Lögmannablaðið - 2019, Blaðsíða 11

LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 02/19 11
Óttar hóf erindi sitt með að gera athugasemd við erindi
Helgu um að eflaust þarfnist löggjöf í félagarétti endur­
skoðunar, en sagðist þó ekki viss um að það væri tilefni
til að draga eins sterka mynd af ástandinu eins og Helga
Hlín gerði í sínu erindi. Það væri einnig ástæða til að
varast að fylgja fordæmum frá Bretlandi í þessu samhengi.
Endurskoðun löggjafarinnar á Norðurlöndunum hefur
átt sér stað fyrir ekki svo löngu síðan, þar sem hlutverk
og skyldur stjórnenda séu afmörkuð með sambærilegum
hætti og á Íslandi.

Skilyrði umboðssvika – misnotkun á aðstöðu og auðgunar­
ásetningur
Óttar sagði í erindi sínu vilja varpa ljósi á tvö meginskilyrði
umboðssvika: skilyrðið um misnotkun á aðstöðu og skilyrðið
um auðgunarásetning. Slíkt myndi hann gera með hliðsjón
af dómum sem gengið hafa á undanförnum árum um
þetta efni og hélt því til haga að hann hefur komið að
málsvörnum í nokkrum þessara mála.
Misnotkun á aðstöðu
Við afmörkun umboðs í störfum stjórnenda sagði Óttar að
það þurfi að leita svara við því hverjum sé heimilt að taka
ákvörðun um ráðstöfun þeirra hagsmuna sem um er að
tefla og hversu langt heimildin nær.
Í dómsmálum sem hafa verið rekin í tengslum við lán­
veitingar í rekstri fjármálafyrirtækja, þar sem tekist hefur
verið á um heimildir stjórnenda til þeirra ráðstafana sem
ákært var vegna, hefur gjarnan verið stuðst við innri reglur
félaga, svo sem lána­ og áhættureglur bankanna, sem
viðmið til að meta umboð stjórnarmanna. Hann fjallaði í
því sam hengi um Imon­málið, þar sem stjórnarmenn voru
ákærðir og síðar sakfelldir fyrir að veita félaginu Imon
um 5 milljarða króna lán til að fjármagna kaup félagsins
á hluta bréfum í Landsbankanum, þrátt fyrir að hafa ekki
farið út fyrir heimild sína eftir eigin reglum Landsbankans.
Þar hafi verið lagt til grundvallar að ákærðu hafi borið
að líta til annarra reglna, jafnt skráðra og óskráðra regla,
þegar þeir tóku þessa ákvörðun. Það hafi verið horft til þess
að lánið hefði verið veitt gegn tryggingum, sem metnar
höfðu verið til verðs á alls ónothæfum grunni, og hafi
að auki verið langt frá því sem almennt skyldi miðað við
samkvæmt útlánareglum Landsbankans. Með þessu hefðu
hinir ákærðu því vikið á freklegan hátt frá því sem af þeim
var krafist í störfum þeirra og misnotað aðstöðu sína hjá
bankanum.
Þá sagði Óttar að það væri ljóst að við mat á því hvort
stjórnandi hafi farið út fyrir heimildir sínar í skilningi 249.
gr. almennra hegningarlaga, sem fjallar um umboðssvik,
verði ekki aðeins litið til skráðrar afmörkunar umboðsins,
heldur einnig venja og óskráðra reglna, sem skírkota til
starfshætti og verklag sem verður leitt út af því til að álykta
megi um ábyrgð þeirra í stað þess að sönnunarbyrði sé öfug
þegar reynir á ábyrgð stjórnarmanna með þessum hætti.
Hitt meginskilyrði fyrir að háttsemi teljist refsiverð
samkvæmt Imon málinu sé að fyrir hendi hafi verið
auðgunarásetningur. Nægir í því sambandi að sýna fram
á að háttsemin hafi valdið verulegri fjártjónshættu fyrir
þann sem bundinn var af henni. Helga Hlín velti því upp
hvort það þurfi ekki meira að koma til í samræmi við
heimild stjórnar til að taka viðskiptalega ákvörðun og hvert
svigrúmið sé fyrir mat stjórnar á öðrum raunhæfum leiðum.
II. HLUTI - VIÐSKIPTAÁKVARÐANIR OG UMBOÐSSVIK
ÓTTAR PÁLSSON