Morgunblaðið - 01.08.2020, Blaðsíða 6

NÝTT
Við framleiðum lausnir
Sími 577 6700 / islandshus@islandshus.is / www.islandshus.is
GÁMAFESTINGAR
Einföld lausn til að tryggja að gámar fjúki ekki.
Gámafestingar og undirstöður
fyrir flutningagáma
Tryggðu gámnum þínum góða festu
á undirstöðu eða steypt plan
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. ÁGÚST 2020
BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Sigurður G. Guðjónsson hæsta-
réttarlögmaður segir lög nr. 57/2020
um tímabundnar heimildir til fjár-
hagslegrar endurskipulagningar
hafa mikla þýðingu fyrir fyrirtæki í
ferðaþjónustu sem þegar hafi orðið
fyrir miklu tekjutapi og verði enn
um ókomna tíð.
„Nú höfum við fengið lagaramma
til þess að koma ferðaþjónustufyrir-
tækjum, eða þeim
sem tapa miklu fé
[vegna faraldurs-
ins] í skjól til þess
að endurskipu-
leggja fjárhaginn.
Ég tel að þetta
framtak Fyrir-
tækja í hótel- og
gistiþjónustu
(FHG) að fá gott
álit á réttarstöðu
þeirra í kjölfar
faraldursins hafi gert það að verkum
að það eru almennt miklu rólegri
samskipti milli ferðaþjónustufyrir-
tækja og fjármálafyrirtækja,“ segir
Sigurður.
Vísar hann til álitsgerðar sem Við-
ar Már Matthíasson, fyrrverandi
hæstaréttardómari og rannsóknar-
prófessor við lagadeild Háskóla Ís-
lands, vann fyrir FHG, en Viðar Már
er einn helsti sérfræðingur landsins
í kröfurétti.
Lögbann á Íslandsbanka
„Ég held að menn séu, að minnsta
kosti í hluta þess geira sem ég þekki,
að vinna miklu meira saman á flest-
um vígstöðum. Einstaka leigusali
var þó með tilburði til þess að ganga
í ábyrgðir sem bankarnir höfðu veitt
til tryggingar réttum efndum á
leigusamningum. En það tókst að
stöðva það, þá m.a. með lögbanni á
hendur Íslandsbanka,“ segir hann.
Samkvæmt heimildum Morgun-
blaðsins vísar hann til þess að fast-
eignafélagið Íþaka hafi sem leigusali
viljað ganga að ábyrgð Íslandsbanka
á leigugreiðslum Íslandshótela
vegna hótels í Katrínartúni, stærsta
hóteli landsins.
Aðili tengdur Íþöku hafði uppi
sams konar kröfur gagnvart Mið-
bæjarhótelum ehf. (CenterHótelin)
vegna Laugavegar 95-99. En sátt
náðist áður en lögbannsbeiðni á
hendur Íslandsbanka var tekin fyrir.
Ef gengið er að ábyrgð fær leigu-
salinn greidda leigu í samræmi við
ábyrgðina en til verður að sama
skapi gjaldfallin krafa bankans á
hendur þeim sem hann veitti
ábyrgðina. Gjaldfelling einnar kröfu
getur valdið gjaldfalli allra krafna og
því var mikilvægt að geta stöðvað
greiðslu ábyrgða með lögbanni.
Settir í slæma stöðu
Spurður til hvaða aðgerða leigu-
salar hefðu getað gripið í slíkum til-
vikum segir Sigurður að ásamt því
að ganga að eignum hafi þeir getað
sett leigutakann í mjög slæma stöðu,
þar til lög nr. 57/2020 tóku gildi.
„Eftir gildistöku laga nr. 57/2020
er hægt beita greiðsluskjóli og
frysta allar greiðslur í ár. Ferða-
þjónustan er því í dag orðin til-
tölulega vel í stakk búin verkfæra-
lega séð til þess að glíma við
fjármagnið. Það er alveg ljóst að ef
þetta heldur áfram í þessum farvegi
[vegna faraldursins] þurfa allir að
gefa eitthvað eftir. Og eigendur
ferðaþjónustufyrirtækja þurfa líka
hugsanlega að koma inn með nýtt
fjármagn í reksturinn,“ segir Sig-
urður, sem telur æskilegt að við
endurskipulagninguna verði fylgt
sama verklagi og tíðkast í sjórétti.
Málsaðilar taki allir á sig tjón
„Þ.e.a.s. að þegar það verður sam-
eiginlegt sjótjón þarf að dreifa því
eftir ákveðnum reglum á þá sem eru
aðilar að tjóninu. Það getur þá falist
í því að eigendur fyrirtækja komi
með nýtt fé, lánveitendur afskrifi
eitthvað af kröfum sínum og svo hef-
ur ríkið auðvitað hjálpað til með því
að vera með hlutabótaleið og greiða
laun í uppsagnarfresti og fleira.
Ég held að þetta sé í fyrsta skipti
á Íslandi sem menn eru komnir með
verkfæri til að vinna úr efnahags-
legu hruni á þann átt sem er hugs-
unin með t.d. greiðslustöðvun og
nauðasamningum. Þ.e. að það sé
ekki óhjákvæmilegt að allir fari á
hausinn, öll verðmæti og þekking
glatist og að menn þurfi að byrja
upp á nýtt, heldur sé reynt að halda
verðmætunum og þekkingunni í fyr-
irtækjunum. Þá að því gefnu að þeir
sem hafa þá þekkingu geti lagt eitt-
hvað af mörkum líka.“
Sigurður kveðst aðspurður hafa
komið að mörgum slíkum viðræðum
eftir efnahagshrunið 2008. Málin séu
nú í allt öðrum og betri farvegi.
Mikil breyting frá hruninu
„Á þessu er mikill munur vegna
þess að eftir setningu laganna [57/
2020] er réttarstaðan allt önnur og
betri. Eftir hrunið 2008 var meira
hugað að lagasetningu til hagsbóta
fyrir kröfuhafa og þeim gert auðvelt
að knýja skuldara í þrot. Þannig gat
lánardrottinn komið fram gjaldþroti
ef skuldari lýsti því ekki formlega
yfir að hann gæti greitt skuld sína
við viðkomandi lánardrottin þegar
hún félli í gjalddaga, eða innan
skamms tíma, ef hún var þegar fallin
í gjalddaga. Ég held að fáir skuld-
arar hafi getað gefið slíka yfirlýs-
ingu eftir efnahagshrunið 2008 og í
raun heldur ekki eftir faraldurinn.“
Gæfuspor að leita til Markúsar
Sigurður segir lagasmíði Mark-
úsar Sigurbjörnssonar, fv. forseta
Hæstaréttar, hafa þegar komið að
gagni og veitt nokkrum ferðaþjón-
ustufyrirtækjum greiðsluskjól.
„Núverandi ríkisstjórn bar gæfu
til að leita til sérfræðinga eins og
Markúsar, sem samdi frumvarp það
sem varð að lögum nr. 57/2020. Ef
menn skoða þróunina í gjaldþrota-
rétti á Norðurlöndunum, meðal ann-
ars í Noregi, kemur í ljós að Norð-
menn settu svipaðar reglur í maí til
þess að bjarga ferðaþjónustunni þar
í landi.
Ríkisstjórn Noregs brást við far-
aldrinum með svipuðum hætti og ís-
lenska ríkisstjórnin, en hugmyndin
er að reyna að halda í þekkingu
þeirra sem hafa byggt þjónustuna
upp og gera þeim kleift að hafa þá
einhver vopn til þess að glíma við
lánardrottnana og geta komið þeim í
skjól. Það hefur mikla þýðingu að
geta komist í eins árs greiðsluskjól,
þótt framkvæma þurfi ákveðna
vinnu á því tímabili og kannski ná
samkomulagi við kröfuhafa, án þess
að það verði að kalla til her lögfræð-
inga eða endurskoðenda.“
Samningsstaðan nú allt önnur
 Hæstaréttarlögmaður segir fyrirtæki í betri stöðu til að semja við kröfuhafa en eftir hrunið
 Ný gjaldþrotalög hafi mikla þýðingu  Leigusalar reyndu að taka til sín tvö hótel í miðborginni
Morgunblaðið/Baldur
Hótelturn Félagið Íþaka hugðist ganga að eign sinni á Höfðatorgi.Sigurður G.Guðjónsson
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Opnað 2019 CenterHótelið á
Laugavegi 95-99 í Reykjavík.
Hönnun Eitt af herbergjunum á
CenterHótelinu Laugavegi 95-99.
Fram kom í Morgunblaðinu í gær að
dæmi væru um að fjármálastofn-
anir hefðu tekið til sín eignir ferða-
þjónustufyrirtækja, bíla og tæki,
vegna vangoldinna skulda.
Spurður um slíka innheimtu seg-
ir Sigurður ekki óeðlilegt að slíkt sé
gert hjá félögum sem hafi engar
tekjur og geti ekki lagt neitt af
mörkum til endurskipulagningar
rekstrarins.
„Þá er best að þú farir á hausinn.
Það er hagkvæmast fyrir alla. En
reynsla mín er sú að enn sem kom-
ið er hefur fjármálakerfið frekar
verið viljugt til þess að vinna með
fyrirtækjunum vegna þess að hags-
munir þess eru auðvitað gífurlegir.
Bankarnir hafa verið með varúðar-
niðurfærslur vegna faraldursins og
fært niður lánasöfn sín vegna þess-
ara mála. Það er ekki gott fyrir neitt
fjármálafyrirtæki að sitja uppi með
fjölda hótela, gistihúsa, bílaleiga
eða nokkurn skapaðan hlut vegna
þess að það verða ekki til mikil
verðmæti úr því. Verðmætin verða
til í því að endurskipuleggja þann
rekstur sem er til staðar í dag,“
segir Sigurður. Hann segir bankana
gera ráð fyrir að ferðaþjónustan
verði komin í fullan gang 2022.
Bakslagið gegn veirunni hafi áhrif á
væntingar um bata. En eins og sjá
má á grafinu varð hrun í eftirspurn
hjá hótelum.
Stundum rétt að fara í þrot
SAMDRÁTTUR Í FERÐAÞJÓNUSTU
Greiddar gistinætur ferðamanna
Þúsundir gistinátta frá júní 2019 til júní 2020
1.600
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
Heimild:
Hagstofa Íslands
Hótel og gistiheimili
Vefsíður á borð við Airbnb
Aðrar tegundir
júní júlí ágúst sept. okt. nóv. des. jan. feb. mars apríl maí júní
2019 2020