Studia Islandica - 01.07.1982, Blaðsíða 166

164
að maðurinn getur afar fátt vitað með vissu. Honum er
heimilt að vona en trúi hann í blindni yfirstígur hann
takmörk sín og gengm- leið glötunar.
Ályktim Hardys af mannlegum kjörum er þannig ná-
skyld hugmyndiun Gunnars: HvaS sem öðru liSur verður
maðurinn að sýna náunganum umburðarlyndi og góðsemi.
Hann verður að treysta á „kærleiksljósið“ í eigin brjósti,
og hans eini lífsmöguleiki er fólginn í samhygð og viðleitni
til að létta þjáningar náungans. Ályktimarorð Gunnars hafa
„ídealískara“ yfirbragð en orð Hardys, en kjaminn er hinn
sami: f svartnætti guðlausrar veraldar verður maðurinn að
treysta á „guðdómsneistann“ í sjálfxun sér og gefa ekki
möguleika sína upp á bátinn.
Eftirfarandi túlkun Gunnars á skáldskap Hardys varpar
skýru ljósi á höfundarverk hans sjálfs:
Bogen er et Forsvar for det guddommelige i Mennesket, og samtidig
et Angreb paa den kristne Kirkes traditionelle Gudsbillede. /----/
Og hvilken vidunderligt gribende Bog er ikke Tess d’Urberville! Et epos.
der minder om en af disse vejrhærgede, ugæstmilde 0er i Atlanten -
strid og trodsig, haard og urokkelig. Over den hviler der et besynderlig
direkte himmelsk Lys, som over uberarte Vidder, hvor man pludselig
kan isnes af den Fornemmelse, at her har ingen siden Skaberen sat sin
Fod. Det er Hardys Sind, der saaledes bestraaler dette hans Bonde-
heroika - et lidenskabeligt Mandssind, der er i Slægt med Jordild og
Jokelmarker. /----/ Hardy skal huskes. Men mangen en Jakobskamp
maa endnu udkæmpes, mangt et Basketag er der tilbage, skal vi naa at
aflevere Jorden ligesaa ren, ligesaa ubesmittet, som vi modtog den. Vil
det lykkes? Eller er vor Guddomsgnist domt til at slukne paa raat
hærgede Tomter, som Ilden naar Skoven er afbrændt? Skal vi ende som
en Flok haarlase Aber, en Horde Dagn - halelujaende Driverter og
„skál pá dig“? I det Ragnarok af oprigtig Obskurantisme, af selvtilfreds
Svindel, der i Ojeblikket omhyller Jorden, maa man nok have Lov til
at sporge — men ikke til at tvivle, aldrig til at tvivle. Thi den, der
tvivler, strækker Vaaben.183
„Kreppusögur" Gunnars Gunnarssonar 1915—20 sýna
mikinn rithöfund í mótun. List hans er í burðarliðnum og
vandamálin, sem fylgdu honum alla tíð, hafa litið dagsins
ljós. f þessum verkum glímir Gunnar við fjanda tóms og