Morgunblaðið - 01.08.2020, Blaðsíða 28

28 UMRÆÐAN Minningar
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 1. ÁGÚST 2020
Messur á morgun
✝ Unnur Lár-usdóttir fædd-
ist í Borgarnesi
16. janúar 1928.
Hún lést 15. júlí
2020.
Foreldrar henn-
ar voru hjónin Jón
Lárus Sigurðsson
og Marsibil Ing-
unn Jóhannsdóttir.
Systkini hennar
voru Jóhanna og
Sigurður.
Að loknu fullnaðarprófi hóf
Unnur nám í Húsmæðraskól-
anum á Varmalandi og lauk
þaðan prófi 1947.
Unnur giftist Jóni Magn-
ússyni bílamálara árið 1948 og
fluttust þau til Reykjavíkur.
Börn þeirra eru: 1) Ingunn
Ólafía, f. 1948. Hún á þrjár
dætur. 2) Ríkharð Örn, f.
1950. Kona hans er Guðný
Erla Guðmundsdóttir. Þau
eiga þrjú börn. 3) Sólrún
Maggý, f. 1952. Maður hennar
er Ólafur Hafsteinn Einarsson.
Þau eiga þrjú börn. 4) Lárus
Haukur, f. 1955. Hann á tvö
börn. 5) Hilmar
Þór, f. 1962. 6)
Unnur Jenný, f.
1964. Maður henn-
ar er Sigurður
Kjartansson. Þau
eiga tvö börn.
Barnabörn og
barnabarnabörn
eru orðin alls 32.
Unnur og Jón
bjuggu í Reykja-
vík og Kópavogi
sín búskaparár. Þau skildu ár-
ið 1968.
Hún giftist árið 1971 Hreini
Þorvaldssyni byggingafulltrúa
og fluttist til hans í Mos-
fellsbæinn. Hreinn var ekkill
með fimm börn og gekk hún
þeim í móðurstað. Þau Hreinn
skildu árið 1985.
Unnur bjó eftir það í Víði-
teig í Mosfellsbæ allt til
dauðadags.
Hún var umvafin fjölda af-
komenda sinna alla tíð.
Unnur var jarðsungin frá
Lágafellskirkju í Mosfellsbæ
27. júlí 2020. Jarðarförin fór
fram í kyrrþey að hennar ósk.
Elsku besta mamma okkar er
dáin. Það er svo óendanlega sárt.
Mamma var yndisleg mann-
eskja sem vildi öllum vel. Hún
var jákvæð og alltaf brosandi.
Ung í anda og hress.
Hún bjó allt til dauðadags í
íbúð sinni og tók þar á hverjum
degi á móti afkomendum sínum
og vinum. Alltaf var boðið upp á
kaffi og meðlæti. Hún fór í langa
göngutúra á næstum hverjum
einasta degi, sama hvernig viðr-
aði.
Mamma hugsaði vel um alla og
talaði aldrei illa um nokkurn
mann. Betri fyrirmynd í lífinu er
ekki hægt að hugsa sér.
Við kveðjum nú en vitum að við
munum hittast á ný. Þökkum fyr-
ir að hafa átt bestu mömmu í
heimi.
Þú sem gafst mér ást í æsku
sem entist vel á lífsins braut,
í faðmi þínum frið og gæsku
fann ég leysa hverja þraut.
(Kristján Hreinsson)
Þín
Hilmar og Jenný.
Unnur
Lárusdóttir
Mér fannst mjög
fróðlegt að kynnast
Jónasínu Guðna-
dóttur, og heyra um
störf hennar. Hún
hafði snemma valið sér að verða
hjúkrunarkona, hafði starfað
víða, hjá ýmsum sjúkrastofnun-
um víða um landið og haft kynni
af mörgu fólki.
Við hittumst vikulega í næst-
um fimm ár og röbbuðum saman
í stofunni hennar, lengst af í
Furugerði í Reykjavík. Veggirn-
ir þar voru prýddir myndum af
skyldmennum, lifandi og liðnum.
Virðulegt skatthol sem faðir
hennar hafði smíðað setti svip á
stofuna. Minjagripir frá ferða-
lögum hennar um heiminn héngu
þarna líka. – Reyndar hafði ég á
árum áður séð Jónasínu á fund-
um Rauða krossins og við tekið
tal saman, áður en hún varð
„gestgjafi“ minn. Hún hafði sjálf
verið heimsóknarvinur í mörg ár.
Hún var sem sagt trygg upp-
runa sínum og skyldfólki, en
annað einkenni hennar var virð-
ing hennar fyrir fagmennsku í
starfi. Þeir sem sögðust vera
menntaðir til tilkekins starfs en
villtu á sér heimildir fengu ekki
góða einkunn hjá henni. Úr dag-
legum vandamálum í starfinu
leysti hún af þekkingu og mynd-
arskap. Ég gæti trúað að viðmót
hennar við sjúklinga hafi verið
hlýlegt því að hún hafði gott
hjartalag.
Jónasína var mjög vakandi
Jónasína Þórey
Guðnadóttir
✝ Jónasína ÞóreyGuðnadóttir
fæddist 25. október
1935. Hún lést 30.
júní 2020.
Útför hennar fór
fram í kyrrþey.
fyrir góðum leikrit-
um á sviði, sótti
einnig tónleika. Til
dæmis veitti sýn-
ingin „Ellý“ henni
ómælda ánægju.
Fyrir ári hélt sam-
eiginlegur kunn-
ingi okkar sína
kveðjutónleika,
þangað fórum við
saman. Hún naut
þessa atburðar vel,
hitti þar líka Vestfirðinga sem
hún þekkti frá fyrri tið. Bækur
sem hún valdi sér voru ævisög-
ur, einkum sögur þeirra sem
höfðu orðið fyrir mikilli lífs-
reynslu. Hún hafði sjálf ekki
farið varhluta af lífsreynslu,
hafði snemma misst eiginmann
og son, hún hafði því lengi þurft
að treysta á sjálfa sig. Að eiga
ekki marga virkilega nána að
hafði mótað líf hennar.
Jónasína var ákveðin og
afdráttarlaus í skoðunum. Samt
leyfði hún mér að stríða sér svo-
lítið fyrir vissa fordóma sem hún
hafði. – Því miður var heilsa
hennar ekki sem best, hún þjáð-
ist af krampa í meltingarfærum,
tel ég, en við því var víst lítið
hægt að gera. Hún hafði skap-
raun af ýmsu í næsta umhverfi
sínu, kannski kom oft til leið-
inlegra orðaskipta í sambýlinu,
hún Jónasína gat verið óbil-
gjörn. Alltaf tók hún mér vel og
kvaddi mig með hlýju þegar ég
fór.
Við Jónasína vorum á svip-
uðum aldri og áttum þess vegna
nokkuð sameiginlegt. Hún and-
aðist södd lífdaga. Ég sakna
hennar og ég mun minnast
hennar. Sendi skyldmennum
hennar samúðarkveðjur.
Jóhanna Jóhannesdóttir.
ÁRBÆJARKIRKJA | Sumarhelgistund í safnkirkj-
unni í Árbæjarsafni kl. 11. Sr. Petrína Mjöll Jó-
hannesdóttir prédikar og þjónar fyrir altari. Félagar
úr kór Árbæjarkirkju leiða sönginn og organisti er
Reynir Jónasson.
Dómkirkja Krists konungs, Landakoti |
Messa á sunnud. kl. 8.30 á pólsku, kl. 10.30 á ís-
lensku, kl. 13 á pólsku og kl. 18 á ensku. Messa
virka daga kl. 18, og má. mi. og fö. er messa kl. 8.
Lau. kl. 18 er vigilmessa.
DÓMKIRKJAN | Guðsþjónusta klukkan 11. Prest-
ur Sveinn Valgeirsson.
GRAFARVOGSKIRKJA | Kaffihúsamessa verður
í Grafarvogskirkju sunnudaginn 2. ágúst kl. 11. Sr.
Guðrún Karls Helgudóttir þjónar og organisti er Há-
kon Leifsson.
HAFNARFJARÐARKIRKJA | Sumarkirkjan.
Guðsþjónusta í Garðakirkju á Álftanesi. Sr. Jón
Helgi Þórarinsson og sr. Sighvatur Karlsson ann-
ast stundina ásamt Kára Allanssyni organista.
Boðið verður upp á kaffi og kleinur í Króki (við
Garðakirkju) þar sem Rúna safnvörður segir frá
Króki og sumar- og ættjarðarlög verða sungin við
gítarundirleik. Verið velkomin. Sumarkirkjan er
samstarfsverkefni safnaða í Hafnarfirði og Garða-
bæ um helgihald í Garðakirkju kl. 11 alla sunnu-
daga í sumar.
HALLGRÍMSKIRKJA | Guðsþjónusta kl. 11. Sr.
Sigurður Árni Þórðarson prédikar og þjónar fyrir alt-
ari. Messuþjónar aðstoða. Félagar úr Mótettukór
Hallgrímskirkju syngja. Organisti er Lára Bryndís
Eggertsdóttir. Bænastundir kl. 12 miðvikud.,
fimmtud. og föstud. Orgeltónleikar fimmtud. kl.
12.30. Eyþór Ingi Jónsson leikur.
HÁTEIGSKIRKJA | Guðsþjónusta kl. 11. Séra
Helga Soffía Konráðsdóttir prédikar og þjónar fyrir
altari. Félagar úr Kordíu, kór Háteigskirkju, syngja
og organisti er Guðný Einarsdóttir.
KELDNAKIRKJA Rangárvöllum | Fermingar-
messa laugardaginn 1. ágúst kl. 12. Guðjón Hall-
dór Óskarsson organisti stjórnar almennum safn-
aðarsöng. Ferminguna annast sr. Kristinn Ágúst
Friðfinnsson.
MELSTAÐARKIRKJA | Árleg messa á Efra-Núpi í
Miðfirði verður laugardag 1. ágúst kl. 14. Prestur
Guðni Þór Ólafsson
NESKIRKJA | Kaffihúsaguðsþjónusta í safnaðar-
heimilinu kl. 11. Stefanía Bergsdóttir guðfræð-
ingur predikar og þjónar ásamt sr. Steinunni Arn-
þrúði Björnsdóttur. Félagar úr kór Neskirkju leiða
söng. Litir og blöð fyrir yngstu kynslóðina.
REYNIVALLAKIRKJA í Kjós | Hin árlega hesta-
og útivistarmessa kl. 14. Kirkjukór Reynivalla-
prestakalls syngur. Organisti er Guðmundur Ómar
Óskarsson. Sr. Arna Grétarsdóttir þjónar fyrir alt-
ari. Kaffi og kleinur á pallinum við prestssetrið eft-
ir messuna.
SEYÐISFJARÐARKIRKJA | Fermingarmessa kl.
11. Kór Seyðisfjarðarkirkju. Organisti er Rusa
Petriashvili. Prestur er Sigríður Rún Tryggvadóttir
og meðhjálpari Jóhann Grétar Einarsson. Ferming-
arskeyti kirkjunnar, tekið á móti pöntunum í síma
8932783. Hvert skeyti kostar 2.000 kr.
SKÁLHOLTSDÓMKIRKJA | Messa kl. 11. Sr. Eg-
ill Hallgrímsson annast prestsþjónustuna. Organ-
isti er Jón Bjarnason.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Reynivallakirkja í Kjós var reist árið 1859.
Flutningar á ánauðugu
fólki frá Afríku til ríkja í
Ameríku hófust árið 1526
þegar fyrsti „farmurinn“
barst til Brasilíu. Þegar
leið að lokum átjándu ald-
arinnar tóku að koma upp
hreyfingar sem börðust
gegn þessari verslun með
fólk og þar kom að hver
Evrópuþjóðin af annarri
bannaði þrælasölu. Bretar
bönnuðu hana árið 1807 og árið 1833
bönnuðu þeir allt þrælahald á yf-
irráðasvæðum sínum. Í Bandaríkjunum
var einnig barist gegn þrælahaldi. Þann-
ig höfðu að minnsta kosti sex ríki þar í
landi bannað þrælahald árið 1788 og árið
1808 lagði Bandaríkjaþing bann við
flutningi ánauðugs fólks til landsins. Árið
1865 var þrælahald bannað að fullu innan
Bandaríkja Norður-Ameríku.
Umræðan í samtíma okkar
Þeir þrælaflutningar og það þrælahald
sem rakið er stuttlega hér á undan eru sú
saga sem mest er rædd í samtíma okkar.
Ekki er ástæða til þess að leyna henni
eða gera lítið úr því ómanneskjulega at-
hæfi sem framið var. Hins vegar er um-
ræðan mjög svo einhliða og einnig virðist
hún einna helst hníga að því að gera sem
mest úr sekt Vesturlandabúa, en viðleitni
í þá veru að sakfella þá fyrir hvaðeina
hefur verið stórlega áberandi á síðustu
áratugum.
Þrælahald af ýmsum toga hefur tíðk-
ast alla þá tíð sem sögur ná til. Það er
ekki heldur horfið í nútímanum og kemur
bæði fyrir sem eiginlegt þrælahald og í
til dæmis í hinum svokölluðu „svitabúð-
um“ (sweatshops), þar sem fólk ungt og
gamalt þrælar myrkranna á milli við til
að mynda fatasaum eða í námum og þá
iðulega við að fullu óboðlegar aðstæður.
Líka er það svo, að í umræðunni er
ekki að finna mikla víðsýni. Hamrað er á
sekt Vesturlandabúa en ekki litið til ann-
arra átta, sem ætti þó að
vera sjálfsagt vilji menn í
raun gæta staðreynda og
sanngirni. Svo ekki sé farið
of langt aftur í söguna nægir
að taka tímann innan okkar
tímatals. Rómverjar og
Grikkir héldu þræla og hið
sama gerðu ýmsar þjóðir í
Vestur-Evrópu – þar á með-
al á Norðurlöndum og einnig
hér á landi. Það var framar
öðru fyrir áhrif kristninnar
að þrælahald lagðist af til
dæmis í Rómaveldi og síðan
víðar. Þetta varð í krafti kenninga trú-
arinnar, sem til dæmis koma fram í Ga-
latabréfinu 3:28: „Hér er hvorki Gyð-
ingur né annarrar þjóðar maður, þræll
né frjáls maður, karl né kona. Þið eruð öll
eitt í Kristi Jesú.“
Þróunin varð ekki hin sama innan ann-
arra trúarbragða og er þar ekki síst að
líta til íslams.
Múslimar
Ein elsta skjalfesta heimildin um
þrælaviðskipti múslima er frá árinu 652.
Þar skuldbatt kristinn höfðingi í Darfur í
núverandi Súdan sig til þess að afhenda
múslimskum sigurherrum hundruð
þræla ár hvert. Þessi samningur stóð til
ársins 1276.
En múslimar fóru einnig um Afríku í
þrælaleit og höfðu á brott með sér millj-
ónir manna, karla, konur og börn. Þetta
fólk tímgaðist ekki í löndum múslimanna
vegna þess að karlarnir voru tíðast van-
aðir með grófum hætti og þeir sem lifðu
af þá hrottalegu aðgerð gjarnan nýttir
sem geldingar í til að mynda kvennabúr-
um herra sinna.
Einnig stunduðu múslimar ránsferðir
til ýmissa landa í Evrópu, ekki síst við
Miðjarðarhafið en líka við strendur
Svartahafsins og Atlantshafsins og allt til
Íslands og höfðu með sér „vöru“ til sölu á
þrælamörkuðum heima fyrir. Talið er að
vel yfir ein milljón Vesturlandabúa hafi
verið hneppt í þrældóm í löndum músl-
íma. Þá er ótalinn gífurlegur fjöldi karla,
kvenna og barna sem múslimar hertóku í
grimmilegum herferðum sínum austur á
bóginn þegar þeir komust allt til Ind-
lands og unnu þar mikil og blóði drifin
hermdarverk, sem eru mörg hver kirfi-
lega skjalfest – jafnvel af þeim sjálfum.
Ekki rætt
Alla þessa sögu er hvergi að finna í
umræðu samtíma okkar og þá ekki held-
ur að bæði var þrælahald almennt í Afr-
íku og verslun með þræla tíðum afar
mikilvæg fyrir efnahag margra ríkja í
álfunni. Ekki er þess heldur getið að
þrælahald var ekki afnumið fyrr en til
þess að gera nýverið í ýmsum löndum
múslima og þá gjarnan vegna þrýstings
frá Vesturlöndum. Til dæmis var þræla-
hald afnumið í Katar árið 1952, í Sádi-
Arabíu og Jemen árið 1962, í Óman árið
1970 og í Máritaníu að forminu til árið
1981, en þar í landi er talið að þrælahald
sé enn tíðkað – og þá væntanlega víðar í
múslimaheiminum. Í ýmsum ríkjum Afr-
íku var þrælahald ekki heldur afnumið
fyrr en á tuttugustu öldinni. Ekki ber
heldur að gleyma þrælatöku og þræla-
sölu hinna múslimsku ISIS-liða á þessari
öld í styrjöld þeirra í Austurlöndum nær,
sem vera ætti öllum í fersku minni.
Þessar staðreyndir falla ekki að mál-
flutningi öfgahópa samtíma okkar, þar
sem sekt hvíta mannsins er meginstefið
til dæmis hjá Antifa, BLM og leiðitömum
mönnum á Vesturlöndum, sem með
framgangi sínum vekja heiftarlega kyn-
þáttafordóma. Jafnframt grafa þessir
öfgahópar undan vestrænni menningu og
því sem hún hefur afrekað í mannrétt-
indamálum og virðingu fyrir manninum
sem slíkum án tillits til uppruna og lit-
arháttar í anda mannréttindafrömuða
svo sem baráttumannsins og prestsins
Martins Luthers Kings jr.
Eftir Hauk
Ágústsson » Þrælahald, þrælasala
og óupplýst umræða.
Haukur Ágústsson
Þrælar og umræða samtímans
Höfundur er fyrrverandi kennari.