Börn og menning - 01.04.2002, Side 4

BÖRN OG mENN|N6
r 1
Margrét Örnólfsdóttir:
Mér fínnst...
... ég búa að svo mörgu
sem ég upplifði sem bam
og unglingur. Auðvitað var
maður hrifnæmari og
áhrifm urðu kannski
varanlegri en af ýmsu sem síðar rak á fjörur manns.
Þannig þekkti ég Alfinn álfakóng og Dísu Ijósálf jafn
vel, ef ekki betur, en marga nákomna ættingja mína og
get enn séð fyrir mér í smáatriðum myndimar úr
bókunum og munað þær tilfinningar sem sögurnar
vöktu hjá mér. Chaplin var ástkær íjölskylduvinur sem
við heimsóttum í Hafnarbíó af og til þar sem við tókum
þátt í gleði hans og sorgum. Ég gleymi heldur aldrei
þegar ég sá Öskubusku Walt Disneys í Gamla bíói.
Þetta var ævintýraveröld fullkominna lita, þokkafullra
hreyfmga og töfratóna og ég fékk að njóta
dásemdarinnar í rúman klukkutíma og síðan áfram
lengi vel í dagdraumum mínum. Ég man líka eftir því
þegar ég heyrði einhverja tónlist í fyrsta skipti, eitthvað
gómsætara en karamellur, áhrifameira en Dettifoss eða
jafn dularfullt og Grimms ævintýri. Þetta eru auðvitað
forréttindi bemskunnar að fá sífellt að kynnast einhverju
splunkunýju og íramandi sem vekur hjá manni nýjar og
áður óþekktar tilfmningar.
En mér var líka mikilvægt að mínir nánustu væru á
einhvem hátt samferða og þátttakendur í uppgötvunum
mínum. Ég fékk helmingi meira út úr því að fara með
foreldrum mínum að sjá Sjö Samúræja eftir Kurosawa
en ef ég var keyrð í þrjúbíó með pening í vasanum til að
kaupa lakkrískonfekt. Ég hafði þörf fyrir að fá samþykki
þeirra eða jafnvel rökræða ef við vomm ósammála um
ágæti hlutanna. Þegar ég leyfði pabba að heyra nýja
plötu með Electric Light Orchestra móðgaði hann mig
herfilega með því að kalla þá eftirlíkingu af Bítlunum.
Hins vegar urðu orð hans til þess að ég hlustaði, þó fúl
væri, eftir þessu og skildi hvers vegna honum fannst
það, þótt það breytti ekki hrifningu minni á ELO.
Þannig tók ég persónulega afstöðu, stóð með mínum
mönnum, og pabbi gat haldið áfram að taka Bítlana fram
yfir þá fyrir mér.
Þetta held ég að sé mjög mikilvægur þáttur að
foreldrar séu áhugasamir bæði um það sem bömin em að
upplifa og ekki síður að þeir beini sjónum og öðrum
skilningarvitum bamanna að ýmsu sem ekki er endilega
víst að þau hafí forsendur til að sækjast eftir sjálf. Þá er
ég alls ekki að gera lítið úr mikilvægi þess að böm fái að
eiga sitt í friði, en það er hins vegar ekki meðfætt neinni
manneskju að vita nákvæmlega að hveiju hún er að leita.
Þetta er eitthvað sem fólk er smátt og smátt að komast að
meira og minna ævina á enda, hvar smekkur og
áhugamál þess liggur, eitthvað sem tekur sífelldum og
oft óvæntum breytingum. Hinsvegar er ekkert verra að
hjálpa til og leiðbeina án þess að taka stjómina og án
fordæmingar á því sem eðlilega rekur á fjörur bamsins.
Nú langar mig alls ekki til að gerast algjör dómari og
böðull yfír þeirri fjöldamenningu sem óhjákvæmilega
dynur á bömunum okkar og það af mun meiri krafti og í
meira magni en nokkm sinni. En það er ekkert sjálfgefíð
að litlar stúlkur séu hrifnar af bikiníklæddum gyðjum
sem dilla sér eggjandi með gloss á vör og syngja um
sínar innstu kenndir. Coca-Cola er mest seldi drykkur í
heimi en það þýðir ekki að hann sé bestur. Böm og
unglingar em orðinn markaðshópur sem ffamleiðendur
reiða afkomu sína að stómm hluta á. Stúlkan á bikiníinu
er ekki bara mikilvæg fyrir hljómplötuútgefendur
heldur fylgir henni fatatíska, gosdrykkur og ákveðið
lífsviðhorf sem reynt er að koma fjöldanum upp á. Að
baki liggur sterk og þrælútpæld markaðssetning og
markhópurinn er bömin okkar. Það er allt í lagi að
drekka Coca-Cola stundum en það hljóta allir að vera
sammála um að það getur ekki verið gott í öll mál. Ég
mæli því með að við gefúm börnunum okkar berjadjús
og klakavatn með sítrónu í bland, jafnvel kamillute með
hunangi.
Höfundur er tónlistarmaður.
2