Fréttablaðið - 26.11.2021, Síða 36

Alþingi
verður að
hafa í sér
dug og
setja nýja
löggjöf
um upp-
byggingu
mikilvægra
innviða.
Þarfasti
þjónninn
kom okkur
í gegnum
hungur og
harðæri
dimmra
alda. Og
hver eru
launin?
Í dag er ein lína sem flytur raforku
til og frá Suðurnesjum. Fari hún úr
rekstri er engum öðrum leiðum til
að dreifa. Atvinnurekstri og heim-
ilum er veruleg hætta búin komi
upp alvarleg tilvik straumleysis.
Flutningsgetan annar ekki þörf og
hafa Suðurnesin orðið af uppbygg-
ingu og atvinnutækifærum þar sem
fyrirtækjum hefur verið neitað um
raforku þar sem innviðirnir eru
sprungnir, orkan fæst ekki f lutt.
Í 18 ár hefur nú verið barist fyrir
af hendingaröryggi raforku með
lagningu Suðurnesjalínu 2 en vegna
þriggja landeigenda og sjö manna
sveitarstjórnar í Vogum á Vatns-
leysuströnd er framkvæmdin stopp.
Þessi fámenni hópur kemur í veg
fyrir að 30 þúsund manna samfélag
búi við orkuöryggi. Framkvæmd
sem er hornsteinn mikillar upp-
byggingar sem fram undan er, svo
sem við orkuskipti með hliðsjón af
staðsetningu Keflavíkurflugvallar
og vistvænan auðlindagarð.
Þvergirðingsháttur fárra kemur í
veg fyrir uppbyggingu atvinnulífs á
Suðurnesjum og hefur málarekstur
fyrir dómstólum og úrskurðar-
nefndum engu skilað. Á Ásbrú og
Kef lavíkurf lugvelli eru varnar-
mannvirki á vegum Landhelgisgæsl-
unnar og NATÓ og varða sjálfstæði,
fullveldi og friðhelgi landamæra
Íslands. Staðan er grafalvarleg
og fer að varða almannavarnir á
Suðurnesjum bregðist Alþingi ekki
við lagafrumvarpi greinarhöfundar
um framkvæmdaleyfi til handa
Landsneti fyrir Suðurnesjalínu 2.
Frumvarpið er í skráningu og verður
lagt fram ekki síðar en í næstu viku.
Ábyrgð Alþingis er algjör og verður
þingið að taka skipulagsvald af sveit-
arfélaginu í þessu mikilvæga máli ef
ekki á illa að fara.
Mati á umhverfisáhrifum fram-
kvæmdarinnar lauk með áliti
Skipulagsstofnunar 22. apríl 2020
en í því var fjallað ítarlega um aðal-
valkost framkvæmdaraðila, auk
fimm annarra valkosta. Þrátt fyrir
þetta hafa orðið óútskýrðar tafir á
framkvæmdaleyfum vegna fram-
kvæmdarinnar. Í því sambandi
verður einnig að horfa til þess að
Varðar staða í raforkumálum á Suðurnesjum þjóðaröryggi?
Ásmundur
Friðriksson
þingmaður Sjálf-
stæðisflokksins
Á dögunum dreifðu Animal Welfare
Foundation, Þýzkalandi, og Tier
Schutz Bund Zuerich, Sviss, 126
síðna skýrslu, ásamt myndbandi,
um blóðmerahald á Íslandi, en þessi
dýraverndunarsamtök höfðu unnið
að rannsókn blóðmerahaldsins hér
í 2 ár.
Í f lestum eða öllum öðrum ríkj-
um Evrópu fyrirbyggja reglur og lög
um dýravernd og dýravelferð þetta
blóðmerahald.
Evrópuþingið er líka búið að
samþykkja lög um dýravelferð,
þar sem allur innflutningur á kjöti
og afurðum úr blóðmerahaldi er
bannaður. Þessi lög eiga að taka
gildi 2023-2024.
Einu löndin, sem blóðmerahald er
leyft í, eru því í Suður Ameríku; Arg-
entínu og Úrúgvæ. Í þessum löndum
líðst blóðmerahaldið, enda velferð
dýra þar varla á dagskrá, hvað þá
hátt skrifuð, og dýravernd á lægsta
plani.
Við Íslendingar erum þarna í
góðum félagskap.
Fyrir hönd okkar Jarðarvina
skrifaði ég grein í blöðin í febrúar
2020, um það heiftarlega ofbeldi og
dýraníð, sem á sér stað í blóðmera-
haldi. Fyrirsögn var „170 tonn af
blóði“. Er greinin enn á netinu.
Ég byggði rannsókn mína á
gögnum og myndböndum frá Suður
Ameríku, en, ef t.a.m. „Blutfarmen“
eða „Blutstuten“ er slegið inn á
Google, liggja þar myndskeið fyrir,
sem sýna ofbeldið og misþyrming-
arnar, sem blessaðar hryssurnar
verða fyrir.
Ég ályktaði í grein minni, að
aðfarirnar og ofbeldið við blóðtöku
hér væru svipaðar, enda verður vart
séð, hvernig hægt er með góðu, að
koma ótömdum, hálfvilltum hryss-
um, sem búið er að rífa folaldið frá,
inn í þröngan blóðtökubás, þar sem
hryssan er njörvuð niður og höfuð
strengt upp með reipum – staða
dýrsins negld – til að hægt sé að
opna slagæð á hálsi og tappa þar af
blóði í 15 langar mínútur!
Hvernig geta menn ímyndað sér,
að þessi fjötrun ótaminnar hryssu
og það ofbeldi, sem beita þarf dýrið,
til að koma nál í háls og tappa 5
lítrum af blóði af því, geti farið fram
með friði og spekt!?
Hræðsla og æsingur dýrsins byrj-
ar þá strax, þegar folaldið er rekið
frá því, og skelfingin og örvinglunin
magnast auðvitað, þegar blóðtöku-
menn höggva aftur og aftur í sama
knérunn, beita sama of beldinu,
viku eftir viku, í 8-9 vikur.
Auðvitað er ljóst, að blóðtaka
getur einvörðungu farið fram með
ofbeldi, barsmíðum og meiðingum;
mannúðlegt og dýravænt blóðmera-
hald er ekki til!
Skýrslan og myndbandið, sem
AWF og TSB dreifðu um síðustu
helgi, sýna svo og sanna, að álykt-
un mín var rétt: Aðfarir íslenzkra
bænda og dýralækna, alla vega
margra þeirra, er ekki skömminni
skárri, en gerist í Suður Ameríku.
Hér á Íslandi á það að heita, að
húð hryssu sé staðdeyfð fyrir blóð-
töku. Munu þar vera eiðsvarnir
dýralæknar, sem vinna á vegum
Ísteka – sem að þessari starfsemi
allri stendur og græðir á því offjár –
sem framkvæma deyfingu og blóð-
töku.
Er erfitt að átta sig á sjálfsvirð-
ingu, starfsvirðingu og virðingu
þessara dýralækna fyrir lifandi dýr-
unum. Eins má velta fyrir sér, hvers
konar menn þeir bændur eru, sem
leggja sig niður við þetta lágkúru-
lega dýrahald.
Eru þetta kannski léttteknir pen-
ingar, og mega þá siðferði, mannúð
og virðing við sínar eigin skepnur,
sem hafa tilfinningar, eins og við,
fara lönd og leið?
Tækniháskóli í Virginíu í Banda-
ríkjunum, sem vinnur að stöðlum
fyrir notkun dýra í tilraunum og
matvælaiðnaði, telur, að ekki megi
tappa meira blóði af hryssu, en sem
nemur 10% af heildarblóðmagni
hennar og það mest á fjögurra vikna
fresti.
Af íslenzkum hryssum er hins
vegar tappað sem nemur 15% af
blóðmagni þeirra, 5 lítrum af 35-37
lítrum, vikulega!
Það sýnir okkur nokkuð, hver
afstaða íslenzkra stjórnvalda – í
þessu tilviki Matvælastofnunar
(MAST) og landbúnaðarráðherra
– er, til dýrahalds, sem byggir á
ofbeldi og misþyrmingum dýra, að
blóðmerahaldið hefur verið leyft
hér í 40 ár.
Það breytti líka engu, þó að
við, Jarðarvinir, hefðum lagt fyrir
stjórnendur MAST, yfirdýralækni
og ráðherra, skýr gögn, sem bentu
til dýraníðs í blóðmerahaldi. Gam-
alli aðferð var beitt: Að þegja málið
í hel.
Samúð með blessuðum dýr-
unum í lágmarki, en meðvirkni og
stuðningur við Ísteka og bændur í
hámarki. Skyldi MAST hafa ruglast
í ríminu með það, hvert hlutverk
þeirra er, hverjar skyldur þeirra eru
og gagnvart hverjum?
Þetta að lokum: Tvær stofnanir
veita leyfi fyrir þessari blóðmera-
óiðju; MAST fyrir blóðtökunni og
Lyfjastofnun fyrir hormónavinnsl-
unni úr blóðinu.
Þegar við leituðum á MAST með
það, á hvaða lagagrundvelli leyfis-
veitingin til blóðtökunnar byggð-
ist, gaf stofnunin upp reglugerð nr.
279/2002.
Þar reyndist þó sá galli á gjöf
Njarðar, að þessi reglugerð nær
aðeins til „dýratilrauna“, og ekki til
fjöldaframleiðslu á blóði.
Leyfisveitingin var því út í hött,
og við kröfðumst þess, að frekari
leyfi yrðu ekki veitt.
Þá snéru Ísteka og MAST sig, að
því er virtist bara bræðralega, út úr
þessum greinilega laga- og leyfis-
grundvellis-skorti með því, að full-
yrða, að í millitíðinni hefði komið í
ljós, að ekkert leyfi þyrfti fyrir blóð-
tökunni.
Í 40 ár þurfti leyfi, en þegar á
leyfisgrundvöll reyndi, og hann
reyndist ekki til staðar, hét það
einfaldlega: Þessi blóðtaka er ekki
leyfisskyld.
Þarfasti þjónninn kom okkur í
gegnum hungur og harðæri dimmra
alda. Og hver eru launin?
Heiftarlegt blóðmerahald og
kvalræði útihalds. 60.000 hestar
hafa ekkert þak yfir höfuðið og
fæstir hafa aðgang að manngerðum
skjólvegg, minnst 2 metra háum,
sem veitir skjól fyrir helztu áttum,
sem þó er lögboðið.
Skjólveggir kosta peninga. Yfir
hundrað dýr, líka folöld og trippi,
urðu úti í fárviðri í hittiðfyrra.
Og, við þurfum að láta útlendinga
benda okkur á aumingjaskapinn.
Miklir andskotans aumingjar erum
við! n
Drottinn, hví skapaðir þú okkur andskotans aumingja?
Ole Anton
Bieltvedt
stofnandi og for-
maður Jarðarvina
umrædd sveitarfélög höfðu áður
gefið út framkvæmdaleyfi vegna
framkvæmdarinnar sem ógilt voru
á grundvelli þess að ekki hefði verið
fjallað nægjanlega um jarðstrengs-
valkosti í mati á umhverfisáhrifum.
Úr þeim ágalla hefur nú verið bætt
og niðurstaðan er sú að aðalval-
kostur sé heppilegastur með tilliti
til kostnaðar og náttúruvárhættu á
svæðinu.
Vegna aukinna jarðhræringa
á svæðinu var í kjölfar mats á
umhverfisáhrifum farið í frekari
skoðun á mögulegum áhrifum eld-
gosa og jarðhræringa á fyrirhuguð
mannvirki. Niðurstöður þeirrar
skoðunar eru að loftlína sé mun
öruggari valkostur en jarðstrengur
við þær aðstæður sem er að finna á
leið Suðurnesjalínu 2. Hvað varðar
eldsumbrot og hraunrennsli er
áhættan talin mjög sambærileg fyrir
þá valkosti sem eru til skoðunar. Þar
sem tíðni jarðhræringa á svæðinu
með varanlegum höggunarhreyf-
ingum eða mögnunar á hreyfingu
við sprungubrúnir er umtalsvert
meiri en tíðni eldgosa er talið rétt
að miða frekar við slíka atburði við
mat á líkum og jarðfræðilegri hættu
við Suðurnesja línu 2. Frá því að
málið var fyrst lagt fram hófst eld-
gos í Geldingadölum í Fagradalsfjalli
föstudagskvöldið 19. mars 2021. Það
ætti að setja málið allt í samhengi
við þær hamfarir og ábendingar sem
Landsnet hefur sett fram.
Alþingi verður að hafa í sér dug og
setja nýja löggjöf um uppbyggingu
mikilvægra innviða. Að sveitarfélög,
eða örfáir einstaklingar, geti komið
í veg fyrir það árum og áratugum
saman að innviðaframkvæmdir eins
og lagning vega, flutningskerfi raf-
orku, línur og möstur fyrir fjarskipti
rísi ekki er óásættanlegt. Suðurnes-
jalína 2 er framkvæmd sem er mikil-
væg út frá þjóðarhagsmunum og er
orðin svo brýn að sveitarstjórnar-
menn á Suðurnesjum hafa beint
áhyggjum sínum til þjóðaröryggis-
ráðs. Grípa þarf í taumana í þessu
mikilvæga máli til að koma í veg
fyrir frekari tafir á uppbyggingunni
og f lýta því að framkvæmdir geti
hafist. n
34 Skoðun 26. nóvember 2021 FÖSTUDAGURFréttablaðið