Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2016, Page 48

Múlaþing
Mynd 5: Yfirlitsmynd af suðurhluta rannsóknarsvœðisins.
þó á a.m.k. tveimur stöðum um Litluvíkur-
skriður suður fyrir íjallið. Sunnan Sólarfjalls
er Herjólfsvík. Herjólfsvík er brött og upp
af henni, samsíða hlíðum Móhattar (775
m), Mosfells og Sólarfjalls, liggur þröng og
hrjóstrug dalskora með norðaustlæga stefnu
sem ber nafn víkurinnar. Efst, þar sem komið
er upp úr dalsskorunni, heitir Herfjólfsvíkur-
varp. Vestan Sólarljalls gengur Litluvíkur-
dalur til norðurs niður í Breiðuvík. Litluvíkur-
dalur er nokkuð brattur og laus jarðlög hylja
þar víðast berggrunninn nema í farvegi Dalsár
neðst og efst í dalnum. Mosfell stendur fyrir
botni Litluvíkurdals en dalurinn sveigir til
vesturs undir fellinu og nefnist Eyðidalur þar
sem komið er sunnan Hákarlshauss. Hákarls-
haus rís hæst upp í 557 m y.s. og stendur yfir
Brúnum, en svo nefnist stallur sem nær allt
frá austurhlíð Litluvíkurdals og vestur að
Hvítafjalli. Um Hvítaijall sveigir láglendið
sem gengur inn af Breiðuvík til suðurs, vestur
fyrir fjallið, upp í aflíðandi hlíð sem nefnast
Fossbrekkur og Moldarbotnar. Umfjöllun um
suðurhluta rannsóknarsvæðisins nær allt að
Skinnbrókargili, sem liggur í hlíðinni vest-
anverðri. Moldarbotnar og Fossbrekkur eru
talsvert sundurskornar af farvegum áa og
lækja og víða glittir í klapparkolla en annars
liggja laus jarðlög þar yfir og þá sérstaklega
eftir því sem ofar dregur í Moldarbotna. Þar
eru engar opnur í berggrunninn fyrr en kemur
í hlíðar Leirfjalls og Hvítserks. Fjöllin rísa
skarpt upp úr botnunum með hamrabeltum
og eru fáar leiðir færar þar upp norðan til.
Fært er þó upp á Hvítserk um Háukinnar litlu
vestan við Moldarbotna og austan botnanna
um Eyðidal upp hlíðina milli LeirQalls og
Móhattar.
Þegar litið er yfír fjöllin sem spanna
suðurhluta rannsóknarsvæðisins (sjá mynd
5) ber mest á dökkleitu bergi neðarlega í stafl-
anum, þ.e. basalti og ísúmm hraunlögum. Um
miðbik dalshlíðarinnar stendur svo Hvítafjall,
formfagurt með eindæmum og ber nafn með
rentu. Hákarlshaus trónir ofan á stalli austan
við Hvítafjall og ber einnig nafn sem hæfir
honum vel, enda form hans líkt og hákarlsnef,
auk þess sem stuðlar í brattri norðurhlíð hans
minna á tennur. I baksýn rísa hæst Móhöttur,
Leirfjall og Hvítserkur, björt að lit og krýnd
brúnlitum hettum.
Sólarfjalli má skipta í tvo hluta sem deila
fjallinu nærri því jafnt til helminga í u.þ.b. 200
m h.y.s. (sjá mynd 6). I neðri hluta Sólarfjalls
er jarðlagahalli greinilegur, og nokkuð breyti-
legur. Nærri sjávarmáli eru í það minnsta
fjögur þykk setlög sem eru frá 2 m og upp
í 10 m þykk. Aðrar berggerðir í neðri hluta
Sólarfjalls eru þóleiítbasalt, súrt berg, flikru-
berg, pýroxendílótt basalt, dílabasalt og brota-
46