ekki síður áminning um
það að gera það sem í okkar valdi
stendur til að gera eins gott úr öllu
og hægt er. Það gildir um okkur
sem einstaklinga, um fyrirtæki og
stjórnvöld. Eitt er þó ljóst. Verð-
mætin verða til í atvinnulífinu og
þau standa undir velferðarsam-
félaginu sem við höfum þurft á að
halda nú sem aldrei fyrr.
Vi n nu ma rk aðu r i n n og sú
umgjörð sem stjórnvöld skapar
fyrirtækjum ræður úrslitum um
það hvort hér verður velmegun eða
ekki.
Í upphafi árs voru óveðursský
yfir Íslandi og það var áður en
kórónuveiran skall á. Enn vofa
óveðursskýin yfir landinu.
Verkalýðshreyfingin situr hjá
Í ár höfum við upplifað mesta efna-
hagsáfall í lýðveldissögunni. Um
þessar mundir hækka laun samt
sem áður á sama tíma og atvinnu-
leysi er í sögulegu hámarki. Verka-
lýðsforystan stendur fast við boðað-
ar launahækkanir nú um áramótin
og virðist ekki sjá ástæðu til þess
að verja störf í landinu með því að
draga í land.
Fyrirtækin þurfa að hagræða í
enn ríkari mæli þannig að boðaðar
launahækkanir nú hvetja til aukins
atvinnuleysis og vandinn eykst.
Þessir fjötrar eru heimatilbúnir og
þá verður að leysa.
Ryðjum hindrunum úr vegi
Á sama tíma þarf að hlúa að rót-
grónari atvinnugreinum. Stjórn-
völd hafa að mörgu leyti staðið sig
vel í því að ryðja hindrunum úr vegi
en mikið verk er enn óunnið.
Samkeppnishæfni er nokkurs
konar heimsmeistaramót þjóða
í lífsgæðum og þar skipta fjórir
þættir meginmáli, menntun, inn-
viðir, nýsköpun og starfsumhverfi.
Bylting er að eiga sér stað varðandi
iðnnám og metnaður er fyrir því að
menntakerfið styðji við vöxt hug-
verkaiðnaðar. Umgjörð nýsköp-
unar hefur batnað verulega, sér-
staklega á þessu ári og styður það
við fjórðu stoðina. Auknu fjár-
magni hefur verið varið til inn-
viðauppbyggingar en innviðir
landsins hafa verið fjársveltir um
margra ára skeið. Regluverkið hér
á landi er óþarf lega íþyngjandi
og starfsumhverfi fyrirtækja því
ekki sem best verður á kosið. Með
líkingu má segja að okkar fólk sé
sent í keppnina með 30 aukakíló á
bakinu og við skiljum ekki í því að
það komi ekki á sama tíma í mark
og erlendir keppinautar. Þarna eru
heimatilbúnir fjötrar sem þarf að
leysa og spilar ríkisvaldið lykilhlut-
verk í því.
Látum hugvitið blómstra
Efnahagsleg framtíð Íslands ræðst
af því hversu hratt tekst að efla hug-
verkaiðnað, fjórðu stoðina, á sama
tíma og hlúð er að því sem fyrir er,
enda er vöxtur leiðin fram á við
en ekki aukin skattlagning. Þann-
ig verða til eftirsótt störf og aukin
verðmæti til að standa undir lífs-
gæðum landsmanna. Hugverkaiðn-
aður byggir fyrst og fremst á mann-
auði en ekki á náttúruauðlindum
eins og hinar útflutningsstoðirnar
þrjár.
Með umbótum á síðustu árum
hafa stjórnvöld gert jarðveginn frjó-
an og frumkvöðlar hafa sáð fræjum
í þann frjóa jarðveg. Meira þarf til
og ganga verður hreint til verks.
Þessi uppbygging má ekki bíða.
Hneppt í heimatilbúna fjötra 
Sigurður
Hannesson
framkvæmda-
stjóri Samtaka
iðnaðarins
Það má búast við að
eitt af hitamálum
kosningaársins 2021 verði
hvenær og hvernig ríkið stígi
til baka.
FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Þessa árs verður minnst fyrir endurkomu einstaklinga á hlutabréfamarkað og þá ekki
síst í tengslum við útboð Icelandair
Group í september, sem var að
mínu mati atburður ársins á hluta-
bréfamarkaði. Útboðið, þar sem
Icelandair aflaði 23 milljarða, var
hið þriðja stærsta í sögu íslensks
hlutabréfamarkaðar og í því gengu
sjö þúsund nýir hluthafar til liðs við
félagið. Þetta er merkileg niðurstaða
í ljósi þess að fjöldi einstaklinga
sem átti hlutabréf í öllum skráðum
félögum í upphafi árs var einungis
ríf lega átta þúsund. Í lok árs hafði
fjöldinn tvöfaldast, þökk sé, að stóru
leyti, útboði Icelandair. Í útboðinu
höfðaði Icelandair ekki einungis til
fagfjárfesta heldur alls almennings
og uppskar eftir því. Útboðið sýndi
vel, á ögurstundu, styrk þess að vera
skráð félag með aðgang að miklum
fjölda fjölbreytilegra fjárfesta.
Sökum COVID var framan af ári
gríðarleg óvissa og mikill bölmóður
á hlutabréfamarkaði, hér sem ann-
ars staðar. Þegar verst lét síðla mars
hafði Úrvalsvísitalan lækkað um
fjórðung frá áramótum. Vaxtalækk-
anir Seðlabankans, efnahagsaðgerð-
ir ríkisstjórnarinnar, seigla margra
fyrirtækja og jákvæð tíðindi af bólu-
efnum seint á árinu snéru dæminu
við og Úrvalsvísitalan hefur nú
hækkað um 20% á árinu.
Þessar óvenjulegu markaðsað-
stæður höfðu vafalítið letjandi
áhrif á nýskráningar og á endanum
var ekkert nýtt félag skráð á árinu,
sem voru vissulega vonbrigði. Þegar
svartsýnin var sem mest og hluta-
bréfaverð sem lægst í vor kom ekki
á óvart að félög væru í biðstöðu. En
þegar markaðir tóku við sér á síðari
hluta ársins er líklegt að félög hafi
vanmetið tækifæri í skráningu á
markað. Þessu til rökstuðnings má
nefna að skráð félög öfluðu samtals
um 29 milljarða á markaði í haust.
Þá var bylgja nýskráninga eftir sum-
arið í hinum þremur kauphöllum
Nasdaq á Norðurlöndunum, þar
sem staðan á markaði var svipuð og
hér. Þar voru 78 á félög skráð á árinu
eða 15 fleiri en í fyrra.
Mér virðist að fram undan séu
skýr kaf laskil á íslenskum hluta-
bréfamarkaði. Ríkisstjórnin stefnir
á að selja hlut í Íslandsbanka og
skrá bankann í maí en slík skráning
myndi verða mikill hvalreki fyrir
markaðinn. Þá hefur leið smærri
og millistórra félaga á markað verið
greidd með lagabreytingu sem
léttir á upplýsingagjöf félaga sem
sækja sér innan við 8 milljónir evra
í almennu útboði. Þetta dregur úr
kostnaði og ætti að verða til hags-
bóta fyrir hin fjölmörgu efnilegu
vaxtarfyrirtæki í nýsköpun sem
geta notið góðs af markaðnum til
að knýja vöxt.
Sömuleiðis eru horfur á aukinni
þátttöku bæði einstaklinga og
erlendra fjárfesta á markaðnum
sem styrkja myndi eftirspurn og
verðmyndun. Taka íslenska mark-
aðarins inn í vísitölur hjá alþjóð-
lega vísitölufyrirtækinu MSCI sem
tekur gildi í vor og nýleg nútíma-
væðing uppgjörskerfis Nasdaq verð-
bréfamiðstöðvar munu auka áhuga
erlendra fjárfesta. Auk þess er líklegt
að Seðlabankinn og löggjafinn muni
liðka frekar fyrir aðkomu þeirra.
Áhugi almennings á hlutabréfafjár-
festingum fer vaxandi. Viðvarandi
lágt vaxtastig og nýsamþykkt lög
sem tvöfölduðu og útvíkkuðu frí-
tekjumark vaxtatekna til söluhagn-
aðar og arðgreiðslna frá skráðum
félögum munu vafalítið auka áhuga
almennings enn frekar.
Endurkoma einstaklinga á hlutabréfamarkað  
Magnús
Harðarson,
forstjóri Kaup-
hallarinnar
3 0 . D E S E M B E R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R18 MARKAÐURINN