Stefnir - 01.02.1979, Side 57

að rótfestast í einhverju götnlu og
borgaralegu. Svo munar engan um
að draga á eftir sér þrjátíu binda
lexikon með myndum, ef svo skyldi
vilja til að Móna Lísa glotti framan
í hann í Louvre-safninu einhvern-
tíma á lífsleiðinni, eða ef vera skyldi
að einhver spyrði hann einhvers, sem
flestir vita.
Að vita er slæmt, en verra er ad
vera fróður. Próf eru litin hornauga,
þau gætu mælt þekkingu og það
sem verra er: Einn nemandi gæti
verið hærri en annar. í einstaklings-
lausu mergðarþjóðfélagi „hinna vinn-
andi stétta“ má enginn vera öðrum
fremri eða sýna neina yfirburði nema
orðum skreyttir valdhafarnir. Einnig
gætu próf komið upp um lélegar
kennsluaðferðir. Þess vegna verður
að breyta prófarkafyrirkomulagi um
leið og kennsluaðferðum. Kalla þau
„námsmat“ byggt á ýmsum bók-
stöfum, orðum, geðþótta kennarans,
ýmsum umsögnum eða slumpureikn-
ingi. Það má líka úthluta nemendum
einkunnum, öðrum en þeirra eigin,
t. d. með „meðalkúrfu“.
Nemendum sjálfum koma þessar
nýju kennsluaðferðir að engu gagni,
því gömlu kennsluaðferðirnar eru
einfaldlega betri. Rannsóknir, sem
fóru fram á gildi gamalla og nýtízku
kennsluaðferða, sem voru frjálsar og
óformlegar, án skyldu og kvaða, þar
sem allt „átti“, að bera svipmót á-
huga og leikja, leiddu í ljós, að þeir
nemendur sem námu eftir gamalli
kennsluaðferð, sýndu ekki aðeins
yfirburða kunnáttu í námsgreinum,
heldur voru þeir einnig frjálsari,
glaðari og ekki síður gæddir sköpun-
argáfu (creative). Aðeins örfáir af
hundraði þeirra drengja, sem nutu
hjálparkennslu, virtust hafa betra af
óformlegri kennslu. Rannsóknir þess.
ar voru gerðar af Lancaster Univer-
sity í Englandi og því marktækar.
Það er alkunna, að mikill pólitísk-
ur áróður fer fram í dönskum skól-
um, þangað sækja íslendingar mjög
skólahugmyndir sínar. Meðal þeirra
sem kvarta er Erhard Jacobsen.
Hann segir: ,,Fólki er farið að
blöskra hvernig tímanum er sóað
og hvernig kennslan er gerð að
innantómu blaðri í stað þess að nem-
endur fái þá undirstöðumenntun,
sem þeir þurfa á að halda. Við þurf-
um að snúa þróuninni í skólamálum
við.“
Til aðstoðar og ráðgjafar í danska
skólakerfinu munu vera milli 500
og 600 sálfræðingar, auk félagsfræð-
inganna, aðstoðarfólksins og skrif-
stofu fólksins.
Frá Bretlandi skrifar Jón Ormur
Halldórsson í Vísi: „Breskir grunn-
skólar hafa orðið fyrir mikilli gagn-
rýni að undanförnu í fjölmiðlum
vegna meints fjárausturs þeirra, lé-
legs árangurs nemenda og ekki hvað
síst vegna þeirrar pólitísku innræt-
ingar, sem margir telja að troðið sé
upp á óharðnaða unglinga í skólum
landsins. í skólunum er mörgum
hverjum kennt að fyrirlíta konung-
dæmið, aga, vestrænt lýðræði og
jafnvel kristna trú, en heima fyrir
er kennt, að þessir hlutir séu nánast
heilagir. I ýmsum skólum tekur
kennsla í leikrænni tjáningu meira
rúm en kennslan í reikningi og fleiri
fögum, sem af mörgum eru talin til
undirstöðu“. Alþjóðakommúnisminn
hefur fyrir löngu komið auga á svo-
nefnd „alþýðuleikhús“, en það eru
leikhópar, sem hægt er að senda á
vinnustaði og í skóla með áróður.
Hin leikræna tjáning, fettir og brett-
ir, svipbrigðafræði, dramikk eða mí-
mikk, menn geta nefnt það eftir be-
hag, hefur það markmið, að búa
börnin undir störf í alþýðuleikhús-
um.
Jón Ormur segir ennfremur:
„Nemendur munu gjarna setja á svið
leikrit, samin af kennurunum. Hið
dæmigerða leikrit af þessu tagi mun
vera um atvinnurekendur og aðra
meiriháttar glæpamenn sem þjóna
illri lund sinni með því að hrekkja
og kúga alþýðuna sem rís upp og
sigrast á kúgurum sínum í enda leiks-
ins.“ Agaleysi veður hvarvetna uppi
í skólum, þegar svo nemendur
hverfa á brott úr þeim óagaðir, með
ótamda skapgerð, yfirfærist agaleys-
ið á þjóðfélagið og til verða þrýsti-
hópar.
Um agaleysið segir Jón Ormur:
„Einkarekin atvinnumiðlun hefur
skýrt frá því, að stór hluti ung-
menna, sem nýkomnir eru á vinnu-
markaðinn séu nánast ekki hæfir til
neinna starfa vegna skorts á lestrar-
kunnáttu og einfaldrar reiknings-
kunnáttu, auk þess sem fyrirlitning
þeirra á stundvísi geri þá að lélegum
vinnukrafti.“
Er eitthvað að?
Þrátt fyrir, að sendimenn úr
menntamálaráðuneyti, endasendast
um landið til að kynna og reka
áróður fyrir þessu grunnskólakerfi,
sem er að ganga sér til húðar í
öðrum löndum og þrátt fyrir áróð-
ursfundi á vegum kennarasamtaka,
boðuðum með flennistórum auglýs-
ingum, sem haldnir eru á fínustu
hótelum landsins. Þar sem gáfaðir
fræðingar keppast við að upplýsa
kennaraháskóla- og námskeiðsmennt-
aðan pupulinn um ágæta reynslu
skólanýjunganna í nágrannalöndun-
um, hefur vaknað efi um ágæti þessa
stórbrotna grunnskólakerfis. Lestrar-
kunnáttu hefur stórhrakað, enda
kröfurnar minni. Nú sitja nemendur
á flunkufínum bókasöfnum með
harðviðarinnréttingum og sérmennt-
uðum bókasafnsfræðingum og stauta
sig þegjandi fram úr torráðnu móður-
málinu, eða illskiljanlegri dönskunni
og enskunni. Reikningskennsla er í
molum. Menntaskólar kvarta um lé-
legan undirbúning nemenda og há-
skóladeildir sömuleiðis, þó ekki þær
sem mennta fræðingana í skólabákn-
ið. Þær virðast gera minni kröfur.
Menn hafa velt því fyrir sér hvort
stúdentar með lágar einkunnir leiti
fyrst og fremst í hin svonefndu
„kjaftafög“ í háskólanum og komi
svo aftur inn í skólana sem einhvers-
konar ráðgjafar skólakerfisins og
hafi þannig mótandi áhrif á kerfið
og starf skólanna, en hinir stúdent-
arnir með hærri einkunnirnar leiti
í aðrar háskóladeildir og komi aldrei
til með að hafa nein áhrif á skóla
og skólakerfi. Um þetta skal ekkert
fullyrt, en vert er það íhugunar.
I grein eftir Jóhannes Helga í
Morgunblaðinu fyrir nokkrum árum
segir: „Eftir að hafa horft á sýni-
kennslu í Kennaraháskólanum og
hlustað á drjúgan hluta erindasyrp-
unnar um námskenningar ýmisskon-
ar, er ég mest hissa á, að ég og mínir
jafnaldrar skuli vera læsir. Kannski
var það lán í óláni, að við urðum
ekki aðnjótandi þessarar yfirgrips-
miklu námstækni. Hve mörg skyldu
þau gengin vera og hve mannmörg
hér og í nágrannalöndunum, sem eru
57