Morgunblaðið - 24.12.2020, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 24. DESEMBER 2020
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Reglulega er kannaðhvernig guðsóttiþróast á landinu og í
sambærilegum löndum.
Kirkjurækni er mæld, fylgni
ungdóms við fermingar, hjú-
skapur með kristilegu ívafi eða
með atbeina yfirvalda. Og svo
er „úrtak“ spurt og niður-
stöður bornar við eldri athug-
anir. Heldur virðist fækka í
hópnum hér sem fylgir þeim
sið sem friðsamleg sátt varð
um á Þingvöllum fyrir þúsund
árum að gilda skyldi. Á miðju
því tímabili sem síðan er liðið
ýtti þróun á meginlandinu
undir aðra skipan á kristni-
haldi. Það má merkilegt heita
að átök hafi verið meiri við þau
skil, þegar tvær kristnar
kirkjudeildir tókust á en þegar
heiðnir virtust ætla að verja
sinn sið fyrir kristnum. Og það
sýnir lifandi áhuga að önnum
kafinn seðlabankastjóri setur
á bók eftirtektarverða hlið at-
burða og aðalleikara fyrir
nærri 500 árum.
Trúarþörf mannsins er enn
rík, þótt hávaðinn sé annar. Á
þessum þúsund árum og öðr-
um ámóta tíma frá fæðingu
Krists, hafa ótal svör fengist
við leit mannsins að hinstu
rökum tilverunnar. En í kjöl-
far óteljandi dýrmætra svara
sem vantaði, vakna enn fleiri.
En að auki hafa alla tíð blasað
við svör, tær og lýsandi sem
fræ efasemdanna hafa ekki
náð að festa rót í. Jólin hafa frá
þeirra fyrstu tíð sótt vissu um
inntak sitt og tilgang þangað.
En seinustu ár og jafnvel
mannsaldra hefur þróast góð
sátt á Vesturlöndum og víðar í
hinum kristna heimshluta að
þjóðir geti átt samleið við að
fagna eða njóta jóla. Hver og
einn finnur leið til að ýta undir
helgi þeirra og boðskap án
yfirgangs meirihluta við hina
eða eftir atvikum stífni eða
óþarfa ögrun. Því hefur verið
haldið fram, þó meira í gamni
en alvöru, að leiti menn senni-
legs úrtaks venjulegra borg-
ara, sem skilað gæti óvæntri
en á þeirri stundu ótvíræðri
niðurstöðu væri þetta tilvalið:
„Úrtakið er statt í þrjátíu þús-
und feta hæð. Skyndilega tek-
ur vélin, með nærri 300 far-
þega innanborðs, að hristast
ógurlega og þjóta frá hlið til
hliðar og upp og niður. Könnun
sem gerð væri á því augnabliki
myndi sýna að trúfesti við al-
mættið væri í toppi skalans.“
Það er vitað að ólíkir atburð-
ir hafa áhrif á fólk, til góðs eða
ills, vissu eða efasemda. Á
veirutíð, sem staðið hefur
lengi, þvert á væntingar, hefur
mikið gengið á í tilfinningalífi
fólks. Þegar horft er eina öld
um öxl sést keimlíkur óboðinn
gestur gera sig heimakominn
og sýnir ekki fararsnið. Þá var
Kötlugos, frostavetur og
spánska veikin. Óvinnandi
fylking. Hvaða úrræði boðuðu
vísindamenn þá? Ekki gátu
þeir skorað á menn að þvo
hendur í heitu vatni með ótelj-
andi sáputegundum. Ekki var
tækt að fjölfalda andlitsgrímur
til að hægja á smiti. Læknar
mæltu með því fólk gætti þess
að verða ekki kalt. En hvern-
ig? Þetta var yfirgengileg
kuldatíð. Húsin voru fæst fall-
in til að tryggja hita. Ein-
angrun þeirra lítil sem engin.
Rennandi vatn inn í hús var
nýjung sem var skammt á veg
komin. Aðrir heilbrigðisþættir
á heimilum voru ólíkir því sem
nú þykir sjálfsagt. Sjúkrarými
voru fá, aðbúnaður og meðul
takmörkuð og flest heimilin
við auman kost þegar hundruð
og þúsundir voru bundnir við
rúm eða á leið í gröfina, sem
var enn einn vandinn. Miðað
við íbúafjölda þá og nú má
telja dánartölur í þúsundum og
unga fólkið stóð síst betur að
vígi. Jafnvel óvenjulegustu
hetjur þurftu að gefast upp
fyrir ofurefli og ógnum.
Spurningin um hvers vegna
Guð hefði yfirgefið börnin sín
hlýtur að hafa verið nærri víða.
En jafnvíst er að margur hefur
sett traust sitt þangað og með
því gefið voninni færi og styrkt
baráttuþrekið. Við verstu að-
stæður í lok blóðugrar heims-
styrjaldar hafði verið kosið um
fullveldi hinnar fámennu og fá-
tæku þjóðar. Það þurfti kjark
þá til að leggja á djúpið. En
91% þjóðarinnar sagði já við
stóru spurningunni. Gísli
Jónsson menntaskólakennari
sagði í Lýðveldiskverinu:
„Tæpri viku fyrir kosning-
arnar ræddi sr. Haraldur
Níelsson opinskátt um þær af
prédikunarstóli. Texti hans
var Lúkas 12, vers 32: „Vertu
ekki hrædd, litla hjörð, því að
föður yðar hefur þóknast að
gefa yður ríkið.““ Og Gísli rifj-
ar upp: „Í Dómkirkjunni steig
Jón Helgason biskup í stólinn.
Hann minntist þeirra manna
sem lifðu, vöktu, störfuðu og
börðust. Og ekki gleymdi hann
hinum látnu né þeim kynstrum
sem skömmu áður höfðu yfir
dunið. Þótti við hæfi, er hann
fór með dýrkveðið bænavers
föður síns, Helga Hálfdan-
arsonar:
Nauðabárum bæg þú, herra,
burtu fári skæðu hrind,
harmatárin heitu þerra,
hjartasárin mæddra bind.
Drottinn hár, á hverri tíð
hagstæð árin gefðu lýð;
banaljár er beittur slær oss,
bættu þrár og himni fær oss.
Við eigum þúsund sinnum
öflugri viðspyrnu nú.“
Gleðileg jól.
Gleðileg jól
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
Skemmtun Krakkarnir á leikskólanum Rofaborg fengu skemmtilega heimsókn á aðventunni. Út af svolitlu urðu jólasveinar
Morgunblaðið/Eggert
Brosið Krakkarnir á leikskólanum Furuskógum í Fossvogsdal brugðu á leik daginn sem litlu jólin voru haldin.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Þjóðminjasafnið Gömlu jólasveinarnir mættu á safnið og nokkrir krakkar fengu að horfa á. Söng þeirra var svo streymt.