Studia Islandica - 01.07.1982, Blaðsíða 26

ANNAR KAPÍTULI: STRÖNDIN
II. 1. Uppgjör við hefð
1 Ströndinni sem Gunnar Gunnarsson sendi frá sér árið
1915 er tekist á við vandamál góðs og ills, tilveru Guðs og
stefnu mannlegrar tilvistar. Verkið er skrifað af manni í
leit að fótfestu eftir að samhengi lífs og tilveru virðist sund-
urgliðnað og öngþveiti blasir við.
Bæði Ströndin og Vargur í véum, sem Gunnar gaf út ári
síðar, fjalla um firrt mannlíf í guðlausri og harðneskjulegri
veröld. En höfundurinn nálgast viðfangsefni sitt úr tveimur
áttum í þessrun verkum. 1 því fyrra rekur hann framvind-
una til dauða Guðs í vitund manns, en í hinu síðara túlkar
hann tómleikann og samræmisleysið sem fylgja guðleysinu.
Sama brennandi spurningin liggur þó háðum bókunum til
grundvallar: Er hægt að lifa í guðlausum heimi? Getur
maðurinn verið án tilgangs og hugsjónar?
f Ströndinni beinir Gunnar geiri sínum að kristindómi
og trúarsetningiun. Skáldsagan er á sína vísu tímamótaverk,
afsprengi togstreitu og uppgjörs. Orð Ugga í Fjallkirkjunni
lýsa einkar vel þeim uppreisnaranda sem einkennir það:
Men endnu stredes jeg med Dualismens Rester: panisk Livsangst,
Trods mod Skæbnen, Opror mod den Gud der muligvis styrede det
Hele - og styrede det saa ilde.28
Gunnar virðist hafa gert sér fulla grein fyrir uppreisnar-
gildi bókar sinnar. 1 Bogvennen 1915 sagði hann:
Den indre Handling - hvis det er tilladt at bruge den Vending - er
et Menneskes Kamp og Nederlag. Og den kunde finde Sted hvor som
helst i Verden - mener jeg da - hvor de traditionelle Fordomme endnu
ligger som en Mare paa de Sind, der soger - ikke blot slovt vegeterer,