Strandapósturinn - 01.06.1989, Page 51

í 1. árg. Náttúrufræðingsins 1931 birtist stutt grein, en þeim
mun fróðlegri, eftir GGB, og ber fyrirsögnina „Postulínsnáma í
Mókollsdal“.
I grein þessari er sögulegt yfirlit um rannsóknir á bleikjunni,
skýrður er jarðfræðilegur uppruni kaólíns og helstu fundarstaða
þess í Evrópu getið. Þar er og birt nákvæm efnafræðileg samsetn-
ing bleikju og kaólíns frá 3 stöðum erlendis til samanburðar. GGB
segir Asgeir Torfason, efnafræðing, hafa rannsakað bleikjuna
„og reyndist hún vera óvanalega hreinn postulínsleir, og tókst vel
að brenna smá sýnishorn, sem hann lét reyna.“ Ennfremur segir
orðrétt: „Síðustu áratugi hefur verið reynt að fá útlendinga til að
hefja þarna nám, en aðstaðan er ekki góð. Staðurinn afskekktur,
langt frá sjó, torfær leið til sjávar og ófær vögnum á löngum
köflum, nema verulegt fé væri lagt í vegabætur. Auk þess var ekki
nógu mikið af þessum hreina postulínsleir, til þess að hægt væri að
leggja þarna í verulegan kostnað, en aðrar leirtegundir þarna í
kring hafa lídð sem ekkert verið kannaðar, og óvíst er, hvort þær
séu nothæfar til nokkurs eða verðmætar.“
Hér ætla ég, að GGB víki fyrst og fremst að sínum eigin tilraun-
um til að fá útlendinga til bleikjunáms, tel reyndar lítinn vafa á, að
þessar dlraunir hans hafí verið upphafið á hinum breska þætti
bleikjumálsins, sem stiklað hefur verið á hér að framan.
Bleikjunám 1938—40
Aðeins 2 árum eftir komu síðasta Bretans 1936 varð sá atburð-
ur, sem frá er sagt í upphafl þessa spjalls, er lest reiðingshesta var
rekin fram á Mókollsdal.
í þetta sinn voru hvorki Danir né Bretar hér á ferð, þeir höfðu
lagt árar í bát fyrir fullt og allt. Nú voru Islendingar sjálfir komnir
til skjalanna. Þegjandi og hljóðlaust var allt í fullum gangi, um
rannsóknir eða undirbúning hafði ekkert heyrst.
Það var málningarverksmiðjan Litir & Lökk í Reykjavík, sem
stóð fyrir leiðangrinum. Álitið var, að verksmiðjan ætlaði að nota
bleikjuna til málningargerðar.
Það uggir mig, að Kollfirðingum litist þessar fyrirætlanir ekki
49