Lögmannablaðið - 2019, Blaðsíða 10

10 LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 02/19
sem hafa umboð til að koma fram fyrir hönd félags mega
ekki gera neinar þær ráðstafanir sem eru fallnar til þess
að afla ákveðnum hluthöfum eða öðrum ótilhlýðilegra
hagsmuna á kostnað annarra hluthafa eða félagsins. Helga
Hlín velti upp ýmsum álitaefnum í tengslum við orðalag
trúnaðarskyldunnar: Hvaða hagsmuni er um að ræða þegar
vísað er til öflunar ótilhlýðilegra hagsmuna? Hvernig á að
fara með hugsanlega hagsmunaárekstra á milli félags og
hluthafa? Hver er réttarstaða skuggastjórnenda? Með tilliti
til ofangreinds vísaði hún til þess að hlutafélagalöggjöfin
hefði ekki þróast á Íslandi hvað trúnaðarskylduna varðar.
Helga Hlín telur að heimildin til að taka viðskiptalega
ákvörðun feli í sér reglu sem afmarkar og takmarkar
trúnaðarskylduna. Þessi regla sé hálfgerð „bonus pater“
regla sem felur í sér, með öllum fyrirvörum, að ef stjórn
sýnir fram á að ákvarðanataka sé tekin í góðri trú og
með tilliti til hagsmuna félagsins má almennt álykta að
stjórnarmenn séu ekki ábyrgir þrátt fyrir að ákvörðunin
reynist röng.
Máli sínu til stuðnings nefndi Helga Hlín Straumsmálið.
Í því máli er fjallað um viðskiptaákvarðanir stjórnar sem
leiddu til taps fyrir bankann, þar sem reglan um heimild
stjórnar til að taka viðskiptalega ákvörðun hafi verið staðfest.
Dómarar leggi ekki mat á það hvort að ákvörðun hafi verið
óþörf eða hvort félag hefði átt að eiga ákveðin viðskipti eða
ekki, heldur meti dómari hvort ákvörðun eða viðskipti hafi
farið gegn hagsmunum félagsins. Í máli þessu var ekki sýnt
fram á að ákvörðunin hafi farið gegn hagsmunum félagsins.
Það þurfi að sanna að slæma ákvörðunin hafi verið verri en
önnur sem var einnig í boði og að aðrir möguleikar hafi
verið raunhæfir eða leitt til betri niðurstöðu. Stjórnarmenn
þurfi því við ákvörðunartöku að velta fyrir sér hvort það
séu aðrar leiðir til boða og hvort þær séu þá raunhæfar
eða geti leitt til minna tjóns.
Til að skoða mörkin á umboðinu og trúnaðarskyldunni
með tilliti til Hæstaréttardóma fjallaði Helga Hlín um dóm
Hæstaréttar frá 8. október 2015, hið svokallaða Imon mál.
Í dómnum segir að annað meginskilyrði þess að háttsemi
sé talin refsiverð er að aðili hafi misnotað aðstöðu sína
til athæfis sem annar aðili er bundinn við. Skilyrðið hafi
meðal annars verið skýrt á þann veg að þegar heimild þess
sem hefur slíka aðstöðu er ekki svo skýr sem skyldi, nægir
til að hann baki sér refsiábyrgð að það séu færðar sönnur
á að hann hafi vikið verulega frá starfsháttum sem honum
hlaut að vera ljóst að af honum væri ætlast. Hér hefur verið
talað um að sönnunarbyrðin sé öfug og maður þurfi að
sýna fram á að maður hafi tekið ákvörðun sem „bonus
pater“ stjórnarmaður. Það er því nauðsynlegt að afmarka
hlutverk og umboð stjórnarmanna og þar að leiðandi líka
Frá málstofunni „Ábyrgð og réttaröryggi stjórnenda og stjórnarmanna með hliðsjón af dómum um umboðssvik“. Helga Hlín Hákonardóttir lögmaður
hjá Strategía ehf. í pontu.