Blik - 01.06.1969, Blaðsíða 336

gangi lá einnig fjöldi búkarla og fá-
tækari bænda við á vertíðum í sjávar-
þorpunum eða verstöðvunum suðvest-
anlands til að afla matfanga handa
fjölskyldum sínum og búþegnum.
Þannig var þetta um hundruð ára
frá upphafi sjávarútvegstímabilsins.
011 er þessi saga hin markverðasta,
en hún er óljós frá fyrstu öldunum
og myrkri hulin sökum skorts á
heimildum, þar til líður fram á 19.
öldina og fram um aldamótin. Mikil
líkindi eru þó til þess, að þeir hættir
cg siðir, sem ríkjandi voru í sjósókn
og sjávarútvegi á síðustu öld hafi átt
langar rætur að rekja eða aftur til
upphafs sjávarútvegsaldar fyrir og
um 1400.
Ekki gat hjá því farið, að sjósókn
frá hinni hættulegu sandströnd Suð-
ur-íslands biði hættunum og slysun-
um heim. Mörg átakanleg sjóslys
áttu sér þar stað. Ekkert mátti þar út
af bera um veður og breytingu á sjó
til hins verra, svo að ekki væri stór-
hætta yfirvofandi.
Annálar okkar greina lítið og ekk-
ert frá sjóslysum við Suðurströnd-
ina, fyrr en líður fram á 17. öldina.
Þess vegna er allt mistri eða myrkri
hulið um sjóslys þar fram að þeim
tíma eða tvær fyrstu aldir sjávarút-
vegstímabilsins.
Eðlilegt er að álykta, að sjóslysin
við sandströndina miklu og hafnlausu
hafi ekki verið ótíðari áður en ann-
álaritararnir tóku að skrá fréttir eða
sagnir um þau. En þá hafa mörg
þeirra verið gleymd og vitneskjan um
þau horfin inn í myrkur sögunnar.
Þó lifði sögnin um sjóslysið mikla
við Hálsahöfn í Suðursveit (1573),
og kem ég að því og útveginum þar
síðar í hugleiðingum þessum.
VIII. Miklar voru þær mannfórnir
á 17. og 18. öld
Hér fyrir framan hef ég látið í Ijós
sögulegar hugleiðingar mínar um
upphaf sjávarútvegsins íslenzka, þeg-
ar hann varð sjálfstæður atvinnuveg-
ur verbyggja að þorpsbúa víðsveg-
ar við hinar vogskornu strendur
landsins. Allt er það tímabil meira
og minna hulið myrkri sögunnar sök-
um skorts á heimildum. Þannig er
þessu einnig varið um fiskveiðar eða
sjósókn.
Nú langar mig til þess að fjalla um
frásagnir annálanna um slysfarir við
Vestmannaeyjar og suðurströnd
landsins frá Landeyjasandi austur í
Hálsahöfn í Suðursveit.
Annálar greina helzt aldrei frá
öðrum viðburðum í Vestmannaeyj-
um eða Suðursveitum landsins en
slysförum o gaflabrögðum. Og þó eru
allar þessar frásagnir þeirra hrafl
eitt. Það er vel skiljanlegt. Einangrun
þessara héraða var meiri en víðast
hvar annars staðar á landinu og fá-
ar sveitir fátækari af annálariturum
en Suðurlandssveitirnar og Vest-
mannaeyjar.
Fyrsta slysaár, sem annálar okkar
geta um eða ég hef fundið þar, er
árið 1629. Þá hafði hið mikla kapp
í sjósókninni staðið í 200 ár eða vel
það. Geta má þess nærri, að oft hafa
átt sér hryllileg sjóslys við sunnan-
334
blik