Heilsuvernd - 01.03.1994, Blaðsíða 27

M)OLK
andi efnum fæðunnar hafi komið úr
mjólk.
MYSAN
Mysa var til foma notuð sem svala-
drykkur og rotvamarefni til að sýra
matvæli. Magnús Stephensen segir
frá því að „Þurrabúðarfólk við sjávar-
síðuna geti ekki haldið heilsu og kröft-
um á fiskinum einum ef það hafi ekki
nema vatn með honum, en hafi það
sým með fiskinum, haldi það fullri
heilsu og kröftum."
Gulgrænn litur mysunnar er ein-
mitt vegna B2-vftamínsins; ríbóflav-
íns. Ýmis bætiefni mysunnar berast í
matvælin sem eru geymd í henni. En
mysan hefur ekki aðeins átt drjúgan
þátt í að halda lífinu í landanum á erfið-
um tímum heldur var hún vinsæll
svaladrykkur. Mysan var án efa þjóð-
ardrykkur íslendinga. í seinni tíð hef-
ur á ný færst í vöxt að nota mysu við
ýmis tækifæri. Fiskur soðinn í mysu
er t.d. af mörgum talinn algert sæl-
gæti.
HOLLAST í HEIMI -
ÍSLENSKA SKYRIÐ?
Það er ekki ofsögum sagt að skyr
sé einn af þjóðarréttum okkar. Út-
lendingar eru einnig margir stórhrifn-
ir af því.
Islendingar neyta skyrs í ríkum
mæli nú, ekki síður en fyrr á öldum. I
áðumefndri bók Skúla V.Guðjóns-
sonar segir: „Sá mjólkurmatur, er
mest er um vert var skyrið, norrænn
þjóðarréttur. ... svo virðist sem skyr
hafi verið tíðasti mjólkurrétturinn,
svo tíður að það var jafnvel étið dag-
lega, annað hvort eitt matar eða í
hræring. Á íslandi hefur þessi matar-
venja haldist hingað til.“
En gefum vísindamönnunum orðið.
í skýrslu Rannsóknastofnunar land-
búnaðarins frá 1983 segir:
„Rannsókn þessi er sú langítarleg-
asta og nákvæmasta sem fram hefur
farið á íslenskri mjólk og mjólkuraf-
urðum ... um ákaflega mikilvægar
rannsóknir er að ræða og verður gildi
þeirra seint ofmetið.
... Jafnframt sýnir rannsóknin að
hinar séríslensku afurðir, og þá sér-
staklega íslenska skyrið, era fremstu
mjólkurafurðir í heiminum hvað
snertir næringargildi."
Þótt fólk þambi ekki mjólk dagsdaglega kemur hún víða við sögu í daglegri
fæðu, m.a. sem útálát grauta og morgunkoms.
Á öðrum stað segir: „Ljóst er að
magn B-vítamínanna er um það bil
helmingi meira í skyrinu en í mjólk-
inni.“
Það skal því engan undra að lyft-
ingamenn og aðrir afreksmenn í
íþróttum líti á skyr sem nauðsynlegan
hvítu- og bætiefnagjafa og borði það
ótæpilega eins og fomkappamir áður
fjrr.
SÚRMJÓLKIN
Áður fyrr voru engir kæliskápar og
eina leiðin til að geyma mjólkina var
að sýra hana. Þannig fengust súr-
mjólk, skyr og allskyns sýrðar mjólk-
urafurðir.
Nú á dögum er súrmjólkin vinsæll
spónamatur eða hver hefur ekki feng-
ið súrmjólk í morgunmat eða í hádeg-
inu?
Það er ekki aðeins að súrmjólkin
innihaldi sömu bætiefnin og mjólk
heldur er hún léttari í maga því mjólk-
ursýrugerlamir hafa þegar hafið nið-
urbrot hvítunnar. Þegar fólk eldist
reynast ýmis matvæli tormeltari en
áður og ýmsar breytingar eiga sér
stað í meltingarvegi, meðal annars
fækkun mjólkursýrugerla. Hjá ung-
bömum er meltingarvegurinn enn að
þorskast. Hvítan í súrmjólkinni er
léttmeltari fyrir unga og aldna, sem
þurfa gott byggingarefni til vaxtar og
viðhalds, en ýmis önnur matvæli.
Mjólkursýrugerlarnir gegna einnig
mikilvægu hlutverki fyrir meltinguna.
Þeir dafna vel í meltingarveginum og
halda þar áfram að mynda mjólkur-
sým sem er náttúrulegt rotvarnarefni
sem ver okkur meðal annars fyrir
sýklum og hjálpar einnig til við nýt-
ingu sumra bætiefna. Ýmsar gerðir af
sýrðri mjólk eru fáanlegar. Einnig má
kaupa mjólkursýrugerla í töfluformi til
að sá þeim daglega í meltingarveginn
og vinna þannig gegn sýkingu á ferða-
lögum. Hins vegar em gæði þessara
taflna talin mjög mismunandi.
Af framansögðu má vera ljóst að
mjólkurvörur eru enn mikilvægur
hluti af mataræði okkar. Við ættum
að hafa lært af aldalangri reynslu að
það er óþarfi að óttast mjólkurvörur
séu þær hluti af annars fjölbreyttu
fæði.
27